ڪوريائي سانڌاڻي جو ميوزيم

اسان جي ٻي منزل هڪ ميوزيم هو، جنهن کي ڏسي حيران ٿي ويس ته ڪوريائي قوم نه رڳو پنهنجي ثقافتي ورثي کي سانڍڻ جو شوق ۽ جذبو رکي ٿي پر حقيقت ۾ ان کي سڄي دنيا جي اڻلڀ شين کي هٿ ڪري سانڍڻ جو جنون آهي. ڏکڻ ڪوريا ۾ وڏي تعداد ۾ ميوزيم ٺهيل آهن. جن مان ٽيهه مشهور ۽ ذڪر جوڳا آهن . هنن نه رڳو لوڪ ورثي ۽ ثقافت توڙي قديم آثارن مان نڪتل شين جا ميوزيم ٺاهيا آهن پر جديد زماني جي همعصر فنڪارن جي ٺاهيل شين کي به سانڍڻ لاءِ ميوزيم قائم ڪيا ويا آهن. اسان وٽ ڪنهن سوچيو به ڪونه هوندو ته هت پيدا ٿيندڙ ڀاڄين، ٺڪر ۽ ٻين ٺهندڙ ٿانوَن، ڀرت، جهنگلي جيوت وغيره جا ميوزيم قائم ڪجن، پر ڪوريا وارن زراعت، ڀاڄين، رڌڻي ۾ استعمال ٿيندڙ ٿانوَن، سنگيت، ڀرت، تاريخ، هر قسم جي هنر، ڪاغذ، نيٽ ۽ ان مان ٺهندڙ سامان، جهنگلي جيوت، چانهه جي پوک ۽ ويندي سندن روايتي سانڌاڻي ڪِمچيءَ بابت ڌار ڌار ميوزيم قائم ڪيا آهن. ڪمچيءَ بابت ٻڌائيندو هلان ته بند گوبي، مُوري، ساوا بصر، ونگا، ڳاڙها مرچ، تيل، ٿُوم وغيره ملائي وڏين نادين ۾ وجهي زمين ۾ پوري ڇڏين. اهو ڪم هو نومبر يا ڊسمبر ۾ ڪندا آهن . سڄو سال اهي ناديون پوريل هونديون آهن . هزارين ورهين کان هو اهو سانڌاڻو ٺاهيندا اچن ۽ چون ٿا ته موسم جي خرابي يا قدرتي آفتن دوران ڪِمچي سندن کاڌ خوراڪ جو ڪم ڏيندي رهي آهي. ڪِمچيءَ جون ناديون ٿوري دير پهرين قديم ڪاٽيجز جي احاطن ۾ به رکيل ڏٺم ۽ بعد ۾ سفر دوران به نظر آيو ن. هاڻي فيڪٽريون تجارتي بنيادن تي ڪِمچي تيار ڪن ٿيون ۽ ماڻهو ان کي فِرجن ۾ سانڍي رکن ٿا. ميزبانن ٻڌايو ته هن وقت هڪ سئو سٺ قسم جو ڪِمچي سانڌاڻو ٺاهيو وڃي ٿو، بلڪل ايئن جيئن سنڌ ۾ آچار جا مختلف نمونا ٺهن ٿا. ڪوريائي ماڻهو چانورن ۽ نُوڊلس سان ڪِمچي ملائي وڏي چاهه سان کائيندا آهن . ڪوريا ۾ هڪ ڀوڳ مشهور آهي ته ڪوريائي ڇوڪري ان ماڻهوءَ سان شاديءَ لاءِ هڪدم تيار ٿي ويندي جنهن جي گهر ۾ ٻه ريفريجريٽر هجن ته جيئن هڪ ريفريجريٽر ۾ هوءَ رڳو ڪِمچي سانڍي سگهي.
ڳالهه هلي پي ميوزيم جي، سو اهو ٻڌائڻ به ضروري آهي ته ڪوريا ۾ خانگي ميوزيم به آهن ۽ هينئر جنهن ميوزيم وٽ هلي بيهارين اهو هيو چيمسَري گراموفون ۽ ايڊيسن ميوزيم Chamsori Gramophone & Edison Museum جيڪو پڻ خانگي هو . هيءَ وڏي خوبصورت ڊزائن جي عمارت هئي جنهن جي ٻاهرين پاسي لڳل شيشن مان اندر هڪ هال ۾ چار پنج پراڻي زماني جي ماڊل جون ڪارون بيٺل نظر آيون. اهي فورڊ ڪمپنيءَ جون شروعاتي ٺاهيل ڪارون هيون جن مان هرهڪ تي سن ۽ تاريخ لکيل هئا. گاڏيون ايئن ٿي لڳيون ڄڻ هاڻي هاڻي ڪارخاني مان نڪتيون هجن. اهڙيون ئي گاڏيون ۽ اهڙي ئي بهترين حالت ۾ شايد ٻه گاڏيون، جيڪي محمد علي جناح جي استعمال ۾ هيون، ڪراچيءَ ۾ سندس مقبري لڳ ٺهيل ميوزيم ۾ بيٺل آهن .
چيمسري ميوزيم جا مختلف سيڪشن هئا. هڪ حصو رڳو گراموفون واري ايجاد تي مشتمل هو ۽ پهرين گراموفون کان وٺي آخري تائين هر گراموفون جو نمونو رکي هڪ سئو سالن جي تاريخ کي محفوظ ڪيو ويو هو. اسان کي انهن مان ڪي ابتدائي ۽ ڪي بعد جا گراموفون وڄائي ڏيکاريا ويا. ٻئي حصي ۾ ايڊيسن جي ايجاد ڪيل پهرين بلب کان وٺي بجليءَ جو هر سامان رکيل هو جنهن ۾ استري ۽ واشنگ مشين به شامل هيون. هڪ ٻئي سيڪشن ۾ ٽي ويءَ جي پهرين ايجاد کان وٺي ان جي مرحليوار ايجادن جا نمونا رکيل هئا. گرائونڊ فلور، پهرين ۽ ٻي ماڙ تي لهندي چڙهندي جڏهن ٿڪاسين ته عمارت جي گول حصي جي ٽاپ فلور تي هڪ آڊيٽوريم ۾ اچي ويهارين جتي جديد ڪوريائي سئنيما جو مظاهرو ڪرڻ لاءِ فلم ڏيکاري وئي. فلم ڏسڻ سان به ثابت ٿيو ته اسڪرپٽ لکڻ، اداڪاري، هدايتڪاري سميت فلم پراڊڪشن جي هر شعبي ۾ هي ڀَڙُ آهن . هن خانگي ميوزيم وارن سڄي دنيا مان ساڍا چار هزار شيون گڏ ڪيون آهن جن مان پندرهن سئو نمائش لاءِ رکيل آهن . ميوزيم جي انهن سڀني ماڙين جي مٿان هڪ وڏي آبزرويٽري ٺهيل هئي، جنهن کي اسان ڇڏي ڏنو ڇوته ميوزيم گهمندي سج لهي چڪو هو بلڪ ڪوريا وارن مطابق رات جي مانيءَ جو وقت ٿي چڪو هو
*

سفرناما

سفر ڪهاڻيون