غربت ۽ رنگ خلاف نفرتون
جيئن ئي بس ڪوپن هيگن جي فيري واريبس اسٽاپ تي پهتي ته هرڪو پنهنجو سامان کڻي فيري اسٽيشن جي گيٽ ڏي ڀڄڻ لڳو. ڊئنمارڪ کان سئيڊن ويندڙ هيءَ آخري فيري هئي ۽ هر ڪنهن، ٿڪل هجڻ ڪري چاهيو ٿي ته فيريءَ ۾ وهڻ لاءِ سيٽ ملي وڃي، نه ته ٻي صورت ۾ ڏيڍ ڪلاڪ جو سفر بيهي پورو ڪرڻو پوندو. اسين ايشيا ۽ آفريڪا جي مختلف ملڪن جا ڪل اٺ ڄڻا هئاسين. بس ۾ ٿائلينڊ جي سوتي چائي ۽ منهنجو سامان سڀ کان هيٺ هجڻ ڪري آخر ۾ لاٿو ويو. تيسين بس جا ٻيا مسافر تکا تکا فيريءَ ڏي هليا ويا. ويتر بس اسٽاپ کان فيري اسٽيشن واري رستي وارن دڪانن مان هڪ ڊيوٽي فري شاپ تان سوتيءَ سگريٽ ورتا ته هيڪاندي دير ٿي وئي. ان فيريءَ ۾ ايئرپورٽ کان ايندڙ مسافرن کان علاوه ٻيا به هِتان هـُتان کان آيل ڪيترائي ڪوپن هيگن شهر جا مسافر هئا، جيڪي مالمو رات ٽڪڻ لاءِ وڃي رهيا هئا يا مالمو جا هئا، جيڪي ڪم ڪاريون لاهي هاڻ موٽيا پئي. سواءِ اسان جي باقي سڀ هنن ملڪن جا گوري اڇي رنگ ۽ ڀورن ڳاڙهن وارن وارا هئا. ان ڪري پري پري کان اسان پنهنجا ايشيا ۽ آفريڪا جا ڪارا سانورا ساٿي ڏسي سگهياسين پئي.
سگريٽ وٺي فيري اسٽيسن جي در ويجهو پهتاسين ته اعلان ٿيو: “فيري هلڻ ۾ باقي ڪي چند منٽ آهن. مسافرن جو تعداد وڌي رهيو آهي ان ڪري اسان فيري اسٽيشن جو دروازو بند ڪرڻ وارا آهيون. باقي رهيل مسافر سڀان جي فيريءَ ۾ موٽي سگهن ٿا.”
مسٽر سوتي چائيءَ کي چيم: “تنهنجي سگريٽن جي پنجاهه ڪرونا (ٻه سئو رپيا کن) بچت ڪري اڄ ماڳهين رات ڪوپن هيگن ۾ گذارڻي پوندي. هن پاسي سستي کان سستي هوٽل به پنج سئو ڪرونا (ٻه هزار رپين) کان گهٽ ناهي. نه وري هي ڪراچي، بئنڪاڪ يا سنگاپور آهي جو رات جا چار پهر ڪنهن ريلوي اسٽيشن، پارڪ يا ڪنهن دڪان جي دڪيءَ تي ويهي گذاري صبح ڪجي. هتي ته پاري جهڙي سيءُ ۾، بس مان لهي رڳو اڌ فرلانگ پنڌ ڪري فيري اسٽيشن تائين اچڻ ۾ هٿ پير ڄمي ويا آهن.”
ڪوپن هيگن کان مالمو تائين هلندڙ هنن فيرين ۾ ٽي سئو کن سيٽون ٿين ۽ اهڙا سئو کن مسافر بيهي سگهن ٿا. بگڙيل سمنڊ (Rough Sea) ۽ سخت سامونڊي قانونن ڪري ان کان وڌيڪ مسافر کڻڻ خطري کان خالي نٿو رهي. ان ڪري فيري وارا “First Come First Serve” جي اصول تي پهرين آيلن کي پهرين کڻن. فيريون صبح جو اٺين کان شام جو اٺين تائين ڪلاڪ ڪلاڪ جي ساهيءَ سان هلن. ان بعد بچيل مسافرن کي ٻئي ڏينهن لاءِ ترسڻو پوندو آهي.
بهرحال اسان سامانن جون هڙون گهليندا اچي فيري اسٽيشن تي پهتاسين ۽ جيئن ئي اندر گهڙياسين ته منٽ ٻن بعد دروازو بند ٿي ويو. سوتي چائي چيو:
“رات هوٽل ۾ گذارڻ جي خرچ کان ته بچي وياسين، هاڻ هلي ڳوٺان (مالمو کان) نڪربو. پر اهو آهي ته وهڻ جي جاءِ نه ملندي.”
“سوتي چائي فڪر نه ڪر. وهڻ لاءِ جاءِ ملڻ جو پاڻ وڏو آسرو آهي.” مون چيو.
“اهو ڀلا ڪيئن؟ مسافرن جي ڊگهي قطار ۾ سڀ کان آخري ٽولي ۾ پاڻ آهيون.” سوتي چائي حيرت مان پڇيو.
“ڏس!” مون سامهون فيريءَ جي ڏاڪڻين وٽ پهتل پهرين مسافرن ڏي اشارو ڪري چيومانس: “پاڻ وارو فلپيني ساٿي گلبرٽ، تنزانيا جو دوبيلو، گهانا جي مس ائمي ۽ سعودي عرب جو خالد نظر اچي رهيا آهن.”
“پر انهن کي سيٽ رکڻ لاءِ پاڻ چيو ئي ڪونهي.” سوتيءَ چيو.
“هو رکن يا نه رکن پر تون ڇا ٿو سمجهين ته هتي جو اڇي کل وارو يورپي، هنن ڀرسان وهندو؟ مري پوي نه وهندو. سندس ڀر واريون سيٽون آخر تائين خالي رهنديون.” مون خاطري ڏنيمانس ۽ سوتيءَ ٽهڪ ڏيئي وراڻيو:
“ڳالهه ته واهه جي ڪئي اٿئي، تنزانيا جو دوبيلو ته رڇ جهڙو ڪارو آهي، ائمي به ڪاري آهي، سعودي عرب جو خالد سانورو آهي سو انهن ٽن کي ته آفريڪن ۽ ايشين سمجهي هتان جا يورپي ونءُ ويندا. باقي فلپين جو گلبرٽ تمام اڇي رنگ جو آهي. تنهن کي ڀُل مان پنهنجو ’ميلي ۾ گم ٿي ويل ڀاءُ‘ سمجهي کڻي ڪا پوڙهي پڪي سندس ڀر ۾ ويهي به رهي.”
“ڪڏهن به نه، ڏهين رپئي جي اسٽامپ پيپر تي لکائي وٺ،” مون سوتي چائيءَ جي ڳالهه کي رد ڪندي سمجهايو، “هن جا وار ته ڪارا آهن. هتي جا ماڻهو اڇي کل نٿا ڏسن جو کين خبر آهي ته اڇي کل وارا ته ڪيترا ترڪ، عرب، چيني، موراڪن ۽ ٻيا ايشيائي پڻ آهن. ان ڪري هو غير يورپي جي سڃاڻپ هن جي’وارن‘ مان ڪن ٿا.”
فيريءَ جي آفيسر مسافرن کان ٽڪيٽون وٺي کين اندر گهڙڻ لاءِ چيو ۽ فيري اسٽيشن جي هال ۾ گڏ ٿيل هجوم آهستي آهستي جهڪو ٿيندو رهيو. آخر ۾ اسين هئاسين جيڪي ٻين پويان رڙهندا رهياسين. آخر اسانجو وارو فيريءَ ۾ چڙهڻ جو آيو. فيريءَ ۾ اندر گهڙڻ سان در وٽ ئي مسافرن جي انبوهه کي بيٺل ڏٺوسين. سوتي چائي چيو:
“هاڻ ڏي منهن، وهڻ ته ٿي پري جي ڳالهه رڳو بيهڻ به ملي.”
“تون منهنجي پٺيان پٺيان اڳتي وڌندو آءُ ته پنهنجن ڪارن ڀائرن کي ڳوليون.” مون سوتيءَ کي چيو ۽ هجوم کي چيريندا ان وڏي هال ۾ پهتاسين جتي مسافرن جي وهڻ لاءِ سيٽون هيون. سڄو هال ويٺلن سان ڀريل هو پر وچ وچ ۾ ڪجهه سيٽون صاف خالي نظر اچي رهيون هيون، جيڪي اسان جي ايشين ۽ آفريڪن جي ڀر واريون هيون. اسين سڌو وڃي انهن تي ويٺاسين. جائتا ٿي ويهڻ بعد سوتي چائيءَ کي چيم:
“ڏٺئي منهنجا ايشيائي ڪارا ڀاءُ! اسان کڻي ڪيترا به ٽپ ٽاپ ٿي هلون، خوشبوءِ وارن صابڻن سان وهنجي سهنجي، ڪمپليٽ سوٽ پائي مٿان لوشن عطر هڻي نڪرون. ڪيترو به پڙهيل ڳڙهيل انجنيئر، ڊاڪٽر، وڪيل هجون، پر اسان ايشيا ۽ آفريڪا جا آهيون – جن لاءِ هنن يورپين جي دماغ ۾ اهو ئي آهي ته اسان بيماري، بک ۽ بڇڙائي جي پاڙ ۽ علامت آهيون. اسان جي پاڇي کان به هو پري رهڻ چاهين ٿا.”