ڌڪ دشمن جو به نه وڃائجي
ان پروگرام جي ٽڪيٽ جيتوڻيڪ تمام ڳري هئي، جيڪا اسان Afford نٿي ڪري سگهياسين، پر خبر ناهي ته ڪهڙي خيال کان هن شهر مالمو جي ميونسپل کاتي اسان جي يونيورسٽي وارن کي مفت ۾ ڪجهه ٽڪيٽون ڏنيون. مقابلي واري هال ۾ نه فقط يورپ جي مختلف ملڪن کان ماڻهو آيل هئا پر راڳ ۽ ميوزڪ جا شوقين آمريڪا، ڪئناڊا ۽ آسٽريليا، نيوزيلينڊ کان به آيا هئا. ڪنهن ٻڌايو ته هي مقابلو پنجن سالن ۾ هڪ دفعو ٿيندو آهي.
اسان کي ويهڻ لاءِ سيٽون تمام سٺي هنڌ تي مليون ۽ اسٽيج کي نه گهڻو ويجهو هئاسين ۽ نه گهڻو پري. منهنجي ساڄي پاسي منهنجو پاڪستاني ساٿي ۽ ان جي ڀرسان جارڊن جو عرب هو ۽ پوءِ هتي جا يا ڀرپاسي جا ڌارين ملڪن جا هئا. شايد ڊينمارڪ يا بيلجم پاسي جا لڳا ٿي. جڏهن به ڪا ڳائڻي آئي ٿي ته گاني پوري ٿيڻ تي ٻين ٻڌندڙن وانگر اسان به زور زور سان تاڙيون وڄائي هن جي فن کي ڀرپور داد ڏنو ٿي. فرانس، جرمني، هنگري، هالينڊ ۽ ان بعد ترڪيءَ جي ڳائڻي آئي. ان بعد رومانيا جي آئي. رومانيا بعد جنهن ملڪ جي ڳائڻي اسٽيج تي آئي ان جو جيسين نالو ۽ قوميت انائونس ٿئي اسان سندس سريلو جسم ۽ موچاري شڪل ڏسي تعريف ڪرڻ لڳاسين _ يعني آئون ۽ منهنجي ڀر ۾ ويٺل پاڪستاني. اتي انائونسر سندس نالو وٺي، جيئن ئي ملڪ جو نالو ورتو ته اسان کي ڄڻ نانگ سونگهي ويو. هاڻ اسرائيل جي ڇوڪريءَ جي ڪيئن تعريف ڪريون! اسرائيل يا انڊيا جي ڪا شيءِ سٺي هجي ته به گلا ڪرڻ اسان جي نس نس ۾ سمايل آهي. “ڪيسي بي حيا لگ رهي هي، شڪل مان به ته ڪپڙن مان به!” منهنجي پاڪستاني دوست چيو ۽ مون به سندس ڀرپور تائيد ڪئي. يعني ٻئي اصلي رڳ تي آياسين. يعني ڪو ماڻهو يا ملڪ اسان کي نه وڻي ته پوءِ هن جي سٺائي به خراب لڳندي اٿئون. ڇا ڪريون ننڍي هوندي کان پاڪستاني ريڊيو ۽ ٽي وي تان اها ئي سُتي پيتي اٿئون. مزي جي ڳالهه اها ته نڀاڳيءَ جو وري سر به سڀني ۾ سٺو هو ۽ گانو به انگريزي ۾ ڳايائين _ يعني اسان جي سمجهڻ لائق _ سو هاڻ سندس سر ۽ گاني جي ته ڇا گلا ڪريون شڪل ۽ “بي حيا” ڪپڙن جي گلا ڪرڻ لڳاسين. جيتوڻيڪ هن کان ٿوري دير اڳ ترڪيءَ جي ڇوڪري، جنهن ڊريس ۾ هئي اها هن کان وڌيڪ اوگهڙ واري هئي ۽ سندس ناچ نچڪو وڌيڪ بي حيائيءَ وارو هو. پر ترڪي اسان جو مسلمان ملڪ ٿيو ته هن جي هر ڳالهه صحيح حساب ۾ آنديسين. جيئن اسان وٽ اخبارن ۾ هوندو آهي. حيدرآباد، ڪراچي توڙي دادو ۽ ٺٽي ۾ ڀلي پوليس شهر جي چوراهي تي جلوس ڪڍندڙ مردن توڙي عورتن تي ڏنڊن جو وسڪارو پئي ڪري پر ان جو فوٽو نه ايندو. فوٽو ايندو ته انڊيا جي ڪنهن ڳوٺ جو جتي جي پوليس اتي جي ڪنهن بقول اسان جي اخبار جي “هڪ بي ڏوهيءَ” کي ٿڦڙون هڻي ظلم ڪري رهي آهي. سو غير حقيقت پسند ٿيڻ اسان جي عادت ۾ آهي. بهرحال گاني ختم ٿيڻ تي سڄي هال زور سان تاڙيون وڄايون. ويندي اسان جي ڀرسان ويٺل جارڊن جو عرب ڪا دير تاڙيون وڄائيندو رهيو ۽ اسان تاڙيون وڄائڻ بدران شڪي ٿي رهيا هئاسين. اسان کي چپ ڏسي اسان جي جارڊن جي ڪليگ اسان ڏي اچرج مان ڏٺو ته اسان کي ٿي ڇا ويو آهي. پر پوءِ شايد ڳالهه سمجهه ۾ اچي ويس سو اسان کي ٽوڪ طور چيو: “مڙيئي خير آهيGive Devil its due . هيءَ سياست نه پر ساز جي دنيا آهي. توهان جنهن سان، جنهن ڪارڻ رُسو پيا انهن سان (ياسر عرفات ۽ ٻيا عرب) وڃي پرتا آهن.”