الطاف شيخ ڪارنر

ڪراچي کان ڪوپن ھيگن

الطاف شيخ هن سفرنامي ”ڪراچيءَ کان ڪوپن هيگن“ ۾ ڪڙيون ۽ سچيون حقيقتون کڻي اسان اڳيان آنديون آهن. هن ڀيري کلائيندي کلائيندي اسان کي روئاري بہ ڇڏيو اٿائين-  ذهني طور جهنجهوڙڻ جي ڪوشش بہ ڪئي اٿائين. هن سفرنامي ۾ الطاف شيخ جي ڏنل معلومات ۽ پنھنجي سماج جي ٻين ملڪن جي سماج سان ڀيٽ ۽ حقيقت تي ٻڌل تجزيو خاص طرح اسان جي نئين ٽھي ۽ شاگردن لاءِ نھايت اهم آهي.

  • 4.5/5.0
  • 25
  • 2
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڪراچي کان ڪوپن ھيگن

مالمو جا ٻه اهم ماڻهو

مالمو جي شهر ۾ پنج ڇهه روٽري ڪلب آهن، ملاڪا (ملائيشيا) ۾ هوس ته روٽري ڪلب جو ميمبر ٿيو هوس ۽ اڪثر ڇنڇر ڏينهن شام جو ملاڪا جي هوٽل Ramada ۾ ان ڪلب جي ميمبرن جي گڏجاڻي ٿيندي هئي، ان بعد ڪراچي هوٽل پرل ڪانٽينينٽل ۾ هڪ يا ٻه دفعا لنچ وارين گڏجاڻين ۾ وڃڻ ٿيو ۽ هاڻ ڪجهه ڏينهن اڳ هتي سئيڊن جي هن شهر مالمو جي روٽري ڪلب جي هڪ ڊنر اٽينڊ ڪرڻ جو موقعو مليو. ظاهري طرح اهي شهر جي ماڻهن جي گڏجاڻين جا ڪلب آهن، جتي هر ڪو پنهنجي مانيءَ جا پئسا ڀري ٿو ۽ اها گڏجاڻي هفتي ۾ هڪ دفعو ٿئي ٿي. گهڻو ڪري ساڳي هنڌ خاص ڪري هوٽل ۾ ٿئي. پوءِ ڪنهن روٽري ڪلب جا ميمبر شهر جي ڪنهن هوٽل ۾ ڊنر تي ملن ته ڪي لنچ تي ۽ ڪي شام جي چانهه پاڻيءَ تي. ڪراچيءَ ۾ ته ٻڌو اٿم ته هڪ روٽري ڪلب جي گڏجاڻي آوري ٽاور هوٽل ۾ يا جبيس ۾ صبح جو نيرن تي به ٿئي ٿي. گڏجاڻين ۾ پنهنجي فيلڊ يا هنر جي ڪنهن قابل مهمان کي گهرايو ويندو آهي، جيڪو پنهنجي سبجيڪٽ تي اڌ ڪلاڪ کن جو ليڪچر ڏيندو آهي، پوءِ ڪڏهن ڪو اکين جو ماهر سرجن هوندو آهي ته ڪڏهن ڪو يونيورسٽي جو پروفيسر. ڪڏهن پوليس جو اعليٰ عملدار هوندو آهي ته ڪڏهن ڪو ڪامياب واپاري. دنيا جي هر ملڪ جي هر روٽري ڪلب ۾ پهرين ماني يا چانهه جودور هلندو آهي ان بعد آيل خاص مهمان تقرير ڪندو آهي. آخر ۾ روٽري ڪلب جي ميمبر هن کان سوال ڪندا آهن. روٽري ڪلب جي گڏجاڻين ۾ وقت جي پابندي جو خاص خيال هوندو آهي ۽ تعجب جي ڳالهه اها آهي ته ان تي پاڪستان ۾ به عمل ڪيو وڃي ٿو. پوري وقت تي مهمان ايندا. پوري وقت تي مانيءَ جو دور هلندو، ان بعد سيڪريٽري گهنڊ وڄائيندو. نون ميمبرن ۽ نون آيل همراهن جو تعارف ٿيندو ۽ ان بعد خاص مهمان جو ليڪچر شروع ٿي ويندو ۽ ڏيڍ ٻن ڪلاڪن ۾ سڄي ميٽنگ پوري ٿي ويندي آهي. منهنجي خيال ۾ ان پابندي جو وڏو سبب اهو آهي جو مانيءَ جو بندوبست اڳواٽ ڪيو وڃي ٿو ۽ دير سان اچڻ واري کي ماني نصيب نٿي ٿئي. باقي بل هن کي پهچيو وڃي. شادين يا ادبي محفلن ۾ به جيڪر ماني پهرين ٿئي ته ماڻهو وقت تي پهچي وڃن پر اهو ڪم جوکم جهڙو آهي جو گهڻو ڪري آيل مهمان ماني کائي هليا ويندا. باقي گهوٽ ڪنوار ۽ انهن جا ويجها عزيز ئي وڃي بچندا. ادبي محفل ۾ ته ايترا به ماڻهو نه بچندا. فقط اديب صاحب جنهن جي ڪتاب جي مهورت ٿيڻ واري هوندي، چيف گيسٽ ۽ تنبو ۽ ڪرسيون کڻڻ وارا مزور وڃي ترسندا.
روٽري ڪلب وارا سماجي ڪمن جو پڻ Claim ڪن ٿا. گهٽ ۾ گهٽ ملاڪا (ملائيشيا) ۾ ته اسان خير جا ڪم ڪرڻ لاءِ ڪافي سرگردان هوندا هئاسين. پوءِ ڪڏهن اسڪول جا ڪتاب ۽ يونيفارم وٺي غريب اسڪولن جي شاگردن کي ڏيندا هئاسين ته ڪڏهن ٻوڏ جي ستايلن لاءِ سامان گڏ ڪندا هئاسين. پوءِ ڪجهه ٻي جهان خاطر، ڪجهه پنهنجي مشهوريءَ خاطر، ڪجهه ملاڪا رياست جي گورنر ۽ چيف منسٽر کي خوش ڪرڻ ۽ چمچاگيريءَ ڪارڻ، جو اهي ٻئي همراهه اسان واري ڪلب جا ميمبر هئا ۽ خير جي ڪمن لاءِ انهن جو وڏو زور هوندو هو ته جيئن سندن به نالو ٿئي.
ان رات سئيڊن جي هن روٽري ڪلب ۾ ڊنر لاءِ ويس جيڪا سينٽرل اسٽيشن جي سامهون واري هوٽل Savoy ۾ هئي. مون کي ڌاريون مهمان سمجهي خاص ماڻهن سان گڏ ويهاريو ويو. گهڻو مزو نه آيو جو ڪلب جي ڪاروائي ۽ تقريرون سئيڊش زبان ۾ هليون. مون پنهنجو تعارف انگريزيءَ ۾ ڪرايو ۽ ڪيترن منهنجو خيال رکي پنهنجو تعارف ويندي ليڪچر ڏيڻ واري همراهه پنهنجي ليڪچر جو ڪجهه حصو انگريزيءَ ۾ ڏنو پر مون ڏٺو ته ههڙي گڏجاڻي مون لاءِ به مٿي جو سور ته هنن لاءِ به.
اهو ٻڌي ته آئون پاڪستاني آهيان هڪ پوڙهو همراهه منهنجي ڀرسان اچي ويٺو. پاڻ انگريزي تمام سٺي ڳالهائين ٿي ۽ ٻڌايائين ته اسلام آباد ۾ سئيدن جو موجوده سفير سندس ناٺي آهي. پاڻ پنهنجي هڪ ٻئي دوست سان به ملايائين ۽ سندس گهر ساڻس ملڻ لاءِ خلوص دل سان دعوت ڏيندو رهيو. هونءَ جيتوڻيڪ Swedish ماڻهو ڪنهن ڌارئين سان ته ٺهيو پر پنهنجي سان به ايترو جلد فري نه ٿيندا آهن، پر ٿي سگهي ٿو ته اسلام آباد ۾ رهڻ ڪري هن کي احساس ٿيو هجي ته پاڪستاني پاڻ به رلڻا ملڻا آهن. سندن نالو مسٽر اولوف Oluf Madsen آهي ۽ مالمو شهر جي ٻهراڙي واري علائقي فالسٽربو ۾ رهي ٿو.
ان ئي رات ڊنر بعد سامهون سينٽرل اسٽيشن وٽ پنهنجي علائقي هولما ڏي ويندڙ بس لاءِ آيس ته هڪ همراهه گهوڙين (Crunches) تي مون کان اڳ ڪنهن ٻي بس لاءِ انتظار ڪري رهيو هو. وقت پاس ڪرڻ لاءِ مون هيلو هيلو ڪئيمانس ته اهو معلوم ڪري ته آئون پاڪستان جو آهيان وڏي قرب سان هٿ ملائي منهنجي کيڪار جو جواب ڏنائين.
“هي ڇا ٿي پيو اٿئي؟” مون سندس ٽنگن ڏي اشارو ڪري پڇيو.
“حادثو ٿي پيو.” هن وراڻيو.
اسان ماڻهو پنهنجي ملڪ ۾ ٽرئفڪ جا ڪڙايل، هر حادثي کي موٽر لاريءَ جي حادثي سان منسوب ڪندا آهيون. سو مون به پڇيو مانس ته آيا بس يا ڪار ۾ حادثو ٿيو اٿئي يا رستو ٽپندي.
“نه، ڪنهن گاڏيءَ سان حادثو نه ٿيو اٿم، گذريل مهيني دوست سان گڏ جبلن تي وسيل برف تي Skiing راند لاءِ ويس. اتي Out of control ٿي ويس ۽ گوڏي جي ڍڪڻي ڀڄي پئي اٿم.” هن ٻڌايو.
“توهان Skiing راند جا شوقين ٿا لڳو” مون چيو مانس.
“نه، آئون اسڪاش جو شوقين آهيان. منهنجو نالو اُلف لنڊيل آهي” اهو چئي هن مون کي غور سان ڏٺو. شايد هن منهنجي چهري تي آيل ڪو تاثر پڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ٿي، پر جڏهن منهنجي چهري مان ڪا شيءِ نمايان نه ٿيس ته پاڻ ئي چيائين:
“لڳي ٿو توهان اسڪاش نٿا کيڏو ۽ ان جون بين الاقوامي مئچون ڏسڻ جو شوق نه اٿانو؟”
“بلڪل صحيح ڳالهه آهي.” مون چيومانس.
“ان ڪري مون کي نٿا سڃاڻو”، هن چيو، “آئون اسڪاش راند جو پنهنجي ملڪ جو چيمپئن هوس. هاڻ رٽائرڊ ٿي چڪو آهيان. 1979ع ۾ مون جهانگير سان سئيڊن ۾ کيڏيو هو پر هو “2 –3” تان کٽي ويو.ان وقت کان جهانگير منهنجو دوست آهي. اڄڪلهه آئون واپار ڪريان ٿو. ڪراچيءَ مان ٽوپين جا بئچ ٺهرائي هتي وڪڻندو آهيان ۽ سيالڪوٽ کان ڪجهه راندين جا سامان پڻ گهرائي مختلف اسڪولن کي سپلاءِ ڪندو آهيان. ان ڪم ۾ منهنجي جهانگير ڪافي رهنمائي ۽ مدد ڪئي.
اسڪاش جو هي سئيڊش رانديگر مسٽر الف لنڊيل اسان واري ئي شهر جي علائقي ڪروسگاٽن ۾ رهي ٿو. پاڻ پنجٽيهه سالن جو ٿيندو.