سئيڊن ۾ حلوو وڪڻندڙ مسعود
ڪپڙي جي دڪان ۾ حلوو وڪڻڻ ڪا تعجب جهڙي ڳالهه ناهي. جپان، سنگاپور، انگلينڊ، جرمني، ويندي آمريڪا جي ڪيترن شهرن ۾ پاڪستاني هندستاني دڪاندار ٻئي سامان سان گڏ پنهنجي ملڪ جي ماڻهن جي ضرورت جي ڪا ديسي شيءِ پڻ وڪڻن ٿا _ جيئن ته پاپڙ، آچار، پڪوڙن لاءِ بيسڻ، ڳڙ، سرنهن ۽ ڄانڀي جو تيل وغيره. سو اهڙي طرح مون سمجهيو مسعود پاڪستان مان حلوو گهرائي وڪڻي ٿو _ احمد، عبدالحنان جو يا ملتاني حلوو.
اها ٻي ڳالهه آهي ته پهرين ئي هفتي ۾ کانئس ڪجهه پڇڻ يا نياپو ڏيڻ لاءِ ٻه دفعا سندس دڪان تي وڃڻ ٿيو ته چانهه پيارڻ جي بهاني سان زوريءَ وهاري چانهه سان گڏ ڪيڪ، بسڪيٽ ۽ ڪٿان مليل برفي پڻ کارائين پر حلوي جو نالو نه ورتائين. پر پوءِ سئيڊن ۾ ڪجهه ڏينهن رهڻ بعد خبر پئي ته سئيڊش زبان ۾ اڌ کي “حلوا” چئجي ٿو ۽ هن مهانگي ملڪ ۾ دڪان ٻاهران Somer Sale (اونهاري جي سيل)، Rea(سستو اگهه) ۽ Halva (اڌ قيمت) جهڙا جلڪندڙ لفظ گراهڪن کي دڪان اندر ڇڪڻ لاءِ چقمق جو ڪم ڪن ٿا. (سئيڊش ٻپليءَ ۾ انگريزيءَ جي لفظ Summer کي Somer چون.)
اهو سمجهه ۾ نه اچي سگهيو آهي ته ٻين دڪانن تي اهي لفظ ڪڏهن ڪڏهن، ڪن خااص موقعي تي، ڪجهه ڏينهن لاءِ لڳايا ويندا آهن، پر مسعود جي هن دڪان “شالامار” جي ٻاهران ٻارهوئي وڏن اکرن ۾ Halva _ “اڌ قيمت” لکيو پيو آهي. هو سڄو سال اڌ قيمت تي شيون ڪيئن ٿو وڪڻي! اهو ڪهڙو Business Tactics آهي. هانگ ڪانگ، ڪوريا، جپان کان گهرايل سامان کيس پئي ئي اڌ قيمت تي ٿو يا اگهه کي ٻيڻو ڪري هر شيءِ تي اها ڊبل قيمت لکي ٿو ۽ پوءِ متين موڙهيل گراهڪ اڌ پئسا ڏئي خوش ٿئي ٿو ته کيس سستي شيءِ پئي. ڪيترن سئيڊش لفظن ۾ رولو آهي، پر لفظ “سئيڊش” به ڪڏهن ڪڏهن مونجهارو پيدا ڪري ٿو. سئيڊن جي ماڻهن ۽ زبان کي “Swedish” چئجي ٿو. جيئن ڪراچي ۾ سئيڊن حڪومت جي آڌار تي ٺهيل هڪ درسگاهه جو نالو “سئيڊش ٽيڪنيڪل انسٽيٽيوٽ” آهي. مونجهارو ائين ٿو ٿئي جو ڪيترا دفعا تڪڙ ۾ “سئيڊش” ائين ٿو لڳي ڄڻ ڪو “سئيٽ ڊش” (کائڻ جي مٺي طعام) لاءِ چئي رهيو هجي. هڪ دفعي ته اهڙو اتفاق ٿيو جو هڪ گڏيل ملڪن جي ڊنر ۾ ماني دوران جڏهن هڪ آفريڪا کان آيل مهمان وزير کان پڇيو ويو ته Do you like Swedish ته ٺهه پهه انڪار ڪيائين.
ڇا توکي سئيڊن جي زبان پسند آهي؟ سئيڊن جا ميزبان ته وائڙا ٿي ويا پر ان آفريڪن ملڪ جي سفارتخاني وارا به پريشان ٿي ويا ته معزز ميزبان تڪلف طور پنهنجي ماڻهن يا زبان لاءِ پڇي رهيو آهي ته نه وڻڻ جي باوجود به ڊپلوميسيءَ جي اها تقاضا آهي ته کڻي ’ها‘ چئجي. پر هن وزير صاحب کان ميزبان جڏهن وري ساڳيو سوال ڪيو ته توکي سئيڊش پسند آهي ته وري انڪار ڪندي چيائين: “No. not at all”.
سندس ڀر ۾ ويٺل سندس ملڪ جي سفير آهستي چيس ته سائين ائين ته نه چئو، توهانکي سئيڊش ڇو پسند ناهي.
وزير ڪجهه ڪاوڙ ۾ اچي چيو: “ڇو پسند ناهي؟ بابا يو نو آءِ ايم ڊائبيٽڪ پرسن” (آئون ذيابيطس جو مريض آهيان، سو مٺو کاڌو ڪيئن پسند ڪندس).
ساڳيو مسئلو فنلينڊ جي ماڻهن سان به آهي جيڪي Finnis سڏائين ٿا.
فنلينڊ جو ڪو همراهه تعارف وقت چوندو آهي ته آئون فنس آهيان ته اسان چوندا آهيونس: “اهڙي ڪهڙي ڳالهه آهي، اڃان ته تون کڙو تڙو آهين. فنش (Finish) تنهنجا دشمن ٿين.”
هونئن سئيڊن جا رهاڪو پاڻ کي “سُئيڊ” به سڏائين ٿا، پر اهو لفظ ايترو عام نه ٿيو آهي، جو دنيا جا ماڻهو سمجهن ته آياSwede سان مطلب “سئيڊن جو باشندو” آهي يا “سئيڊ مٽيرل” مان ٺاهيل ڪوٽ يا بوٽ.