سهي کي تير هڻڻ
هڪ هنڌ بس بيهارڻ لاءِ رڙ ڪيائين ته ڊرائيور چيس: “ويري ساري. هن گهاٽي ٻيلي ۾ پنجاهه کن ڪلوميٽرن تائين ڪا هوٽل يا پبلڪ ٽوائليٽ ناهي.”
پر سوتي چائيءَ جي رڙ مٿان رڙ هئي ته بس بيهاريو.
“ڪٿي بيهاريون، ٻيلو ئي ٻيلو لڳو پيو آهي، ٽوائليٽ ته آهي ڪونه.” اڳيان ويٺل اسان جي پوڙهي نارويجين پروفيسر سمجهايس.
منهنجي ڀر ۾ ويٺل پاڪستاني ڪئپٽن سليم کي چيم: “هڪ ته سوتي چائي کي نشو چڙهيو پيو آهي ۽ پروفيسر جي ڳالهه هن کي سمجهه ۾ نٿي اچي. ساڳئي وقت پاڻ پروفيسر سڄي عمر ههڙن ملڪن ۾ گذاري آهي. هن کي ڪهڙي خبر ته ايشيا ۽ آفريڪا جي ماڻهن جو ٽوائليٽ جهنگل ۽ درياءَ آهن. سنڌ جي ڳوٺ ۾ ته ٽوائليٽ لاءِ چوندا ته جهنگ جو خيال ٿيو اٿم. ملائيشيا ۾ “آئر ڪچل” (ننڍو پاڻي) ۽ “آئر بيسار” (وڏو پاڻي) مُٽڻ هنگڻ لاءِ چون. انڊونيشيا ۾ پاڻي بدران سنگائي (درياه) چون- يعني “سنگائي ڪِچل” ۽ “سنگائي بيسار” ۽ ٿائلينڊ ۾ ....
اڃا ان بابت پنهنجي ڀر ۾ ويٺل ڪئپٽن سليم کي ٻڌائڻ وارو هوس ته پٺيان ٿائلينڊ جي سوتي چائيءَ رڙ ڪري پروفيسر کي چيو: “پروفيسر! آءِ وانٽ ٽ شوٽ رئبٽ” (I want to shoot a rabbit) .
“ابا ٻڌينس، ٿائلينڊ ۾ اهو ئي چوندا آهن،” مون سليم کي چيو, “ٿائلينڊجي جهنگلن ۾ وڻ جي ٿڙ وٽ بيهي ماڻهو پيشاب ڪن ۽ ان کي سهي کي تير هڻڻ چون.”
“پروفيسر! I want to shoot a rabbit۔ پليز بس کي بيهار”.سوتي چائيءَ وري رڙ ڪئي.
پروفيسر پاڻ به پي رهيو هو ۽ سرور ۾ هو. ويتر سوتي چائيءَ جي ڳالهه سمجهه ۾ نه پئي آيس. رڙ ڪري سوتي چائيءَ کي چيائين:
“ناروي ۽ سئيڊن جي ٻيلن ۾ سها نه پر ٻارهن سڱا هرڻ ‘Reindeer’ ٿين ٿا.”
سوتي چائيءَ بيزاريءَ مان پنهنجي مٿي تي هٿ هڻي مون کي چيو:
“مسٽر الطاف!پروفيسر کي تون سمجهاءِ، آئون انگريزيءَ ۾ تمام Poor آهيان.”
آئون ماٺڙي ڪري اٿيس ۽ پروفيسر ۽ ڊرائيور کي سمجهائي بس بيهاريم. سوتي چائي لٿو ۽ ان سان گڏ ڊرائيور به لٿو. “اڄ مون کي به ناروي جي ٻيلن ۾ سهي جو شڪار ڪرڻ ڏيو.” ڊرائيور کلندي چيو.
سوتي چائي واقعي انگريزيءَ ۾ ڪمزور آهي. هتي اچڻ کان اڳ هن اکر به انگريزيءَ جو نه پڙهيو هو. سڄي تعليم پنهنجي مادري زبان ٿائيءَ ۾ حاصل ڪئي هئائين. جيڪي ڪجهه انگريزي سکيو اها هتي ڪورس شروع ٿيڻ کان ڇهه مهينا کن اڳ اچي سکيو ۽ اڃا تائين سکندو رهي ٿو. منهنجي سنگاپور ملائيشيا، ٿائلينڊ پاسي رهڻ ڪري هو مون کي پنهنجو سمجهي ٿو ۽ ان قسم جي ڳالهه لاءِ هڪدم مون وٽ ايندو ته سندس پاسو کڻان.
ٿائي زبان ۾ “R”ڪانهي جيئن جپانيءَ ۾”L” لام ڪونهي ۽ جپاني “لام” وارو اچار “ري” سان ڪڍڻ جيئن All کي Are چون، مون کي الطاف بدران اريطاف چون، تيئن ٿائي ماڻهو وري “ري” واري اچار کي “لام” ڪري پڙهن. (چينين ۽ ويٽنامين جو به ساڳيو حال آهي) پر سوتي چائي ان معاملي ۾ صفا چٽ آهي. روم کي چوندو لوم، اريڪٽ کي چوندو اليڪٽ، ۽ ڪنهن جملي ۾ جيڪڏهن ٻه چار لفظ “R” وارا اچي ويا ته پوءِ ٻڌندڙ ويٺو ڳجهارتون سلي. جيئن “رو رو فيريءَ” کي چوندو “لو لو فيلي”. هاڻ مونجهارو ڇو نه ٿيندو جو “لَولَو” اسان سان گڏ پڙهندڙ مڊگاسڪر جي شاگردياڻيءَ جو نالو آهي، جيڪا اتي جي پورٽ ڊائريڪٽر آهي ۽ “فَيلي” ڪينيا جي شاگردياڻيءَ جو، جيڪا اتي جي Ministry of Communication جي ڊپٽي سيڪريٽري آهي. جن بابت گذريل ڪتاب: “اڇن جي ملڪ ۾ اسين ڪارا” ۽ “ملير کان مالمو” ۾ مزيدار ڳالهيون لکي چڪو آهيان.