ٻولين واري فساد جو اولڙو
ڦندڻ جو مامو حيران، پريشان ۽ بلڪل بدحواس ٿي مون وٽ آيو. ساهي نه پٽيائين. چيائين ،”ڦندڻ سخت بيمار آهي.“
مون کي عجب لڳو. صبح جو ڦندڻ جڏهن مون وٽ آيو هو، تڏهن بلڪل چڱو ڀلو ۽ کڙو تڙو هو. پڇيومانس، ”ڇا ٿيو اٿس؟“
”روئڻهارڪي لهجي ۾ چيائين، ”پير ۾ تڪليف اٿس. اصل ڦٿڪي ٿو، مان سمجهان ٿو ٿوري دير ۾ مري ويندو.“
”مري ويندو!“
”ها. تون سندس جگري يار آهين. تنهنڪري توکي اطلاع ڏيڻ آيو آهيان.“ چيائين،”تنهنجي گهر تائين پهچندي پهچندي ٽي دفعا موت جي منهن مان بچيو آهيان.“
”موت جي منهن مان؟“
”ها،“ وراڻيائين، ”شهر ۾ فساد آهي، هڪ پٿر اڏامندو آيو. جيڪڏهن قد ڇهه فٽ هجيم ها، ته بنا حجاب جي ميڄالو ڪڍي وڃي ها. پر منهنجو قد ٽي فوٽ آهي.“
مون سندس ڳالهه اڌ ۾ ڪٽيندي چيو،”هل ته هڪدم ڦندڻ ڏانهن ٿا هلون. مان کيس مرڻ نه ڏيندس.“
اسين فسادن کان، فسادين جي باهين، پٿر بازي، آتشبازي، ڪرتب بازي ۽ قلابازيءَ کان بچندا، لڪندا ڦندڻ جي گهر پهتاسين.
ڦندڻ سخت تڪليف ۾ هو.
پڇيومانس، ”ڇا ٿيو اٿئي، ڦندڻ؟“
وراڻيائين، ”مران ٿو.“
”ڇو ٿو مرين؟“
”زوريءَ ماريو ٿو وڃان.“
”زوريءَ ڪيئن؟“
”ائين ٿو ڀانيان، ڄڻ ڪنهن منهنجي پير ۾ زنجير وجهي ڇڏيو آهي.“
”فسادين کان مار کائي ته نه آيو آهين؟“
ڦندڻ جي ڪومايل چپن تي هڪ اداس ۽ مايوس مرڪ تري آئي. چيائين،”فسادي مون کي ڏينڀن وانگر ورائي ويا“. پڇيائون، ”تون سنڌي آهين؟ جواب ڏنو مان ته توهان منجهان ڪو به مونکي هن شعر جي معنيٰ، مفهوم ۽ شاعر جو نالو ٻڌائي، مان پاڻ مارائڻ لاءِ تيار آهيان.“
”ڪهڙو شعر ٻڌايئي؟“
”اقبال جو شعر ٻڌايو مان –
”تو ره نورد شوق ہے، منزل نہ کر قبول،
ليلیٰ بھی ہم نشيں ہو، تو محمل نہ کر قبول.“
ڦندڻ کان پڇيم،”ٻڌائي سگهيا معنيٰ؟“
”ڌوڙ،“ وراڻيائين، ”وات ڦاڙي وائڙن وانگر مون کي ڏسندا رهيا.“
”نيٺ ڇا ٿيو؟“
”پڇيائون ته تون ڪير آهين. سنڌي يا اردو؟“ ڦندڻ وراڻيو، ”مون جواب ڏنو مان ته مان سنڌي آهيان.“
”پوءِ؟“
ڦندڻ جي منهن تي اداس مرڪ ٻيهر تري آئي. پوءِ هو عذاب وچان ڦٿڪڻ لڳو. چيائين،”مان مري ويندس.“
مون غور سان ڏانهس ڏٺو.
چيم، ”تون في الحال نه مرندين، ڦندڻ، تنهنجي پير ۾ جيڪا ڪڙي ٻڌل آهي، تنهن جو ٻيو حصو سنڌ جي تحت السرا ۾ ڦاٿل آهي، تون نه مرندين.“
ڦندڻ جيئرو آهي. ■
1972