ديسي ايجنٽ
ڪجهه عرصو اڳ ملڪ جي هفتيوار رسالن ۽ اخبارن ۾ اُنهن آمريڪي سي آئي اي ايجنٽن جون فهرستون شايع ٿيون هيون، جن پاڪستان ۾ جاسوسيءَ جو ڪم سر انجام ڏنو هو. ان فهرست کان متاثر ٿي اسان جي عامل ڪامل صحافي دوست ڦندڻ پاڪستاني نسل جي آمريڪي سي آئي اي ايجنٽن جي فهرست ترتيب ڏيڻ جو ارادو ڪيو. هن ڏينهن رات محنت ڪري پاڪستاني نسل جي خالص آمريڪي ايجنٽن جي هڪ اڻپوري فهرست تيار ڪري ورتي. اها فهرست تيار ڪرڻ کان پوءِ ڦندڻ خوف کان ڪنبي ويو. هو ڪنبندڙ هٿن ۾ پاڪستاني نسل جي سي آئي اي ايجنٽن جي فهرست کڻي مون وٽ آيو.
ڦندڻ کي اسلام آباد ۾ ڏسي مون کي تعجب ٿيو. ڦندڻ چيو، ”مان وڏيءَ ويڌن ۾ آهيان يار.“
سبب پڇڻ تي هن ٻڌايو، ”مون پاڪستاني نسل جي خالص سي آئي اي ايجنٽن جي فهرست تيار ڪئي آهي.“
”ان ۾ ويڌن جي ڪهڙي ڳالهه آهي؟“
”سڀ کان پهرين ڳالهه ته ان فهرست ۾ گهڻو ڪري اڻويهين، ويهين، ايڪوهين ۽ ٻاويهين گريڊ جا آفيسر شامل آهن.“
”دماغ خراب ٿيو اٿئي.“
”پبلشر ۽ ايڊيٽر به اهو ٿا چون.“
”تڏهن به نه ٿو سڌرين.“
”مون پنهنجي طرفان ڪنهن کي ان فهرست ۾ شامل نه ڪيو آهي.“ ڦندڻ چيو،”هر ڪو ڪامورو پنهنجن ڪارنامن سبب منهنجي فهرست ۾ شامل ٿي ويو آهي.“
مون ڦندڻ کي چيو، ”اڻويهين، ويهين، ايڪوهين ۽ ٻاويهين گريڊ جي ڪامورن سان هٿ چراند نه ڪر، اجايو سر رولي ڇڏيندءِ.“
ڦندڻ چيو. ”پوءِ ڀلا تون ئي ٻڌاءِ ته هن فهرست کي ڇا ڪريان.“
چيم، ”ڦاڙي ڦٽي ڪري ڇڏ.“
چيائين،”يار وڏي محنت سان فهرست ترتيب ڏني اٿم.“
”هڪ ڳالهه ياد رک ڦندڻ.“ چيم ”پاڪستاني نسل جا سي آئي اي آمريڪي ايجنٽ بيحد طاقتور آهن. تون سندن وار به ونگو ڪري نه سگهندين.“
ڦندڻ چيو، ”انهن مان ڪجهه ايجنٽ ديده دليريءَ سان ڪم ڪري رهيا آهن. مثال طور توهان جي شهر اسلام آباد جي هڪ اداري جو سربراهه فقط آمريڪين جي ميڙ ۾ نظر ايندو آهي.“
چيم، ”اها ڪا وڏي ڳالهه ته ناهي.“
ڦندڻ چيو،”هو آمريڪين آڏو پاڪستان جي موجوده سياسي حالت جو جائزو پيش ڪندو آهي. ۽ ان جو پاڪستان جي تهذيبي پس منظر ۾ تجزيو ڪندو آهي.“
ڦندڻ جي ڳالهه تي مون کي يقين نه آيو.
منهنجي خاموشيءَ کي شڪ جي نگاهه سان ڏسندي هن چيو، ”خبر اٿئي هو سال ۾ ڇهه دفعا آمريڪا ويندو آهي.“
”اهو ناممڪن آهي.“
”اهو ممڪن آهي.“
”ڪيئن؟“
”هن کي آمريڪي ايمبيسيءَ طرفان پنجن سالن جو ويزا مليل آهي.“
”تو وٽ ڪو ثبوت آهي؟“
”هن جو پاسپورٽ ان ڳالهه جو ثبوت آهي.“
مان سوچ ۾ پئجي ويس.
ڦندڻ چيو،”هن جي اداري جون ريسرچ ۽ فيلڊ رپورٽون آمريڪين کي آسانيءَ سان ملي وينديون آهن. آمريڪي ايجنٽ انهن رپورٽن مان پورو پورو فائدو کڻندا آهن. ۽ انگ اکر هٿ ڪري وٺندا آهن.“
مون ڦندڻ کان پڇيو،”هو ڪهڙي گريڊ ۾ آهي.“
وراڻيائين،”ويهين گريڊ ۾.“
چيم، ”پاڪستاني نسل جي آمريڪي ايجنٽن جي فهرست شايع ڪرائڻ جو خيال دل مان ڪڍي ڇڏ، اجايو ڏچي ۾ پئجي ويندين. هنن جي پٺ بيحد مضبوط آهي.“
1977