نوان صوبا
ڦندڻ پڇيو ڌني کان، ”ڌنا سائين، نيٺ ڇا سوچيو اٿئي؟“
”ڇا جي باري ۾؟“
”ڪراچي ڇڏڻ جي باري ۾.“
”ڪراچيءَ مان لڏڻ جو پيو سوچين ڇا؟“
”ٻيو نه ته.“
”اوچتو ئي اوچتو ڪراچي ڇڏڻ جو خيال ڇو آيو اٿئي؟“
ڦندڻ وراڻيو،”ملان ڍو تي آهن. چون ٿا ڪراچيءَ کي سنڌ کان ڇني ڌار ڪرائيندا.“
ڌنو ان انڪشاف تي ڪجهه حيران ٿيو. چيائين،”ملن ويجهڙائي ۾ ضرور سيري جي ديڳ کي مٿو ڏنو آهي. تنهن ڪري پاڻ نه ٿا ڳالهائين، سندن پيٽ ٿو ڳالهائي.“
”هونءَ به ملن جو ميڄالو گوڏي ۾ هوندو آهي.“
ڪجهه مٿڀرو ٿو ٻڌائين، ”ملن جو ميڄالو کڙيءَ ۾ هوندو آهي.“
”اهو غلط آهي. کڙيءَ ۾ ميڄالو فقط عورتن کي هوندو آهي.“ ڦندڻ چيو،”ٻڌو نه اٿئي، ته عورتن کي کڙيءَ ۾ عقل هوندو آهي.“
”نه سائين. ملن کي گوڏي ۾ ميڄالو ۽ پيٽ ۾ عقل هوندو آهي، تنهن ڪري ملان ڍو تي ٻوڙ پلائو، ۽ سيرا اُڦراٽا کائي پوءِ ڳالهائيندا آهن.“
ڌني پڇيو،”تنهن جو مطلب آهي ته ڪراچيءَ کي سنڌ کان ڇني ڌار ڪرڻ جو مطالبو ملن جي پيٽ ڀرائي آهي؟“
”ها“. ڦندڻ وراڻيو، ”اهو مطالبو ڪنهن چرٻٽ جي چريائي آهي.“
”پر تڏهن به پاڻ کي لڏ پلاڻ جي تياري ڪري ڇڏڻ گهرجي.“
”ڇو؟“
”متان چرٻٽ جو خواب سچو نڪري پوي!“
ڦندڻ چيو،”اهو ناممڪن آهي.“
”دنيا ۾ ڪا به شي ناممڪن ناهي.“
”مون کي نيپولين سان ڪا به همدردي ناهي.“
”اهي همراهه وڏا اٽڪلي آهن.“ ڌني چيو،”جمهوري طريقي سان منظور ٿيل بل سان ڏٺهءِ ته ڪهڙي حالت ڪيائون!“
”مان نه ٿو سمجهان ته ملان ڪراچيءَ کي سنڌ کان ڌار ڪرائڻ ۾ ڪامياب ٿي سگهندا.“
”ڪراچيءَ کي جيڪڏهن جدا صوبو ڪرائي نه سگهيا، ته پوءِ هڪ ٻيو مطالبو ڪندا.“
”ڪهڙو؟“
ڦندڻ چيو،”مطالبو ڪندا ته لالوکيت کي جدا صوبو ٺاهيو وڃي.“
ڌني کلندي چيو،”اهو عين ممڪن آهي ته ملان لالوکيت کي جدا صوبو ڪرائڻ ۾ ڪامياب ٿي وڃن.“
”پوءِ لالو کيت کي صوبائي ٻولي ڪهڙي ڪندا؟“
”اڙدو.“
”سرڪاري ٻولي؟“
”اڙدو.“
”قومي ٻولي؟“
”اڙدو.“
ڦندڻ چيو،”جڏهن لالو کيت کي جدا صوبو مڃيو ويندو تڏهن ان ۾ ٻن قسمن جا مهاجر رهندا.“
ڌني حيرت سان پڇيو،”ڪهڙا ٻه قسم؟“
ڦندڻ وراڻيو،”نوان مهاجر ۽ پراڻا مهاجر.“ ● ■
1973
● سنڌ ۾ صوبا ٺاهڻ جو ممڻ 1947 کان متل آهي.