سوڙ جيترا پير ڊگهيڙڻ
فدا حسين ڦودنو اسان جو دوست آهي، هو اوچتو ئي اوچتو گم ٿي ويندو آهي، ۽ اوچتو ئي اوچتو ظاهر ٿي پوندو آهي. هڪ آفيس ۾ پندرهن سالن کان ڪلارڪي ڪندو آهي. ڪرامتن جو صاحب آهي. هڪ ڪمال اِهو به ڪندو آهي، جو آفيس مان اڪثر موڪل تي غائب رهندو آهي، پر سندس سالياني ويهن ڏينهن جي ريزڪي موڪل، يعني ڪيزوئل ليوِ (Casual Leave) ختم نه ٿيندي آهي. هڪ عام اندازي موجب فدا حسين ڦودنو سال ۾ نَوَ مهينا موڪل تي رهندو آهي!
ڳالهه ڪندا آهن ته فدا حسين ڦودنو جڏهن ننڍڙو هو، تڏهن فلاسافر ٿيڻ جا اهڃاڻ ڏيکاريندو هو. هڪ دفعي ڪنهن اُستاد کان نصيحت ٻڌي آيو ته.”انسان کي هميشه سَوَڙِ جيترا پير ڊگهيڙڻ گهرجن.“ بس سائين! فدا حسين ڳالهه کي ڳنڍ ٻڌي، نصيحت تي عملي طرح هلڻ جو پڪو پهه ڪري ويٺو.
اونهارو اوج تي هو. ڪانوَ جي اک ٿي نڪتي! فدا حسين ڦودنو نصيحت ٻڌي سڌو گهر آيو. ماءُ کي حڪم ڪيائين ته تهخانن مان سَوَڙ ڪڍ. ماءُ پنهنجي بودلي پٽ کي تهخانن مان سَوَڙ ڪڍي آڻي ڏني، ۽ ڏانهس حيرت مان نهارڻ لڳي.
فدا حسين سڀ کان ويجهي کٽ تي ليٽي پيو. چڱي طرح سوڙ تاڻي، پير ڊگها ڪيائين. اهو ڏسي کائنس ڇرڪ نڪري ويو ته سَوَڙ کائنس قد ۾ ڊگهي هئي، ۽ هو ڪوشش جي باوجود سَوَڙ جيترا پير ڊگهيڙي نه پئي سگهيو. هن نصيحت ۾ ٻڌو هو ته انسان کي هيمشه سَوَڙ جيترا پير ڊگهيڙڻ گهرجن! تنهن ڪري، هن سَوَڙ لاهي، هڪدم ماءُ کي حڪم ڪيو ته سَوَڙ کي ڪپي ننڍو ڪري، سندن قد جيترو ڪيو وڃي.
ممتا جي ماريل ماءُ! ويچاري سَوَڙ ڪپي، ننڍي ڪري فدا حسين ڦودني جي قد جيتري ڪري ڇڏي.
فدا حسين ٻيهر نئون سنئون ٿي کٽ تي ليٽي پيو، ۽ پوءِ جڏهن پنهنجي مٿان سَوَڙ وجهي پير ڊگها ڪيائين، تڏهن اهو ڏسي کيس بيحد خوشي ٿي، ته هو نصيحت جي عين مطابق سَوَڙ جيترا پير ڊگهيڙي سگهيو ٿي. نه هو سَوَڙِ کان وڏو هو، ۽ نه سَوَڙِ کانئس وڏي هئي.
اونهارو گذري ويو. سيارو آيو، تهخانن مان سوڙيون نڪتيون. فدا حسين پنهنجي سَوَڙ کڻي کٽ تي ليٽي پيو. کيس استاد جي نصيحت ياد هئي. هڪ دم سَوَڙ پنهنجي مٿان وجهي پير ڊگهيڙيائين. کانئس ڇرڪ نڪري ويو. سندس ٻئي پير مرن تائين سوڙ کان ٻاهر نڪري ويا هئا. هن هڪ دم گوڏا ٽنڊا ڪري، پير مٿي ڇڪي ورتا. ٽنڊڙو ٿي، جيئن تيئن ڪري رات گذاري ڇڏيائين.
صبح جو ماءُ کي حڪم ڪيائين ته، سوڙ کي ڳنڍُ هڻي، وڌائي سندس قد جيترو ڪيو وڃي.
ماءُ ويچاريءَ سوچيو، ته ڇوڪرو پنهنجي ڏاڏي جي هاٺي ڪاٺيءَ تي ويو آهي. سو سال ۾ ٻه ٻه هٿ ٿي وڌنڌو. سو ڇا ڪيائين، جو سَوَڙ کي فدا حسين جي قد کان فٽ ڏيڍ وڌائي ڳنڍُ هڻي ڇڏيائين.
فدا حسين جڏهن ڳنڍ لڳل سَوَڙ پنهنجي مٿان وجهي پير ڊگهيڙيا، تڏهن سندس پير سوڙ جيترا ڊگهيڙجي نه سگهيا. هن ڳالهه کي نصيحت جي انحرافي سمجهندي، سخت اعتراض ڪيو. ماڻس هڪدم، ڊپ وچان سوڙ ڪپي، سندس قد جيتري ننڍي ڪري ڇڏي، جنهن ۾ فدا حسين سوڙ جيترا پير ڊگهيڙي سگهيو ٿي.
پوءِ، ڪيترن سالن تائين سوڙ جيترا پير ڊگهيڙڻ جي جدوجهد ۾ فدا حسين پنهنجي سوڙ هر سال وڌائيندو ۽ ڪپائيندو رهيو. نيٺ اهو وقت به آيو. جڏهن هن سوڙ ڪپائڻ ۽ وڌائڻ جو سلسلو بند ڪري ڇڏيو. ائين نه هو، ته هن جو نصيحت مان اعتقاد نڪري ويو هو! سندس قد وڌڻ بند ٿي ويو هو. ■
1974