لينن جو پٽ مولو
اسان جو دوست ڌڻي بخش ڌنو، جنهن کي پسارڪو دڪان آهي، تنهن کي پنڌرهن سالن جو هڪ پٽ، نالي مولا بخش مولو آهي. مولا بخش مولو آهي پنڌرهن سالن جو، پر ڏسڻ ۾ پنجن سالن جو ايندو آهي قدبت ۾. سندس بندري ۽ ڊينڊي هئڻ جو سڀ کان وڏو سبب اِهو آهي، جو ڌنو کيس ڏينهن ۾ ٽي دفعا ماني کارائيندو آهي، ۽ ٽي دفعا کلا ٺوڪيندو آهي.
پوئين دفعي مون جڏهن مولوءَ کي ڌني هٿان مار کائيندي ڏٺو هو، سو آچر جو ڏينهن هو، ۽ وقت صبح جو هو. مان ڌني کان حال احوال وٺڻ لاءِ سندس پسارڪي دڪان تي ويٺو هوس.
هڪ گراهڪ کي هڪ ڇٽانگ هريڙون ڏيندي چيائين، ”يار، اٽي – چانور جي قيمت ته ٺهيو، پر هريڙون به چوٽ چڙهي ويون آهن. جيڪو گراهڪ اڳ سير هريڙون وٺـي ويندو هو، سو هينئر ڇٽانگ تي اچي بيـٺو آهي.“
چيم، ”ماڻهو جيڪڏهن هريڙن کي انجڻيون سڏڻ ڇڏي ڏين، ته جيڪر اک ڇنڀ ۾ هريڙن جي قيمت ڪري پوي.“
ان وقت ڌني جو پٽ مولابخش، جنهن کي هرڪو مولو سڏي، سو دڪان جي دڪيءَ تي اچي بيٺو.
مولوءَ پنهنجي پيءُ ڌني سان ڳالهايو، چيائين، ”بابا، هڪڙي ڳالهه پڇانءِ؟“
ڌني ڪرڙي اک سان پٽ ڏانهن ڏسندي چيو، ”ڪا ابتي سبتي ڳالهه پڇندين، ته ٺاهوڪي مار کائيندين.“
مولوءَ پڇيو، ”ڏيتي ليتي ٻن دائرن ۾ ٿيندي آهي. صنعتي دائري ۽ زراعتي دائري ۾، لينن چيو آهي ته اها زبان وڌندي ۽ پائدار ٿيندي، جيڪا ڏيتي ليتيءَ ۾ ڪم ايندي . ڇا اهو سچ آهي، بابا؟“
ڌني کي منهن ۾ گُهنڊ پئجي ويو. چيائين، ”مون کي خبر ناهي.“
مولوءَ پڇيو، ”بابا، لينن چيو آهي ته ڪنهن به ٻوليءَ کي خاص رعايتون، اعزاز، لقب جهڙوڪ قومي ٻولي وغيره هرگز ڏيڻ نه گهرجن. ايئن ڪرڻ سان، لينن چيو آهي ته ملڪ مان ڏڦيڙ ۽ بي اطميمناني ڪڍي سگهجي ٿي. ڇا اهو سچ آهي، بابا“.
”مون کي خبر ناهي ڇورا“. ڌني رڙ ڪئي.
مولو به موچڙن کائڻ لاءِ تيار ٿيو بيٺو هو، چيائين، ”بابا، لينن چيو آهي ته سچو مارڪسي (Marxist) ان ڳالهه ۾ ايمان رکي ٿو ته ملڪ جي ڪنهن به هڪ ٻوليءَ کي ٻين ٻولين کان برتر بنائڻ لاءِ لقبن ۽ اعزازن جو سهارو هرگز نه ڏيڻ گهرجي. ڇا اهو سچ آهي، بابا.“
ڌني چيو، ”مان هن وقت نوشادر توري رهيو آهيان، تنهن ڪري منهنجو مٿو نه کاءُ.“
مولوءَ چيو، ”بابا، لينن جي چوڻ موجب سچو مارڪسي ۽ جمهوريت پسند اهو آهي جيڪو ملڪ جي مختلف ٻولين لاءِ برابريءَ جي گهر ڪري ٿو. ڇا اهو سچ آهي، بابا.“
ڌني چيو، ”ترس، هن گراهڪ کي نوشادر توري ڏيان، پوءِ توکي تنهنجي سوال جو جواب ٿو ڏيان.“
ڌني نوشادر پڙيءَ ۾ ويڙهي گراهڪ کي ڏنو. گراهڪ هليو ويو، پوءِ ڌني پنهنجي پٽ مولا بخش مولوءَ کي سڏ ڪيو، چيائينس، ”اوري آءُ ته تنهنجي سمورن سوالن جو جواب ڪن ۾ ٻڌايانءِ.“
مولو خوش ٿي پنهنجي پيءُ ڌني وٽ آيو.
ڌني چيس،”پنهنجو پکي جهڙو ڪن منهنجي وات جي ويجهو آڻ.“
مولو پنهنجو ڪن ڌني جي وات آڏو جهلي بيٺو، ڌني وات کولي مولوءَ جي ڪن ۾ چڪ وڌو، مولوءَ کان دانهن نڪري ويئي، سندس ڪن پنهنجي وات مان ڪڍندي ڌني چيو، ”بد بخت ڇورا، تون منهنجو پٽ آهين. ڌڻي بخش ڌني جو پٽ آهين. لينن جو پٽ ناهين. خبردار جو ٻيهر لينن جو نالو ورتو اٿئي.“
ان کان پوءِ ڌني پنهنجي پٽ مولوءَ کي ٺاهوڪي مار ڏني. ■
1972
● 2012 تائين ڦندڻ جي خوشفهمي ختم ٿي ويئي هوندي.