قيامت ڪاري ٿيڻ
انسان جي قيامت ڪاري ڪڏهن ٿيندي آهي؟ ان سوال جي قطعي ۽ آخري جوابن جي چونڊ جو حق اسان دوستن پنهنجي پياري سنگتي فدا حسين ڦودني کي ڏيئي ڇڏيو آهي.
ڌڻي بخش ڌني مٿئين سوال جو جواب ڏيندي چيو،”جيڪو مڙس پنهنجي زال جو مڄو ٿيندو آهي، سو پنهنجي قيامت ڪاري ڪرائيندو آهي.“
ان جواب تي ڦودني سخت احتجاج ڪيو، ۽ انصاف جي ڪرسيءَ تان اٿي وڃڻ جو پڻ دڙڪو ڏنو. تنهن ڪري ڌني جي جواب کي مقابلي کان خارج ڪيو ويو.
ڌني اعتراض ڪيو. چيائين،”منهنجي جواب کي جيڪڏهن مقابلي مان خارج ڪيو ٿا، ته پوءِ مونکي ٻئي جواب جو حق ڏيو.“
”معاملو حق ۽ ناحق جو اٿيو آهي.“ فدا حسين ڦودني چيو،”ڌڻي بخش ڌني کي ٻئي جواب لاءِ موقعو ڏجي ٿو.“
ڌڻي بخش ڌني ٻيهر پنهنجي جواب ۾چيو،”انسان جڏهن اديب يا شاعر ٿيندو آهي، تڏهن سندس قيامت ڪاري ٿيندي آهي.“
ان کان پوءِ ڦندڻ جو وارو آيو، هن چيو،”انسان جي قيامت تڏهن ڪاري ٿيندي آهي، جڏهن هو ڪنهن پوليس واري سان دوستي رکندو آهي.“
جانو مڪرانيءَ چيو،”اڙي ان خانه خراب سوال جو جواب آئون ڏيندوس.“
جانو مڪرانيءَ اسان سان اين جي وي هاءِ اسڪول ۾ پڙهندو هو. باڪسر هوندو هو. اسڪول لاءِ هميشه ڪپ کٽي ايندو هو. هڪ دفعي هيڊ ماستر جي منظور نظر کي ٺونشو وهائي ڪڍيو هئائين، ۽ سندس نڪ چٿي ڇڏيو هئائين. هيڊ ماستر صاحب جانوءَ کي رسٽيڪيٽ ڪري ڇڏيو هو. ان کان پوءِ جانو ڪٿي به پڙهي نه سگهيو.
اڄڪلهه ڪراچي پورٽ ٽرسٽ ۾ پورٽر آهي. اسڪول ڇڏئي اسان کي ڪي ورهيه گذري ويا آهن، پر اسان جي ياري هلندي اچي.
جانوءَ چيو،”ماڻهو جڏهن حق تي هوندو آهي، تڏهن هن جو قيامت ڪارو ٿيندو آهي.“
فدا حسين ڦودني مونکي چيو،”گدڙ، تنهنجو ڪهڙو جواب آهي؟“
ڪاوڙ وچان چيم،”توکي لک دفعا سمجهايو اٿم، ته مون کي گدڙ نه چوندو ڪر.“
ڦودنو کليو. چيائين،”هٿ ڪنگڻ کي آرسي ڪهڙي!“
چيم،”ته پوءِ تون به دنيا ۾ سڀ کان وڏو جوءِ جو مڄو آهين.“
ڦودنو اڀو ٿي ويو. رڙ ڪري چيائين،”مان مڄو ناهيان.“
چيم،”مان به گدڙ نه آهيان.“
چيائين ”ته پوءِ جواب ڏي“
وراڻيم،”ڪنهن ڦودني کان انصاف جي اميد ڪرڻ، پنهنجي قيامت ڪاري ڪرائڻ آهي.“ ■
1974