سب چلتا هے
هيءَ ڪالهوڪي واقعي جي ڳالهه آهي. مان پنهنجي دوست ڌڻي بخش ڌني سان ملڻ ويو هوس. ڌڻي بخش ڌنو ڪافي عرصي کان اسلام آباد ۾ آهي، ۽ هڪ محڪمي جو ذري گهٽ سربراهه آهي، جنهن گهٽيءَ ۾ اوهين ڪو اهڙو ٻار ڏسو جنهنجو مٿو تئي وانگر ويٺل، وار تيل ۾ ڀت ٿيل، اکين مان وهي نڪتل سرمو، ۽ نڪ سنگهه يعني گوبي سان ڀريل هجي. اکيون بند ڪري اعتبار ڪجو ته اها گهٽي ڌڻي بخش ڌني جي آهي. اڄ تائين ڪنهن به دوست کي خبر پئجي نه سگهي آهي ته ڌڻي بخش ڌنو ڪهڙي سيڪٽر ۾ رهندو آهي، کيس ملڻ لاءِ اسين اهڙي ٻار جي تلاش ڪندا آهيون، جنهنجو مٿو ويـٺل هجي، وار تيل ۾ ڀت ٿيل هجن، اکين مان سرمو ٺينڍيون ڪري نڪري آيل هجي ۽ نڪ گوبي سان ڀريل هجي، جنهن کي اهو ٻار ساهه سان ڇڪي ناسن اندر ڪندو هجي ۽ گهڙي کن گوبو وري ٻاهر نڪري سندس چپن تائين وهي وهي اچي. اهڙي ٻار کي هٿ ڪرڻ ۾کانپوءِ ڌڻي بخش ڌني کي هٿ ڪرڻ ڏکيو نه آهي!
ڌڻي بخش سان ملڻ سندس گهر نه ويو هوس. مان سندس آفيس ويو هوس. سندس آفيس هڪ ڏهه ماڙ عمارت جي ٽين ماڙ تي آهي. ڌڻي بخش جي پرائيويٽ سيڪريٽريءَ کي خبر آهي ته مان ڌڻي بخش جو پڳ مٽ يار آهيان، تنهنڪري هو مون کي بنا روڪ ٽوڪ جي ڌڻي بخش جي آفيس ۾ لنگهي وڃڻ کان ڪڏهن نه روڪيندو آهي.
مان ڌڻي بخش جي آفيس ۾ داخل ٿيس. ڌڻي بخش غائب! ٻه چار دادا گير قسم جا ماڻهو، مڇريل. سندس آفيس ۾ فرنيچر هيٺ مٿي ڪري رهيا هئا ۽ شين کي ٿڏا هڻي رهيا هئا. مون سمجهيو. ڪوئا مار ڪمپنيءَ جا آهن.ڌڻي بخش جي آفيس مان ڪوئا مارڻ، يا ڀڄائڻ آيا آهن.
هنن رڙ ڪئي،”اڙي ڪٿي آهين ڪوئا! ٻاهر نڪري آءُ.“
مون کي پڪ ٿي ويئي ته دادا گير قسم جا ماڻهو ڪوئا مار ڪمپنيءَ جا ملازم هئا، ۽ نهايت ايماندريءَ سان پنهنجو فرض انجام ڏي رهيا هئا.
”بزدل ڪوئا، سامهون اچ.“
”ڪوئي جا پٽ، ڪٿي لڪل آهين.؟“
ڪوئا مار ڪمپنيءَ جي ڪارڪنن جو جوش خروش ڏسي مان ڏاڍو خوش ٿيس. فخر وچان منهنجو ڳاٽ اوچو ٿي ويو. مون هڪڙي ڪارڪن کان پڇيو.”ڀائو، توهان تمام ايمانداريءَ سان ڪوئي کي ڳولي رهيا آهيو، پر منهنجو يار ڌڻي بخش ڌنو ڪٿي آهي؟“
”اڙي! تون وري ڪير آهين!“ هنن ڏمر وچان پڇيو.
”منهنجو نالو سنڌي گدڙ آف اسلام آباد آهي. مان ڌڻي بخش ڌني جو دوست آهيان.“
”تنهنجو دوست هن ميز هيـٺان لڪل آهي.“
”ڪوئو پيو ڳولي ڇا؟“
”هو پاڻ ڪوئو آهي، اسان کان لڪي ويٺو آهي.“
مون هيٺ جهڪي، ميز جو جائزو ورتو، برابر، ڌڻي بخش ڌنو ميز هيٺان وڇايل غاليچي جي هيٺيان گهڙي ويو هو، ۽ پاڻ کي سوگهو ڪري ويهي رهيو هو.
مون کي خبر هئي، ۽ خبر آهي ته ڌڻي بخش ڌني اسلام آباد ۾ ڏکيا سکيا ڏينهن گذاريا آهن، پر هن ڪڏهن به، ۽ ڪنهن کان قرض نه کنيو آهي ته پوءِ ڪوئا مار ڪمپنيءَ جا ڪارڪن مڇريل ڇو هئا!.
مون ڪارڪنن کان پڇيو، ”ڀائو، ڌڻي بخش توهان کان قرض ورتو آهي ڇا؟“
”قرض وري ڇا جو!“ هنن ڪاوڙ وچان چيو، ”اسين يونين جا نمائندا آهيون“
”او!“مون سک جو ساهه کنيو، هيٺ جهڪي ڌڻي بخش کي چيم، ”ڌنا، نڪري آءَ، يار، هي يونين جا ماڻهو آهن. ياد اٿئي، اسان سڀني گڏجي آمريت خلاف جدوجهد ڪئي هئي.“
”هي ڪوئو تنهنجي چوڻ تي ٻاهر نه ايندو. سنڌي گدڙ آف اسلام آباد.“ ڪارڪنن ڌني کي ڪنڌ کان وٺـي، ڇڪي ٻاهر ڪڍيو.
ڌنو، ڪرڙيءَ وانگر ڪنبي رهيو هو. ڪارڪنن ٻه چار فائيل ڌني آڏو ميز تي رکيا، رڙ ڪندي چيائون.”ڪوئي جا پٽ، هتي صحيحي ڪر.“
”ڪيئن صحي ڪريان!“ ڌني ڪنبندي چيو، ”مون کي خبر آهي ته بجيٽ ۾ اضافي پئسو ڪونهي، پرومشن لاءِ جايون ڪونهن، جيڪي ماڻهو ٽيسٽ ۾ ناڪام ٿيا آهن، انهن کي نوڪريءَ ۾ کڻي نٿو سگهجي. ادارو نقصان ۾ وڃي رهيو آهي، مان چئن مهينن جو بونس ڪٿان ڏيان!“
”ڪوئي جا پٽ!“هڪ طاقتور ڪارڪن ڌني کي ڪنڌ کان وڃي ورتو، چيائين، ”هيءَ جمهوري دور آهي، جمهوري دور ۾ ائين ئي ٿيندو آهي. هنن فائيلن تي صحي ڪر.“
ڌڻي بخش بيوسيءَ مان مون ڏانهن ڏٺو.
”سنڌي گدڙ ڏانهن ڇا ٿو ڏسين.“ ڪارڪن رڙ ڪندي چيو،”صحي ڪر.“
” مون ڌني کي چيو، “ڌنا، خيرن سان جمهوري دور موٽي آيو آهي. تون فائيلن تي صحي ڪري ڇڏ. سب چلتا هي“
ڌني فائيلن تي صحي ڪري ڇڏي. ■
1990