پنهنجي پاران
[/b]
دل انسان جي سيني ۾ لڳل هڪ فيڪٽريءَ جي مثل آهي، جنهن ۾ هزارن جي تعداد ۾ خوشيون، درد، غم، پيڙاءُ، حسرتون ۽ خوابن جي دنيا موجود آهي. اُهي سڀئي هڪ ئي وقت انساني زندگيءَ سان وابسته آهن. جيون جو سفر ڪڏهن اوکو ته ڪڏهن سوکو ڪڏهن تمام خوشگوار ته ڪڏهن انتهائي اذيتناڪ روان دوان آهي. خوابن جو سلسلو به سدائين رهي ٿو. هر ماڻهو روزانو رات جو الاءِ ته ڪيترائي خواب ڏسي ٿو. جن ۾ ڪي خوشين وارا ته ڪي وري ڏک وارا ڀيانڪ به هجن ٿا. ڪن جي تعبير ملي ٿي وڃي ته ڪي ساڀيان جي اوسيئڙي ۾ سُنڍ بڻجي وڃن ٿا. هر عاشق پنهنجي من گُهرئي محبوب جي لاءِ انيڪ خوابن، حسرتن ۽ اُميدن کي من ۾ سمائي رکي ٿو ۽ انهن جي آڌار تي من اندر جي اُڌمن کي شاعريءَ جي روپ ۾ ظاهر ڪري ٿو ۽ ڪي پل سڪونت جي سيج ماڻڻ ۾ سڦل ٿئي ٿو. شاعري به اندر جو هڪ آواز آهي. الهام آهي جيڪو سيني به سيني تاقيامت هلندو رهندو ۽ اهو ئي سبب آهي جو سنڌ ۾ هزارن لکن جي تعداد ۾ شاعر حضرات تي ڏات جي ديوي مهربان رهندي اچي پئي. جيڪي پنهنجي ڏات جي وسيلي پنهنجي من اندر جي ڪيفيت سان گڏوگڏ سنڌ ۾ ٿيندڙ هر ڏاڍ، جبر، ناانصافي ۽ حقن جي لتاڙ جي خلاف قلم جي ويڙهه سان انساني ذهنن ۾ شعور جي لاٽ کي روشن رکيو اچن پيا.
ادب جون هونئن ته ڪيتريون ئي صنفون آهن، پر شاعر ٿيڻ لاءِ باقاعده سرجن بنجڻو پو ي ٿو. لفظن جي وڍ ڪُٽ ڪري وري انهن کي پاڻ ۾ جوڙي سنيگاري سنواري پيش ڪرڻو پوي ٿو. گهڻا ماڻهو ته فعلن، فعولن، فاعلن جي چڪر ۾ پوڻ جهڙي کانجاڻ مان نڪري ڪهاڻيڪار، ناول نگار وغيره بڻجي وڃن ٿا. هونئن به اُها هڪ قدرت آهي ته جيڪو باقاعده شاعر آهي، اُهو ’’سٺو ڪهاڻيڪار‘‘ نٿو بڻجي سگهي، جيڪو ڪهاڻيڪار آهي، اُهو ’’بهترين ناول نويس‘‘ نٿو بڻجي سگهي. ڇو ته هر صنف جي پنهنجي هڪ الڳ جوڙجڪ آهي ۽ اُن جو موضوع ۽ حُسناڪي به منفرد آهي. اُها جنهن تي مهربان ٿي. ته اهڙي طرح منهنجو به روح شاعريءَ سان لڳي ويو آهي، جيڪو عشق جي حد تائين آهي. جئين شاهه سائينءَ فرمايو آهي ته:
ڪاتب لکين جئين لايو لامُ الفَ سين،
اسان سَڄڻ تيئن، رهيو آهي رُوحَ ۾. (شاهه)
۽ انهيءَ ڳالهه ۾ ڪو به شڪ ناهي ته شاعريءَ مان ئي موسيقي جنم وٺي ٿي. موسيقي جيڪا هر انسان جي روح جي غذا آهي. تڏهن ته ڀٽائي سرڪار به 22 سُر لکي شاعريءَ کي هميشه لاءِ امر ڪري ڇڏيو آهي.
شاعر پنهنجي اندر جي ڪيفيتن سان گڏوگڏ عام ماڻهن جي زندگيءَ متعلق دنيا ۾ ٿيندڙ هر ڏاڍ، جبر کان ويندي خوشين ۾ پڻ شامل ٿي لکي ٿو. جيڪو سلسلو صدين کان جاري آهي ۽ تا قيامت جاري رهندو. جنهن کي ڪو به مخالف ڪڏهن به نٿو روڪي سگهي. ڇو ته علمِ شاعري اهڪ اهڙو الهام آهي، جنهن کي ڪير به چورائي نٿو سگهي ۽ نه وري قيد ڪري ٿو سگهي. هر اُهو مضبوط قلم جيڪو ارڏن هٿن ۾ رهندي هميشه حق ۽ سچ لکندو وڙهندو ۽ بي ضميرن تي ملامت ڪندو رهندو ۽ اُهو هن جنم ۾ نئون روپ ڌاري نروار ٿيندو رهندو. بقول جمن دربدر جي:
وٺي هر هر جنم وربو، مٺا مهراڻ ۾ ملبو،
ختم اونداهه ٿي ويندي، چٽي چانڊاڻ ۾ ملبو.
هر باضمير قلمڪار ۽ فنڪار پنهنجي سنڌ امڙ جي لاءِ روح سان لکندو ۽ ڳائيندو آهي. سنڌ اسان جي ماءُ آهي، جنهن سان اسان جو ازلي اٽوٽ رشتو جڙيل آهي. جيڪو مرڻ گهڙيءَ تائين ساهه سان سلهاڙيل رهندو.
ڪتاب لکي ڇپائڻ جيترو ڏکيو ڪم آهي، اوترو وري مهاڳ لکائڻ ڪٺن ڪم آهي. اڪثر ڪري نالي چڙهيا اديب ۽ شاعر ته ڪنهن نئين لکندڙ ڪهاڻيڪار يا شاعر کي ته کنگهندا ئي ڪونه آهن، اُهي ڪنهن جي همت افزائي ڪرڻ ته ٺهيو پر مهاڳ جا ٻه اکر لکي ڏيڻ به مناسب نه سمجهندا آهن. پر انهن کي اهو ياد رکڻ گهرجي ته وڏا اديبو! اوهان کي هيٺين طبقي جا ئي ادب ذوق رکندڙ ماڻهو پڙهن ٿا ۽ چاهين ٿا. انهن جي ئي دل رنجائڻ مناسب نه آهي. مون کي ته اها به ڳالهه سمجهه ۾ ڪونه ٿي اچي ته مهاڳ لکرائڻ هروڀرو به ضروري آهي ڇا؟ ڇا مهاڳ کان سواءِ ڪتاب جي ڪا به اهميت ناهي؟ اهو ان جو سرٽيفڪيٽ آهي ته فلاڻي اديب جو مهاڳ لکيل آهي، هاڻي ڪتاب کي چار چنڊ لڳي ويا آهن ۽ هاڻي اهو ڪتاب پڙهڻ جي لائق بڻجي ويو آهي. آخر ڪهڙي ماجرا آهي جو ڪتاب لاءِ مهاڳ ضروري آهي ۽ وري مهاڳ لکندڙ صاحبن کي پٽڪا لاهڻا پون هڪ کان ٻئي تائين ٻئي کان ٽئين تائين ۽ پوءِ جيڪو به لکي ڏئي اهو ضروري ڳالهين ۽ اصلاح ڪرڻ جي بجاءِ ويهي ليکڪ جي مٽي پليت ڪري! ڇا مطلب آهي؟
مون ڪافي دوستن کي پڙهيو آهي، ڪيترا ئي مهاڳ پڻ پڙهيا آهن ۽ دوستن کي پڻ پرکيو آهي. اڄڪلهه تنظيمون به ياري دوستي نڀائڻ تائين محدود آهن، جنهن جا ڪيترائي مثال موجود آهن.
اسان وٽ سنڌي ادب ۾ به ٻن ڪيٽيگرين جا اديب آهن، هڪڙا ڪاٽن ڪلف يعني پنهنجا ۽ دوست نوازڻ واري ته وري ڪي فقير منشَ به آهن، جيڪي اسان جهڙن ناچيزن کي به قدر واري نگاهه سان ڏسن ٿا. اهڙن ئي سڀاويڪ سڄڻن ۾ ڪيترائي نانءُ آهي، جيڪي اڃان به سلهاڙيو اچن ٿا.
وڏي مهرباني ڊاڪٽر محمد علي ”مانجهي“ جن جي، جنهن منهنجي Request کي مانُ ڏيندي پنهنجي قيمتي وقت مان ڪجهه پل ڪڍي مون کي منهنجي هن ڪتاب جو مهاڳ لکي ڏنو.
وڏا وڙ ڀاءُ ساجد سنڌيءَ جن جا جنهن پنهنجي ”سمبارا پبليڪيشن“ مان هي ڪتاب ڇپائي مانُ بخشيو. منهنجو هي قلمي پورهيو پنجون ڪتاب ”گيڙوءَ رتا خواب“ جي صورت ۾ اوهان اهلِ ذوق دوستن اديبن جي هٿن ۾ آهي. اوهان پنهنجي منصفاڻي ۽ قيمتي راءِ ڏئي حوصلا افزائي ڪندا. مهرباني.
[b]واحد ”سوز“ ملاح
[/b]سجاول
Cell: 03002812075
03133189400