اسان ۾ سهپ جو مادو
اڄ ڪلهه ماحول به ڪجهه اهڙو آهي جو ڪنهن جو به ڪيل عمل يا وري ڪنهن جي سوچ لڪي ڪانه ٿي سگهي. جيڪا ڳالهه وڻي ٿي يا وري جيڪا ڳالهه نه وڻي ان جو اظهار کليل نموني ۾ هئڻ گهرجي. ها فرق صرف اهو آهي ته جذباتيت مان نڪري تعميري سوچ رکي ان تي لکيو ۽ سوچيو وڃي ته وڌيڪ بهتر ٿيندو.....
اڄ ڪلهه اسان وٽ سهپ جو مادو گهٽ ۽ جذباديت جو مادو گهڻو آهي. مان سمجهان ٿي ته هڪ سٺي لکندڙ کي پنهنجي راءِ ۽ سوچ سوچي سمجهي ۽ توري تڪي ڏيڻ گهرجي. ادبي لڏي جون ته پنهنجون حدبنديون ۽ مجبوريون آهن. خاص طرح پڙهندڙ اهڙين حالتن مان مايوس ٿئي ٿو. اسان جي پڙهندڙن وٽ شعور تمام گهڻو آهي. اهي ايترو ڄاڻن ۽ سمجهن ٿا جيڪو شايد ڍڳ ڪتاب پڙهي لکندڙ به شايد نه ٿو ڄاڻي سگهي. اڄ وڃو ٻهراڙيءَ جي ماحول ۾ جهنگلن ۾ اڻ پڙهيل مزور هارين وٽ، وڃو ڪلارڪن ۽ ماسترن وٽ آهي سڀ توهان سان ادب ۽ سياست جي حوالي سان ايترو ته وزن دار ڳالهائيندا ۽ بحث ڪندا جو توهان حيران ٿي ويندا ته انهن وٽ ايتري ڄاڻ ۽ شعور ڪٿان آيو......يقين ڄاڻو اسان وٽ شعور، ڄاڻ جذبن جي گهڻائي آهي. پر صحيح واٽ جي خبر نه آهي. هڪ صحيح ۽ صاف سٿري دڳ تي وٺي وڃڻ وارو رهبر اڃا نه مليو آهي سياسي ليڊرن جي عمل ۽ ڪردار ته هونئين مايوسيون ڦهلايون آهن. باقي رهيو ادبي لڏو اهو به جڏهن پاڻ ۾ بي مقصد بحث مباحثي کي وٺي ويهندو ته پوءِ ڇا ٿيندو؟
اسان جا ڌرتيءَ واسي ان پلصراط تي بيٺا آهن، جت هاڻ درگذر جي گنجائش نه رهي آهي. اسان جي ڌرتي واسين گهڻو ڪجهه ڏٺو ۽ ڀوڳيو آهي. اسان جي وطن ۽ ڌرتيءَ جون حالتون وقت پوڻ سان اڃا وڌيڪ خراب ٿينديون پيون ٿيون وڃن. گذريل سالن کان ويندي اڄ تائين هيڏي وڏي دهشتگرديءَ جو تسلسل، قتل عام ۽ حالتن جي بگڙڻڻ جو اسان کي گهڻو احساس هئڻ گهرجي. اهڙين حالتن خلاف ٻڌي ڪري پاڻ ۾ اتحاد رکڻ گهرجي. وجود ۾ ڏنل ڏنڀ نه وسارڻ گهرجن، گڏوگڏ چڱن جون ڪيل چڱايون به نه وسارڻ گهرجن.
هميشه ٻڌندا رهيا آهيون سنڌي مهمان نواز آهن. وڏي دل جا آهن. ان هڪ خوبيءَ جي ڪري هميشه برباد ۽ بي حال رهيا آهن. ايندڙ ويندڙ جي پيرن هيٺان چيڀاٽيا ويا آهن. هڪ ته پاڻ ۾ احساس ذميداري نه رهي آهي ٻيو وري ٻين جي ڳالهه پويان جهٽ پئجي ويندا آهيون. هاڻ ان عمل ۽ اصول کي مٽائڻو پوندو. ڇو ته اسان جي سامهون بيٺل اسان کي ڌرتيءَ جي دڳ کان هٽائڻ وارا ڪي معمولي ذهنيت جا ماڻهو نه آهن. ياد رکڻ گهرجي ته اسان پهرين پنهنجي ڌرتيءَ تي پير مضبوطيءَ سان رکي حق زمين جي دعويٰ ڪري پوءِ ڪنهن ٻئي سان دوستيءَ جو هٿ وڌايون. دوستيءَ وارو هٿ وڌائڻ کان اڳ ۾ ضروري آهي ته شخص جي گذريل ڪردار ۽ عمل کي ڏسجي. زبان مان نڪتل لفظ ۽ غلط کنيل غلط قدم بربادي ڏانهن وڃڻ آهي. مون کي ته اهو سمجهه ۾ نه ٿو اچي ته هيڏي بربادي کان پوءِ به اسان ۾ سمجهه ۽ عقل ڇو نه آيو آهي. چوندا آهن هڪ چپ هزار بلائون ۽ آفتون ٽاريندي آهي. اگر اسان کي ڳالهائڻ نه ٿو اچي ته پوءِ اهو بهتر نه آهي ته اسان چپ رهون. چپ رهڻ سان گهٽ ۾ گهٽ اسان پنهنجي قوم ۽ ڌرتيءَ جاگناهگار ته نه ٿينداسين.
اڄ ڪلهه مان حيران آهيان ته ڇا ته الطاف حسين چانهه جو ڪوپ پياري هڪ تقرير ڪئي ۽ وري ان پٺيان بيان بازي جو سلسلو جاري ٿيو آهي. جيڪڏهن ڳالهائڻ نه ٿو اچي ته چپ رهڻ ۾ ڪهڙي تڪليف آهي. اسان کي اهو ياد رکڻ گهرجي ته هو سنڌ ڌرتي جو وفادار ثابت ٿئي ته پوءِ ٺيڪ آ پر سنڌين کي به هروڀرو ڪنهن جي تقرير پٺيان ائين آپي مان ٻاهر نه نڪرڻ گهرجي. جو اڳلو اهو سمجهي ته سنڌي قوم چرين ۽ ڀوڪن سان ڀريل آهي ان جي مٿي تي رڳو هٿ گهمائڻ جي دير آهي ته پوءِ پڇ لوڏايندا پويان ڀڳا ايندا آهن......
اربع 17 جنوري 2001ع