سلطان مسجد ۾ ٽيپھري جي نماز
گيٽ تي جنيد اڳ ۾ ئي بيٺو هو. مون جنيد کي چيو تہ،” هل تہ مسجد جو بہ ديدار ڪري اچون ۽ نماز بہ پڙهي اچون. هي مالديپ جي تاريخي مسجد، سلطان مسجد آهي، سو ان وڏي مسجد ۾ جماعت سان نماز پڙهڻ اسان لاءِ تمام وڏي سعادت جو شرف هوندو“.
جنيد بہ تيار ٿي ويو. پاڻ مسجد جي مين گيٽ تي جوتا لاهي، وضو خاني ۾ وياسين. پر حيرت جي ڳالھہ اها هئي تہ وضو خاني ۾ هرڪو بيھي وضو ڪري پيو. هيٺڻ ويھڻ جي سيمينٽ واري ڪا بہ سيٽ يا دِڪي ٺھيل نہ هئي. جنھن جي ڪري اسان بہ بيھي وضو ڪري ورتو. مون کي لڳو تہ ويھي وضو ڪرڻ کان بيھي وضو ڪرڻ اڃان بہ سولو آهي. پر شايد پوڙهن ۽ ڪمزور ماڻھن لاءِ ڏکيو هجي. شايد انھن لاءِ ٻيو ڪو وضو خانو هجي، يا وري انھن لاءِ ڪو ٻيو بندوبست هجي. سو وضو ڪري مسجد جي مٿين حصي ۾ ڏاڪڻ ذريعي چڙهي وياسين. ڇو تہ مسجد جو محراب ئي مٿي هيو. مسجد مٿي هئي. هيٺ شايد ٻيو ڪجهہ هيو. مدرسو هيو يا ڪا آفيس هئي.
سو اسان جئين ئي مٿي پھتاسين. تہ جماعت رڪوع ۾ بيٺي هئي. اسان بہ تڪبير هڻي ٽين صف ۾ بيھي رهياسين. اسان جي پيرن هيٺان ماربل هيو. اڳين ٻن صفن تي بخمل جي نک وڇايل هئي. مون کي اندازو هيو تہ هي ٻي يا ٽين رڪعت نہ هجي. ڇو تہ اسان کي پارڪ مان نڪرندي نڪرندي دير ٿي ويئي هئي. پر پوءِ خبر پئي نہ، اها تہ پھرئين رڪعت هئي. ڇو تہ مولوي صاحب وڏي قرعت ڪندي قرآن پاڪ جي وڏي آيت پڙهي هئي.
ساڳيو ئي گرائيدو ٻيٽ واري مسجد جيان هتي بہ پيش امام صاحب دعا نہ گهري. نماز پڙهي، مسجد جو ديدار ڪيوسين. تمام وڏي جماعت هئي. اصل بہ تہ مسجد جتي پيش امام نماز پڙهائي رهيو هيو، ان پاسي هئي، هي تہ کاٻي پاسي وارو ورانڊو هيو، جتي بہ ايڏي جماعت هئي. پر جڏهن پرئين پاسي وياسين تہ تمام گهڻي جماعت نظر آئي. اتي ئي تڪڙ تڪڙ ۾ ٻہ ٽي ڦوٽو ڪڍي هيٺ لٿاسين. وضو خاني کان ٿي ٻاهر آياسين تہ جنيد رڙ ڪري چيو تہ ” يار منھنجا جوتا ويا“.
چيم،”ائين ڪيئن ٿي سگهي ٿو. هتي تہ جوتن جي وڃڻ جو سوال ئي پيدا نہ ٿو ٿئي“.
وري بہ هن لوهي رينڪ ۾ پنھنجا جوتا ڏٺا تہ جوتا تہ واقعي ئي ڪو نہ هيا. منھنجا بہ نہ هيا. تڏهن بہ هن رڙ ڪري چيو تہ،”يار ويا جوتا، پيرين اگهاڙي هلڻو پوندو، خبر ناهي ڪٿي جوتا ملندا“.
پر مون کي ياد آيو تہ پاڻ جوتا تہ ٻاهرئين رينڪ ۾ رکيا هياسين، جتان اندر داخل ٿيا هياسين. اتي جو وڃي ڏسون تہ اسان جا جوتا اتي موجود هيا. سو جوتا پائي هيٺ لھي آياسين. ذهني طرح مطئمن ٿياسين تہ تمام وڏي سلطان مسجد ۾ ٽيپھري جا چار فرض پڙهڻ نصيب ٿيا. مالڪ چڱي ڪندو. هيٺ دوست انتظار ۾ بيٺل هيا. پاڻ بہ هيٺ لٿاسين. سامھون مظفر ۽ يوسف بيٺا هيا.
مون مظفر کان پڇيو تہ،”پرتاب وارا ڪاڏي ويا“.
مظفر ٻڌايو تہ سائين مختيار ۽ پرتاب وارا آرٽ گيلري گهمڻ ويا آهن“.
مون يوسف کي چيو تہ،”هتي آيا بہ آهيون تہ پوءِ هل تہ هلي آرٽ گيلري ڏسي اچون، وري خبر ناهي اچڻ ٿئي يا نہ، آرٽ گيلري نہ ڏٺيسين تہ سمجهہ ڪجهہ بہ نہ ڏٺئي“.
يوسف بہ مون سان متفق ٿيو ۽ اسان ٻيئي ڄڻا آرٽ گيلري جي گيٽ تي اچي بيھي رهياسين.
”خبر ناهي ڪيتري ٽڪيٽ هوندي“. يوسف بيھي رهيو.
”يار جيتري بہ هوندي ڀرينداسين، تون گهٻرا نہ، بس هل“. مون يوسف جي همت افزائي ڪئي.
اسان آرٽ گيلري ڏانھن نڪري وياسين، جيڪا مسجد کان سڏ پنڌ تي آهي. لوهي گيٽ کان اندر داخل ٿي هڪڙي عمارت ۾ داخل ٿياسين. آرٽ گيلري جو بورڊ لڳل هو.