شاعر پاران
ادب جي لطيف صنف شاعري انساني جذبن جي بهترين عڪاسي ٿي ڪري. شاعري نفيس جذبن، من اندر جي احساسن کي هيمشه اجاري اڇو ڪيو آهي، ادب جي هيءَ صنف نه رڳو ماضيءَ جو آهطو، حال جو اڀياس، پر آئيندي جي اندر جهاتي پائي سگهي ٿي، اهو ئي سبب آهي جو شاعر ماضيءَ جي عظمتن جا مينار، حال جا سرجڻهار ۽ ماضي ۽ حال کي ڏسي مستقبل جي حالتن جو تُز جائزو پيش ڪندا رهيا آهن. جن ڪلاسيڪل، نيم ڪلاسيڪل ۽ جديد دور مان ڪيترن ئي مانواران شاعرن جا نالا ڳڻائي سگهجن ٿا. انهيءَ تناظر ۾ عمر- عزيز جي ابتدائي ڏهاڪن ۾ مون تي شاعري ڏات بڻجي وڏ ڦڙي وسڪاري جيان وسڻ شروع ٿي ۽ ائين منهنجي اندر جي آبياري ٿيڻ لڳي.
هي اهي ڏينهن هئا، جڏهن مان اڃان 1978ع ۾ مئٽرڪ ۾ پڙهندو هئس. ان وقت به سنڌ جا سريلا راڳي چاڪر چانڊيو، ڦوٽو زرداري، امام بخش زرداري ۽ الهداد زرداري منهنجي شاعري پنهنجي مڌر آواز ۾ ڳائيندا هئا ۽ مون به شاعري کي لکڻ ۽ ڳارائڻ جي حد تائين سمجهيو ٿي، ائين ئي 1983ع تائين لکڻ ۽ ڳارائڻ جي شوق ۾ مگن رهيس. پو جڏهن منهنجي استاد الشعراءِ محمد هاشم ”سائل“ لاکو سان ملاقات ٿي ته سندس چوڻ هو ”ڏات قدرت ڏيندي آ، پر ڏانءَ سکڻو پوندو آ“ ان ڳالهه منهنجي زندگي ۾ تبديلي آندي ۽ منهنجو اکيون کولي ڇڏيون، ان کي ذهن ۾ رکندي مون کانئس اصلاح وٺڻ شروع ڪئي ۽ علم عروض تي طبع آزمائي ڪيم. سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ ٿيندڙ مشاعرن/ رهاڻين ۾ شرڪت رهي. ساڳي وقت انهن ميڙاڪن ۾ منهنجي سنڌ جي نامياري شاعرن سان ڏيٺ ويٺ ٿي، جن ۾ راشد مورائي، استاد بخاري، الحاج رحيم بخش قمر، احمد خان مدهوش، سوز هالائي، عبدالحميد شهد، جوهر بروهي، نواز رڪڻائي، عبدالخالق عبد، اسحاق راهي، ناظم منگي، مير عبدالرسول مير، ڊاڪٽر عبدالطيف قمر لغاري، مير محمد پيرزادو، مخمور ميرانپوري، عرفان مهدي، علي گل رند، ڪوثر ٻرڙو، خليل عارف سومرو. منهنجي هم اثر شاعرن ۾ مسڪين حاجي خان ملاح جنهن سان 1978ع کان 28 مئي 1997ع تائين علمي ادبي ۽ ذاتي دوستيءَ جو پيوند رهيو. سندس اڻ مندائتي وڇوڙي کيس اسان کان جدا ڪري ورتو، جيتوڻيڪ هو جسماني طور جدا ٿيو پر، اڄ تائين روح سان گڏ آهي. ان کان علاوه پروانو سومرو، عاجز ٻگهيو، فدا سنجراڻي، بهرام زرداري، فيض جوکيو، نياز بالادي منهنجي هم اثر شاعرن ۾ شمار آهن. جن سان روح رچنديون رهيون تن ۾ محبوب جوکيو، علي دوست ملوکاڻي، منصور ڏاهري، سارنگ سهتو، ضراب حيدر، رضا لانگاھ، نواز علي نواز انڙ، علي مراد ڏاهري، ممتاز ميمڻ، ڄام آفتاب انڙ ، فياض چنڊ ڪليري، مجتبيٰ جوکيو، نياز جوکيو ۽ محمد علي جوکيو، فقير قادر سيال، ارشاد علي بُلو قومي شاعر ۽ سگهڙ محمد رمضان اوٺو عرف شيطان، استاد گل بيگ لُنڊ، سگهڙ رحمت الله عباسي، گلزار فقير لنڊ، دين محمد ڌمچر، سگهڙ علي گل ڀٽي جون ڪچهريون پڻ اتساھ ڏيندڙ رهيون آهن.
ساڳي وقت ناز باغ قاضي احمد جي جوڙائيندڙ علمي ادبي ۽ سياسي شخصيت الحاج رئيس علي نواز انڙ، رئيس علي احمد نظاماڻي، ڊاڪٽر محمد نواز ڳاهوٽي، براڊ ڪاسٽر ۽ صحافي عبدالله ڀٽي، ڊاڪٽر صاحب خان انڙ، سماج سڌارڪ عبدالغني پيرزادو، قاضي دودو خان، دلمراد جوکيو علم ادب جي پارکو رئيس لعل محمد راهو (مرحوم)، خان محمد انڙ ۽ دين محمد انڙ، عبدالفتاح ڳاهوٽي منهنجي محسن سان پڻ روح رهاڻيون ٿينديون رهيون آهن.
1984ع ۾ قاضي احمد جي دوستن سان گڏجي سنڌي ادبي سنگت شاخ قاضي احمد جو بنياد وڌوسون، جنهن جو پهريون سيڪريٽري (مرحوم) پروفيسر علي احمد لاکو ۽ بعد ۾ مسڪين ملاح سيڪريٽري چونڊجي آيو، ان دوران 1997ع ۾ مسڪين ملاح جو ڪتاب ”درياء جي مستي“ مرتب ڪري ڇپرايم، پاڪستان ٽيليويزن، ريڊيو پاڪستان حيدرآباد، خيرپور ۽ سچل ايف ايم نواب شاھ جي ادبي پروگرامن ۾ شريڪ رهندو رهيس، منهنجي شاعري جيتوڻيڪ سنڌ جي اخبارن، رسالن جهڙوڪ هزار داستان، نئين زندگي، مهراڻ، روزانه ڪاوش، روزانه آفتاب، سنگت پبليڪيشن، عبرت مئگزين ۽ ٻين رسالن ۾ ڇپي آهي، پر اها وڏي تعداد ۾ سنڌ جي سريلي نالي وارن راڳين ڳائي آهي. جنهن جو ذڪر منهنجو مهربان دوست سڄڻ سنڌي، ڪتاب ۾ ڪري چڪو آهي.
هند ۽ سنڌ ۾ نانءَ ڪمائيندڙ ناليواري فنڪار جلال چانڊيو منهنجو هيٺيون ڪلام ڳائي يادگار بنائي ڇڏيو.
”سڄڻ ٻئي گڏ هئاسون هل، اهي ڀي ڏينهن هوندا ها“
آئون ٿورائتو آهيان مانواري ليکڪ سائين نصير مرزا جو، جنهن وقت ڪڍي ڪتاب جو مهاڳ لکيو. وڏا وڙ سائين سڄڻ سنڌيءَ جا جنهن منهنجي شاعريءَ جو تفصيلي جائزو ورتو. قربائتي وسيم سومري، اصغر ڀٽي، ممتاز ميمڻ، ممتاز سيال، فدا سنجراڻي ۽ پرواني سومرو جا قرب، جن پنهنجو پيار ونڊيو.
مان مشڪور آهيان پياري يوسف سنڌيءَ جو جنهن منهنجو ڪتاب ’سچائي اشاعت گهر پاران‘ ڇپائڻ جي حامي ڀري. مونکي پڙهندڙ دوستن جي راءِ جو انتظار رهندو، ڇو ته اهي ئي انصاف ڀري راءِ ڏئي سگهن ٿا.
شبير سيال
قاضي احمد
03003041758