آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

زندگيءَ جون ڪٿائون ۽ ساروڻيون

سال ڏيڍ اڳ ڪاوش دنيا ۾ رئوف نظاماڻيءَ جي آتم ڪٿا ڇپجڻ شروع ٿي. سندس آتم ڪٿا ٻين سنڌي ڪٿائن کان ان ڪري منفرد آھي تہ ھن ۾ سندس پنھنجي ذات جو غير ضروري تذڪرو ڪونھي. ائين کڻي چئجي تہ اھا ڪراچيءَ جي تاريخ يا اڀياس آھي. ائين ڪونھي تہ اھا ڪٿا صرف ڪراچيءَ جي چوڌاري ڦري ٿي، پر اھا ڪٿا اسان کي ليکڪ سان واسطي ۾ آيل ڪيترن نامور شخصيتن جھڙوڪ امام علي نازش، ڊاڪٽر فيروز احمد فيروز، رسول بخش پليجو، ڄام ساقي، جمال نقوي، عبدالرحمان نقاش وغيرھ جا احوال بہ آڇي ٿي، جنھن سان اسان کي ويجهي ماضيءَ جي سنڌ جي سياسي ۽ ادبي تاريخ کي سمجهڻ ۾ مدد ملي ٿي.  ڏھاڪو کن مضمون سندس خاندان جي حوالي سان آھن، باقي مضمونن ۾ ڪراچيءَ جي ادبي، سياسي ۽ سماجي روئداد سان گڏ نامور شخصيتن جو احوال بہ آھي. ھيءُ ڪٿائي ڪتاب آتم ڪٿا کان وڌيڪ ڪراچيءَ جي تاريخ ۽ سنڌ جي سياسي ۽ ادبي تاريخ لاءِ بنيادي مواد فراھم ڪري ٿو.

Title Cover of book زندگيءَ جون ڪٿائون ۽ ساروڻيون

اياز جاني

اياز جاني سان منهنجي واقفيت جو حوالو سنڌي ادبي سنگت آهي. سندس سنگت سان پراڻو واسطو رهيو. ڪراچي سنگت جڏهين رمپا پلازه ۾ گڏجاڻيون ڪندي هئي ته هو اتي به باقاعدي شريڪ ٿيندو هو. ساڳي وقت هو گلشن حديد جي سنگت ۾ پڻ سرگرم هو ۽ منهنجو جڏهين هتي ڪنهن پروگرام وغيره جي سلسلي ۾ اچڻ ٿيندو هو ته ملاقات ٿيندي هئي. ساڻس منهنجي گھڻي ويجھڙائي منهنجي گلشن حديد اچي رهڻ کان پوءِ ٿي.
جيستائين مون کي خبر آهي ته جاني جو ڪنهن به سياسي جماعت سان ڪو واسطو نه هو پرسندس سنڌ ۽ سنڌ جي ماڻهن سان خاص لڳاء هوندو هو. هو خاص طور سنڌ جي معاملن تي پنهنجو هڪ موقف رکندو هو. اهو ضروري نه هوته سندس دوست ان سان متفق به هجن. هو ان سلسلي ۾ جذباتي نه ٿيندو هو ۽ دليلن سان پنهنجي موقف جي وضاحت ۽ بچاءُ ڪندو هو.
جاني پي ٽي سي ايل ۾ ملازم هو. هو ڪراچي ۾ ئي گڏاپ، رزاق آباد ۽ پوء گلشن حديد ايڪسچينج ۾ رهيو. ان اداري جي نجڪاري ٿيڻ کانپوء ٻين گھڻن ملازمن وانگر هو به بيروزگار ٿي ويو هو. ان دوران هن ڪراچي يونيورسٽي مان سنڌي ۾ ماسٽرس وغيره به ڪئي. ڪجھ عرصو شاه لطيف چيئر ۾ ملازمت پڻ ڪيائين. پر ڪوشش جي باوجود کيس اتي ليڪچرر جي پوسٽ نه ملي سگھي. هو پبلڪ سروس ڪميشن جي امتحان ۾ ليڪچرر چونڊجي ويو. سندس پوسٽنگ جيتوڻيڪ ڪراچي کان ٻاهر ٿي، پر سندس گھر ۽ ٻار گلشن حديد ۾ هوندا هئا ۽ هو اڪثر ڪري هتي ايندو رهندو هو.
هڪ ڀيري اسان ڪچهري پئي ڪئي ته ڪراچي يونيورسٽي جي سنڌي شعبي جو ذڪر نڪتو ته مون کيس ٻڌايو ته اتان جو استاد سائين عبدالرحمان چنا منهنجي ڏاڏي جي ناناڻن مان هو ۽ اڪثر اسان جي گھر ايندو رهندو هو. هو يونيورسٽي ۾ شڪور ۽ مون سان پنهنجن ٻارن جهڙو سلوڪ ڪندو هو. ان تي جاني ٻڌايو ته سائين گھٽ ڳالهائڻ ۽ پنهنجي ڪم سان ڪم رکڻ وارو ماڻهو هو. هن اهو به ٻڌايو ته هو پاڻ به چنا آهن، جنهن ڳالهه جي مون کي اڳ ڄاڻ نه هئي. ڇاڪاڻ ته منهنجي دلچسپي دوستن جي شخصيت ۾ هوندي آهي ۽ آئون ڪنهن کان اهو نه پڇندو آهيان ته اوهان ڪير آهيو جيئن عام طوراسان وٽ رواج آهي.
بس ماڻهو هليا ويندا آهن درد اندر ۾ رهجي ويندو آهي. جاني به اهڙو ئي ماڻهو هو جنهن کي جڏهين ياد ڪندو آهيان ته اندر ۾ هڪ ڏک محسوس ٿيندو آهي.