الطاف شيخ ڪارنر

آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ 72 مضمون شامل آهن، جن ۾ دنيا جھان جا سؤ کان مٿي موضوع بحث هيٺ آندا ويا آهن. ڪتاب جو وڏو حصو ”آرڪٽڪ سرڪل“ وارن ملڪن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ سوَين دلچسپ ڳالھيون پڙهڻ لاءِ موجود آهن. اتي جون ريتون، رسمون، سمھڻ، کائڻ پيئڻ، مرڻ، سواري ڪرڻ جا انوکا مثال ڏنا ويا آهن، انھن جي وچ ۾ الطاف شيخ پنھنجي Social Science بابت حاصل ڪيل ڄاڻ بہ ڏيندو ويو آهي. ساڳي وقت  الطاف شيخ ايران، خراسان، افغانستان، اُزبڪستان، آذربائيجان، ترڪمنستان ۽ ٻين وچ ايشيائي رياستن جي علم ادب، مذهب، ماڻهن، حاڪمن، ويڙهاڪ ٽولن جو جھڙي ربط ۽ ضبط سان ذڪر ڪيو آهي. ان مان سندس تاريخ، جاگرافي، مذهب ۽ سماجي رَوين بابت مطالعي جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. ڪتاب ۾ مسجدن بابت مضمونن سان گڏ اتر قطب جي ملڪن ۽ دنيا جي آڳاٽن شھرن بابت ھڪ اھم مضمون پڻ شامل آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

مرڻ تي پابنديءَ جو سبب

پڙهندڙن لاءِ هتي اهو به لکندو هلان ته ناروي، سئيڊن، ڊئنمارڪ، فنلئند وغيره جيتوڻيڪ سڀ اتر قطبي ملڪ آهن (جيڪي Scandinavian ملڪ پڻ سڏجن ٿا) پر ناروي ٻين ملڪن کان ڪجهه نرالو ان ڪري آهي جو ناروي جپان وانگر جابلو ملڪ آهي جنهن ۾ ماڻهن جي رهڻ ڪهڻ لاءِ تمام گهٽ ڌرتي آهي. ان ڪري جپان وانگر ناروي ۾ به قبرستان جو مسئلو آهي. اهڙي طرح يورپ جي ٻين ملڪن هالينڊ، بيلجم وغيره ۾ پڻ زمين جي کوٽ جو مسئلو آهي پر اتي ناروي جهڙي سخت ٿڌ ناهي. زمين ۾ پوريل لاش ڪجهه سالن ۾ ڳري، سڙي خاڪ ٿيو وڃن. زمين اندر موجود قسمين قسمين ماڪوڙيون، ماڪوڙا ۽ ٻيا اڏوهيءَ جهڙا ڪيڙا مڪوڙا لاش کي کائي هڏيون بچايو ڇڏين ۽ ڪجهه عرصي بعد انهن هنڌن تي وري ٻيا لاش دفن ڪيا وڃن ٿا. پر ناروي جهڙي ملڪ ۾ قبرستان لاءِ موجود زمين تمام گهٽ آهي ٻيو ته سخت ٿڌ ڪري لاش Decompose نٿو ٿئي. يعني سڙي نٿو ۽ نه وري زمين اندر يا ٻاهر جيت جڻيا آهن جيڪي لاش کي کائين. هڪ ملائيشيا، انڊونيشيا، ٿائلينڊ جهڙا ملڪ آهن جتي ٽيبل تي چمچو کن کنڊ هارجي پوي ته شام تائين گهر ۾ رهندڙ توڙي ٻاهران قسمين قسمين ماڪوڙين جو قطارون نازل ٿي وڃن. پر ناروي، سئيڊن، فنلئنڊ جهڙن ٿڌن ملڪن ۾ نه مڇر آهي نه مک. هجن به ڪيئن جڏهن سياري جي رات ۾ هڪ انسان به گهر کان ٻاهر رهي نٿو سگهي سو اهڙا ننڍڙا جيت ڪٿي ٿا زنده رهي سگهن. پکي ته وري به هزارين ميل اڏاميو ڪينجهر ۽ منڇر کان وڃيو نڪرن. سو هنن ٿڌن ملڪن ۾ ڪيڙا مڪوڙا، ماڪوڙيون، مکيون، ٽنڊڻ چيلاٽا ٿين ئي ڪو نه. انهن جيتن جي Study لاءِ هتي جا گورا اسانجي ملڪ جو رخ رکن ٿا. باقي انسان ۾ موجود جراثيم، بئڪٽيريا وغيره ٿڌ ۾ مرن نٿا، گهيرٽ ۾ ضرور رهن ٿا. ناروي جي سائنسدانن لانگ ييئر بائن جي قبرستان مان نڪتل هڪ سئو سال پراڻي لاش جي Tissues جي چڪاس ڪئي ته هن مان انفلوئنزا وائرس جي ڄاڻ ٿي جنهن 1917ع ۾ وبا جي صورت ۾ ڪيترن کي ماري وڌو هو. ان لاءِ ڊاڪٽر ۽ سائنسدانن جو چوڻ آهي ته:
The bitter cold prevailing in the Svalbord Archipelago region simply conserves virus, making them functional again, after periods of dormancy
اهو ئي سبب آهي جو هتي جي ماڻهن کي ڊپ آهي ته هتي جا جهنگلي جانور جيڪي اڌ کاڌل لاش کي شهر جي گهٽين ۾ ڦٽو ڪريو ڇڏين انهن لاشن مان هي پراڻي زماني جا جراثيم اڄ جي دنيا ۾ بيماريون نه پکيڙين جيڪي هتي ڪڏهوڪو ختم ڪيون ويون هيون. ان ڪري هاڻ سوالبارد (Svalbard) ٻيٽن جي جهڳٽي جي هن گادي واري شهر لانگ ييئر بائن ۾ مرڻ ۽ دفن تي پابندي وڌي وئي آهي.
هونءَ ناروي جي ٻين ڪجهه ڏاکڻن شهرن جي قبرستان ۾ هڪ لاش مٿان ٻيو لاش به دفن ڪيو وڃي ٿو پر ڪو چاهي ته هن جو عزيز قبر ۾ ڪنهن ٻئي جو پارٽنر نه ٿئي ته هن کي نئين قبر جي وڌيڪ Payment ڪرڻي پوي ٿي. ناروي ۽ هن پاسي جي ملڪن ۾ شروع کان دفن ڪرڻ جو اهو طريقو رهيو آهي ته لاش کي ڌوئي صاف ڪري پوءِ پلاسٽڪ ۾ ويڙهيو وڃي ٿو جيئن گهر ۾ گوشت يا ڀاڄين کي پلاسٽڪ Wrapper ۾ ويڙهي پوءِ فرج ۾ رکيو وڃي ٿو جيئن انهن ۾ تازگي رهي. سو لاش کي به اهڙي طرح پلاسٽڪ ۾ ويڙهي پوءِ ڪاٺ جي تابوت ۾ بند ڪري دفن ڪيو وڃي ٿو. بقول سائنسدانن جي اهڙي طرح سان دفن ڪرڻ جيتوڻيڪ هڪ بهترين Sanitary ڪم آهي پر سخت ٿڌ ڪري ۽ ويتر پلاسٽڪ ۾ ويڙهيل هجڻ ڪري اهو لاش ڪٿي ٿو Decompose ٿئي! سئو سالن کان پوءِ به اهو اهڙو ئي تازو نظر اچي ٿو جهڙي حالت ۾ دفن ڪيو ويو هو.
گذريل دفعي جڏهن آئون سئيڊن ويو هوس ته ٻڌو هوم ته هڪ نارويجن همراهه Kjell Larsen Ostbye، جيڪو دفنائڻ جو ڪم ڪندو هو تنهن لاش کي ڳارڻ جو سائنسي طريقو ڪڍيو آهي. هو ڊرل مشين ذريعي قبر جي مٿان ڌرتيءَ ۾ سوراخ ڪري ٿو، جنهن جي ڊگهي ڊرل (برمُو) قبر ۾ موجود ڪاٺ جي پيتيءَ ۾ داخل ٿي مردي کي ويڙهيل پلاسٽڪ اندر تائين وڃي ٿي. پوءِ ان سوراخ ذريعي هو چُنَ (Lime) جي سالوشن Inject ڪري ٿو جنهن سان لاش سال اندر ڳريو کپيو وڃي. کوٽائي (ڊرل ڪرڻ) ۽ چن جي داخلا ڪرڻ ۾ هن کي ڏهه منٽ مس لڳن ٿا جنهن جا هو 670 ڊالر چارج ڪري ٿو يعني اسانجا منو لک کن رپيا. هيستائين هو 17000 کن قبرن جي Treatment ڪري چڪو آهي جن ۾ نوان لاش دفن ٿي رهيا آهن. جپان وارا جيڪي اڳ ۾ لاشن کي دفن ڪندا هئا هاڻ لاش کي ساڙي ان جو ڪجهه ڦلهير ڌرتيءَ اندر داخل ڪن ٿا ڪجهه برنيءَ ۾ وجهي پوڄا پاٺ لاءِ گهر جي ننڍڙي مندر ۾ رکن ٿا.
سئيڊن جي شهر مالمو ۾ هوس ته اتي قبرستان لاءِ ڪافي زمين هئي ۽ مالمو ۾ رهندڙ عرب، ايراني ترڪ مسلمانن لاءِ وڏو قبرستان هو جتي کين اسلامي طريقي سان دفن ڪيو ويو ٿي. هڪ ڳالهه ضرور نوٽ ڪيم ته اسانجا پارسي (آتش پرست) جيڪي ممبئي ۽ ڪراچي پاسي ته جام نظر اچن ٿا ويندي انگلينڊ ۾ به آهن پر اتر قطب جي هنن ملڪن ۾ ڪٿي به نظر نٿا اچن. شايد ان ڪري جو هنن جي مذهب مطابق سندن پيارن جي لاش کي ساڙڻ يا زمين ۾ دفن ڪرڻ بدران پکين کي کارايو وڃي ٿو ۽ ناروي سئيڊن پاسي کنڀن جي ڊبل تهن واريون بدڪون ۽ ڪبوتر ته نظر اچن ٿا پر انسان جو لاش کائڻ واريون نه سرڻيون ۽ ڪانگ آهن ۽ نه کُٿل ڳچيءَ واريون ڳجهون.