سئيڊن جو شهر گوٿن برگ ۽ چالمرس يونيورسٽي
گوٿن برگ تي نالو ”گوٽا ندي“ تان پيو جنهن جي ڇوڙ وٽ هي شهر آهي. واپار وڙي کان هي شهر شروع کان مشهور آهي ۽ ناردڪ ملڪن (سئيڊن، ناروي، فنلنڊ) ۾ هي وڏي ۾ وڏو بندرگاهه آهي. گوٿن برگ ڪارخانن کان به مشهور آهي. جيئن مرسيڊيز جرمنيءَ جي ۽ فوڪس وئگن فرانس جي مشهور ڪار آهي تيئن وولوو (Volvo) سئيڊن جي مشهور، مهانگي ۽ مضبوط ڪار آهي ۽ هن ڪار جي فئڪٽري هن شهر گوٿن برگ ۾ آهي. ٻي ڳالهه ته سئيڊن جو هي شهر گوٿن برگ جنهن جي هڪ پاسي ناروي جي گاديءَ جو شهر اوسلو آهي ته ٻئي پاسي ڊئنمارڪ جي گاديءَ وارو شهر ڪوپن هيگن آهي؛ اهي ٻئي شهر گوٿن برگ کان هڪ ئي فاصلي 300 کن ڪلو ميٽرن تي آهن. سئيڊن ۽ ڪوپن هيگن جي وچ ۾ پل ٺهڻ ڪري هاڻ گوٿن برگ کان ڪوپن هيگن باءِ روڊ ساڍن ٽن ڪلاڪن ۾ پهچي سگهجي ٿو. گوٿن برگ شاگردن جو شهر پڻ سڏيو وڃي ٿو ڇو جو هن شهر ۾ ڪيترائي تعليمي ادارا آهن ”گوٿن برگ يونيورسٽي“ ۽ ”چالمرس يونيورسٽي آف ٽيڪنالاجي“ دنيا جي مشهور يونيورسٽين مان آهن.
چالمرس (Chalmers) يونيورسٽي جو گهڻو ڌيان ريسرچ ۽ انجنيئرنگ، سائنس، آرڪيٽيڪچر، مئريٽائيم ۽ مئنجمينٽ ڏي آهي. جيئن اسان وٽ ضياءَ الدين يونيورسٽي، همدردر يونيورسٽي، بقائي، التمش وغيره غير سرڪاري يونيورسٽيون آهن جيڪي ضياالدين ۽ حڪيم سعيد خان جهڙن مخير ماڻهن پنهنجي خرچ تي ٺهرايون آهن تيئن هيءَ يونيورسٽي اڄ کان سئو سال کن اڳ 1829ع ۾ وليم چالمرس جي ڏنل چندن (donation) مان ٺهرائي وئي. هن يونيورسٽيءَ ۾ 13 کن ڊپارٽمينٽ آهن جيئن ته:
* آرڪيٽيڪچر ائنڊ سول انجنيئرنگ
* بايولاجي ۽ بايولاجيڪل انجنيئرنگ
* ڪيمسٽري ائنڊ ڪيميڪل انجنيئرنگ
* مڪينڪس ائنڊ مئريٽائيم سائنسز
* مائڪرو ٽيڪنالاجي ائنڊ نانو سائنس
* اسپيس، ارٿ ائنڊ انورانمينٽ... وغيره
عبدالرحيم نظاماڻي جڏهن چالمرس يونيورسٽيءَ مان ماسٽرس ڪري رهيو هو ته مون ميسيج ڪيو هئومانس ”توهانجي يونيورسٽي ريسرچ يونيورسٽي سڏي ٿي وڃي ان جي ريسرچ انفرا اسٽرڪچر ۾ ڇا ڇا شامل آهي؟“ جواب ۾ لکيو هئائين ته:
“It includes everything from advanced real or virtual labs to large databases, computer capacity for large scale calculations & research facilities….”
سچ ڳالهه اها آهي ته سئيڊن جا 40 سيڪڙو انجنيئر ۽ آرڪيٽيڪٽ هن (چالمرس) يونيورسٽيءَ جا گرئجوئيٽ آهن. هن يونيورسٽيءَ مان هر سال 250 پوسٽ گرئجوئيٽن کي ۽ 850 گرئجوئيٽن کي ڊگريون ڏنيون وڃن ٿيون. اڄڪلهه ڏهه سيڪڙو شاگرد ڌارين ملڪن مان چالمرس يونيورسٽيءَ ۾ ماسٽرس ۽ Ph.D لاءِ داخلا وٺن ٿا. اسان جي ملڪ جي شاگردن کي ٻاهر پڙهڻ لاءِ اسڪالرون گهٽ ملن ٿيون پر ان هوندي به هنن کي ڪوشش ۾ لڳو رهڻ کپي ۽ بقول عبدالرحيم نظاماڻيءَ جي اسان وٽ جيڪي پئسي وارا ماڻهو آهن انهن جا ٻار جيڪڏهن اعليٰ تعليم جو شوق رکن ٿا ته هنن کي سندن والدين چالمرس جهڙين يونيورسٽين ۾ پنهنجي خرچ تي به موڪلين. ٿي سگهي ٿو هنن کي فنلئنڊ ۾ تعليم وٺندڙ رخسانا وانگر يا ملائيشيا ۾ ME ڪندڙ لاڙڪاڻي جي اَسرا عباسيءَ وانگر پهرين يا ٻي سيمسٽر بعد ڪٿان اسڪالر شپ ملي وڃي.
اسلامي ملڪن ۾ وري به ايران جا شاگرد اعليٰ تعليم لاءِ ٻاهر تمام گهڻو نڪرن ٿا. آئون مالمو (سئيڊن) جي ورلڊ يونيورسٽيءَ ۾ هوندو هوس ته اتي به ايران جا تمام گهڻا شاگرد پوسٽ گرئجوئيشن ڪري رهيا هئا. ايران جي انجنيئرنگ ۽ فزيڪل سائنس جي ”آريا مهر يونيورسٽي“ جيڪا امام خمينيءَ جي اسلامي انقلاب بعد هاڻي ”شريف يونيورسٽي آف ٽيڪنالاجي“- فارسي نالو: دانشگاهه صنعتي شريف- سان سڏجي ٿي. اها تهران ۾ آهي ۽ هن جو بين الاقوامي ڪئمپس ايراني نار واري سمنڊ ۾ ڪيش ٻيٽ تي آهي. هيءَ يونيورسٽي محمد رضا شاهه پهلويءَ جي دور حڪومت ۾ 1966ع ۾ ٺهي. بعد ۾ هن جو نالو ”سازمان مجاهدين خل“ نالي سياسي پارٽي جي ليڊر ”مجيد شريف واقغي“ سان منسوب ڪئي وئي، جيڪو انقلاب دوران شهيد ٿي ويو هو. هن يونيورسٽيءَ جو 1980ع کان 1982ع تائين ۽ 1985ع کان 1989ع تائين ڊاڪٽر عباس انوري وائيس چانسلر ٿي رهيو. عباس انوري فزڪس جو پروفيسر آهي ۽ هن Ph.D سئيڊن جي هن يونيورسٽي چالمرس مان ڪئي هئي.
عبدالرحيم نظاماڻيءَ ٻڌايو ته سئيڊن جو گستاف ڊالين جنهن کي اسانجي ڊاڪٽر عبدالسلام وانگر فزڪس ۾ نوبل پرائيز ملي ان پڻ چالمرس يونيورسٽيءَ مان ڊاڪٽوريٽ ڪئي هئي. ان کان علاوه وولوو ڪار ڪمپنيءَ جو چيئرمين ”ليف جانسن“ ۽ سئيڊن جي پهرين عورت آرڪيٽيڪٽ ”مارگٽ هال“ پڻ چالمرس جا گرئجوئيٽ آهن.
هتي اهو به لکندو هلان ته چالمرس يونيورسٽيءَ لاءِ پئسا ڏيڻ وارو مسٽر چالمرس (سڄو نالو وليم چالمرس ڄمڻ جو سال 1748ع وفات 1811ع) سئيڊن جو واپاري هو ۽ ”سئيڊش ايسٽ انڊيا ڪمپني“ جو ڊائريڪٽر هو. هيءَ ڪمپني ائين هئي جيئن هن کان اڳ هلندڙ برٽش ايسٽ انڊيا ڪمپني جيڪا 1600ع ۾ کلي، يا ڊچ ايسٽ انڊيا ڪمپني جيڪا 1602ع ۾ کلي يا پورچوگيز ايسٽ انڊيا يا فرينچ ايسٽ انڊيا ڪمپني جن ۾ انهن ملڪن جي ماڻهن ٽريڊنگ لاءِ پئسو لڳايو ٿي. ان پئسي مان جهاز خريد ڪري انڊيا، ملايا، جاوا، سماترا ۽ بورنيو پاسي موڪليو ويو ٿي جتان مصالحو ۽ ٻيو سامان سستو خريد ڪري يورپ ۾ مهانگو وڪڻي پئسو ڪمايو ويو ٿي. سئيڊش ايسٽ انڊيا ڪمپني گهڻو گهڻو پوءِ، 1731 ۾ ٺاهي وئي جنهن جا جهاز گرم مصالحي لونگ، ڦوٽا، ڪاريون مريون، دال چيني وغيره کان علاوه چين مان ريشم جو ڪپڙو، چانهه، فرنيچر، چينيءَ جي ڪراڪري ۽ قيمتي پٿر گوٿن برگ جي بندرگاهه ۾ آندو ٿي جتان پوءِ اهو سامان سڄي سئيڊن ۽ ناروي ۾ وڪرو ٿيو ٿي.
وليم چالمرس جو پيءُ دراصل اسڪاٽ هو جيڪو گوٿن برگ (سئيڊن) ۾ اچي رهيو ۽ Inga Orre نالي سئيڊش عورت سان شادي ڪئي. وليم سندن وڏو پٽ هو. ڪمپنيءَ جي ڪاروبار خاطر هو 1783 ۾ ڏهن سالن لاءِ ڪئنٽن (چين) ۾ ريزيڊنٽ نمائندو ٿي رهيو. 1811ع ۾ هن جو گوٿن برگ (سئيڊن) ۾ موت ٿيو. هن وڏو پئسو ڪمايو هو ۽ سندس وصيت موجب اڌ ملڪيت ته Sahlgrenska يونيورسٽي اسپتال کي ڏني وئي ۽ باقي ملڪيت ٻين خير جي ڪمن سان گڏ غريب ٻارن کي هنر سيکارڻ جي ڪم لاءِ اسڪول ۾ لڳائي وئي جيڪو اسڪول 1829 ۾ ڪاليج ٿيو ۽ اڄ چالمرس يونيورسٽي آف ٽيڪنالاجي آهي.