الطاف شيخ ڪارنر

آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ 72 مضمون شامل آهن، جن ۾ دنيا جھان جا سؤ کان مٿي موضوع بحث هيٺ آندا ويا آهن. ڪتاب جو وڏو حصو ”آرڪٽڪ سرڪل“ وارن ملڪن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ سوَين دلچسپ ڳالھيون پڙهڻ لاءِ موجود آهن. اتي جون ريتون، رسمون، سمھڻ، کائڻ پيئڻ، مرڻ، سواري ڪرڻ جا انوکا مثال ڏنا ويا آهن، انھن جي وچ ۾ الطاف شيخ پنھنجي Social Science بابت حاصل ڪيل ڄاڻ بہ ڏيندو ويو آهي. ساڳي وقت  الطاف شيخ ايران، خراسان، افغانستان، اُزبڪستان، آذربائيجان، ترڪمنستان ۽ ٻين وچ ايشيائي رياستن جي علم ادب، مذهب، ماڻهن، حاڪمن، ويڙهاڪ ٽولن جو جھڙي ربط ۽ ضبط سان ذڪر ڪيو آهي. ان مان سندس تاريخ، جاگرافي، مذهب ۽ سماجي رَوين بابت مطالعي جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. ڪتاب ۾ مسجدن بابت مضمونن سان گڏ اتر قطب جي ملڪن ۽ دنيا جي آڳاٽن شھرن بابت ھڪ اھم مضمون پڻ شامل آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

روس جي سڀ کان پراڻي مسجد

روس جي سڀ ۾ پراڻي مسجد “دربند” نالي شهر ۾ آهي جيڪو روس جي ريپبلڪ داغستان ۾ ڪئسپين سمنڊ جي ڪناري تي آهي، جيئن استراخان ۽ باڪوءَ جهڙا شهر هن سمنڊ جي ڪناري تي آهن. سندس آدمشماري ٻن لکن جي لڳ ڀڳ ٿيندي. دربند روس جو سڀ کان پراڻو شهر سمجهيو وڃي ٿو، جنهن جو لکت ۾ احوال اٺين صديءَ کان آهي. هن شهر جي اهم جاگرافيائي پوزيشن هجڻ ڪري هن شهر تي ڪيترن ئي قومن جو قبضو رهيو جيئن ته عرب، منگول، تيموري، شروان ۽ ايراني سلطنتون هن شهر (دربند) کي پنهنجي ملڪيت سمجهندا رهيا. اوڻيهين صديءَ ۾ هي شهر 1813ع واري “گلستان معاهدي” ذريعي ايرانين کان روسين جي هٿ ۾ آيو.
هن شهر جي مسجد “جمعا مسجد” لاءِ چيو وڃي ٿو ته روس جي، بلڪ سڄي يورپ جي، سڀ کان پراڻي مسجد آهي جيڪا 733ع ۾ ٺهي. هن مسجد جو نالو “يونيسڪو ڪلچرل هيريٽيج رجسٽر” ۾ به درج ٿيل آهي. 602ع ۾ عربن جيئن ئي ايران فتح ڪيو ته هو هتي به پهچي ويا هئا. هنن 733ع ۾ هن شهر جي ستن ئي پاڙن ۾ هڪ هڪ مسجد اڏرائي، جن مان هيءَ مسجد Masjid Al-Djamu جمع نماز لاءِ وڏي ڪري ٺهرائي ۽ اڄ تائين ان نالي سان قائم آهي. اڄ دربند شهر ۾ 20 کن مسجدون آهن پر هيءَ اسلام جي پهرين مسجد آهي جيڪا اسلامي خلافت کان ٻاهر ٺهرائي وئي. چون ٿا ته هجري سال 770هه ۾ آيل زلزلي ۾ هن مسجد کي ڪافي نقصان رسيو ان بعد تاج الدين نالي باڪوءَ جي هڪ ٺيڪيدار هن جي مرمت ڪرائي. 1300 سال اڳ جي ٺهيل هن مسجد ڪئين تبديليون ڏٺيون پر اڄ به اها ساڳي شان سان قائم آهي. ڪميونزم واري دور ۾ روسي حڪومت جڏهن مذهب جي خلاف تحريڪ هلائي ته 1930ع واري ڏهاڪي ۾ هن مسجد ۾ مسلمانن جي داخلا ۽ عبادت تي بندش وجهي ڇڏي ۽ 1938ع کان 1943ع تائين هيءَ مسجد روس (USSR) جي سيڪريٽ پوليس ڊپارٽمينٽ (NKVD) حوالي ڪئي وئي جنهن هن کي ميونسپل جيل طور استعمال ڪيو.