الطاف شيخ ڪارنر

آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ 72 مضمون شامل آهن، جن ۾ دنيا جھان جا سؤ کان مٿي موضوع بحث هيٺ آندا ويا آهن. ڪتاب جو وڏو حصو ”آرڪٽڪ سرڪل“ وارن ملڪن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ سوَين دلچسپ ڳالھيون پڙهڻ لاءِ موجود آهن. اتي جون ريتون، رسمون، سمھڻ، کائڻ پيئڻ، مرڻ، سواري ڪرڻ جا انوکا مثال ڏنا ويا آهن، انھن جي وچ ۾ الطاف شيخ پنھنجي Social Science بابت حاصل ڪيل ڄاڻ بہ ڏيندو ويو آهي. ساڳي وقت  الطاف شيخ ايران، خراسان، افغانستان، اُزبڪستان، آذربائيجان، ترڪمنستان ۽ ٻين وچ ايشيائي رياستن جي علم ادب، مذهب، ماڻهن، حاڪمن، ويڙهاڪ ٽولن جو جھڙي ربط ۽ ضبط سان ذڪر ڪيو آهي. ان مان سندس تاريخ، جاگرافي، مذهب ۽ سماجي رَوين بابت مطالعي جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. ڪتاب ۾ مسجدن بابت مضمونن سان گڏ اتر قطب جي ملڪن ۽ دنيا جي آڳاٽن شھرن بابت ھڪ اھم مضمون پڻ شامل آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

اسان جا رئيس وڏيرا ٻارن جي تعليم تي ڇو نٿا خرچ ڪن

سئيڊن جو شهر اُپسالا (Uppsala) جيڪو اڄ به معمولي آدمشماريءَ جو شهر آهي ان ۾ موجود ”اُپسالا يونيورسٽي“ هن پاسي جي ملڪن جي پراڻيءَ ۾ پراڻي يونيورسٽي آهي ۽ اها 1477ع ۾ وجود ۾ آئي- يعني هندوستان ۾ مغل بادشاهه ظهير الدين بابر جي اچڻ کان به اڌ صدي اڳ ٺهي ۽ اڄ به قائم دائم آهي ۽ منجهس هن وقت به 43000 شاگرد تعليم وٺي رهيا آهن. اهڙي طرح مالمو کان سڏ پنڌ تي شهر لُونڊ (Lund) آهي جنهن جي آدمشماري هڪ لک کان به گهٽ (90 هزار) آهي. پر ڇا ته هن شهر جي ”لونڊ يونيورسٽي“ آهي. هيءَ يونيورسٽي به نه فقط پراڻي آهي (1666ع ۾ قائم ٿي) پر اُپ سالا يونيورسٽيءَ بعد وڏي ۾ وڏي پڻ آهي. آئون به ڪوشش ڪري هن پاسي جي يونيورسٽين بابت ٻه چار سٽون ان ڪري لکي رهيو آهيان جيئن اسان جي شاگرد کي هن پاسي جي يونيورسٽين ۾ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ اسڪالر شپ ملي ته اکيون پوري هليا اچن. هئڻ ته ائين کپي (جنهن خواهش جو اظهار فنلئنڊ ۾ تعليم وٺندڙ رخسانا به ڪري ٿي) ته اسان جا سرنديءَ وارا ماڻهو - خاص ڪري پير، مير، وڏيرا، سردار ۽ سياستدان - جن وٽ پئسي جي کوٽ ناهي اهي پنهنجا ٻار اسڪالرشپ نه ملڻ تي، پنهنجي خرچ تي به موڪلين ته ان ۾ هنن جو ۽ هنن جي ٻارن جو ڀلو آهي. هڪ ڄٽ سياستدان ٿيڻ بدران ذوالفقار علي ڀٽو ۽ بينظير ڀٽو جهڙو، اعليٰ يونيورسٽين جو گرئجوئيٽ ٿيڻ هنن لاءِ به فخر جي ڳالهه آهي ته عوام جي لاءِ به. پر افسوس جي ڳالهه اها آهي ته اڄ به دنيا جي اعليٰ يونيورسٽين ۾ اسانجي ملڪ جي شاگردن ۾ 95 سيڪڙو غريب والدين جا ٻار آهن. فوج ۾ به اهي آهن ته IT ۽ سول سروس ۾ به گهڻائي انهن جي آهي. اميرن جي ٻارن کي رڳو سياست ۾ وڃڻ جو شوق آهي - شايد عوام جي خدمت ڪرڻ لاءِ پر چُڪو پي سمهن ٿا ته ٻئي ڏينهن ٻي بجي کان اڳ نٿا اٿن. هينئر هڪ سنڌ جو سردار وڏي فخر سان ٻڌائي رهيو هو ته هو ٻارهن لک رپيا خرچ ڪري هفتو کن انگلينڊ ۾ رهي ورلڊ ڪپ ڪرڪيٽ مئچ ڏسي آيو آهي. هو فائو اسٽار هوٽل ۾ رهيو، مهانگيون بليڪ تي ٽڪيٽون ورتائين ۽ لنڊن جي بار ۾ اوچو شراب پيتائين... مونکي ٻڌي ڏاڍو افسوس ٿيو. اسٽئڊيم ۾ ويهي بنا ڪمينٽري جي ۽ ماڻهن جي گوڙ ۾ مئچ ڏسڻ کان ته ڳوٺ ٽي ويءَ اڳيان ويهي ڏسي ها ته اهو بهتر هو. ان پئسي سان هو پنهنجي پٽ کي ڪيوٽو، گوٿن برگ يا ٽرنڍهام يونيورسٽيءَ ۾ ماسٽرس لاءِ موڪلي ها جيڪو ڳوٺ جا چار لوفر دوست ساڻ رکي چرس پيو وڪڻي ۽ کيس فخر ان ڳالهه جو آهي ته صوبيدار سندس کيسي ۾ آهي. ڪاش هو مديني يا قاهري جي يونيورسٽيءَ مان ئي ڊگري حاصل ڪري ان تي فخر ڪري ها ته اها ڳالهه ئي ٻي ٿئي ها. جيئن اسان جي ڳوٺ جو هڪ مديني يونيورسٽيءَ مان گرئجوئيشن ڪري آيو آهي. جيتوڻيڪ هو هڪ غريب جو ٻار آهي پر اسانجو فخر کان ڳاٽ اوچو ٿيو وڃي جڏهن هو فرفر عربي ڳالهائي ٿو، عربيءَ ۾ حديثون ٻڌائي ٿو ۽ هاڻ غريب شاگردن جي تعليم ۽ رهائش لاءِ جامع انس بن مالڪ اسلاميه مدراسو ٺهرائي رهيو آهي.
مون واري شهر مالمو کان 200 ڪلو ميٽر اتر ۾ واڪشو (Vaxjo) نالي شهر آهي جتي مطيع رحمان نالي هڪ غريب بنگالي شاگرد سان ملاقات ٿي جتي هن جي هڪ واپاري مائٽ (جيڪو سيشلز ٻيٽ تي ڪم ڪري ٿو) ٻن سيمسٽرن جو خرچ ڏئي هن کي هن شهر واڪشو جي لنائس (Linnaeus) يونيورسٽيءَ ۾ پڙهڻ لاءِ موڪليو. هو ٻن ٽن سالن کان هتي آهي ۽ پارٽ ٽائيم جاب (خاص ڪري ٽيوشن پڙهائڻ جهڙا) ڪري پنهنجي تعليم جي خرچ جو پورائو ڪري ٿو.
سئيڊن جي هن شهر واڪشو (Vaxjo) جي به هن پاسي جي ملڪن ناروي، فنلنڊ، ڊئنمارڪ ۽ آئسلئنڊ جي ٻين شهرن وانگر تمام گهٽ آدمشماري آهي. اوسي پاسي جا ڳوٺ ملائي 90 هزار ماڻهو ٿين ٿا ۽ هي شهر Linnaeus يونيورسٽيءَ کان مشهور آهي. هن شهر جو نالو Vaxjo لڳي ٿو ته ٻن لفظن Vag (معنا رستو، روڊ) ۽ Sjo (معنيٰ ڍنڍ ڪري آهي، جنهن ڍنڍ جي مٿان هي شهر اڏيل آهي. ڪنهن زماني ۾ سياري ۾ جڏهن هيءَ ڍنڍ برف ٿي ويندي هئي ته ڀر وارن ڳوٺن جا ماڻهو هن ڍنڍ مٿان واڪ ڪري ٻي پار ويندا هئا. سو هن شهر جو نالو انهن لفظن مان جڙيو آهي. شهر ۾ ڪيتريون ئي پراڻيون عمارتون آهن جن کي ملڪي ۽ پرڏيهي ٽوئرسٽ ڏسڻ لاءِ اچن ٿا جيئن ته St. Sigfriddate گرجا گهر جيڪو 1300 سال پراڻو آهي. فرانسڪن خانقاهه (Monastery) جيڪا 1485ع جي ٺهيل آهي. هولي گهوسٽ اسپتال 1318ع کان ٻڌبي اچي. واڪشو ڪنڊرگارٽن اسڪول (Katedralskola) چوڏهين صديءَ ۾ قائم ٿيو- يعني 600 کن سال پراڻو آهي. هن شهر ۾ وڻ وڻڪار ڏاڍي آهي. هونءَ ته هن پاسي جي سڀني شهرن ۾ پارڪ باغ جام آهن ۽ چوڌاري ساوڪ لڳي پئي آهي پر هي شهر واڪشو تمام گهڻو سرسبز آهي. ايتري قدر جو هن شهر کي 2007ع کان يورپ جو سرسبز شهر “The Greenest City of Europe” سڏيو وڃي ٿو. هي شهر نه فقط وڻن ٽڻن ڪري سرسبز ۽ صاف سٿرو آهي پر ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ کان به آجو آهي. شهري ورلي پنهنجي ڪار هلائين ٿا نه ته سائيڪل استعمال ڪن ٿا. شهر جون بسون پٽاٽن جي کلن ۽ ٻئي سڙيل ميون ۽ ڀاڄين ذريعي هلن ٿيون. شهر جو ڪچرو هڪ هنڌ اڇلڻ بدران وڏي بئالر ۾ ساڙيو وڃي ٿو جنهن ۾ گرم ٿيندڙ پاڻي گهرن ۾ ڦيرايو وڃي ٿو جيئن اهي سياري جي سخت ٿڌ ۾ محفوظ رهن. مالمو ۾ پڻ اهو طريقو هوندو هو ۽ حڪومت طرفان اسان جي گهرن ۾ گرم پاڻي Circulate ٿيندو رهندو هو. هن قسم جي Heating گئس يا اليڪٽرڪ هيٽر کان وڌيڪ باحفاظت آهي.
واڪشو جي لنائس يونيورسٽي جنهن جي بنگالي شاگرد سان ملاقات ٿي دراصل ٻن يونيورسٽين: واڪشو يونيورسٽي ۽ ڪالمار (Kalmar) يونيورسٽيءَ کي ملائي ٺاهي وئي آهي ۽ هتي جي مشهور باٽني جي ماهر (Carl Linnaeus) نالي منسوب ٿيل آهي. سندس ڪجهه فئڪلٽيون هن ريت آهن:
* آرٽس ۽ هيومئنٽيز
* هيلٿ ۽ لائيف سائنسز
* سوشل سائنسز
* ٽيڪنالاجي
* بزنيس ۽ ايڪانامڪس، وغيره
۽ ڊپارٽمينٽ جي ڏٺا وڃن ته انيڪ آهن. جيئن ته:
* اڪائونٽنگ ۽ لاجسٽڪس
* بايولاجي ۽ اينوارونمينٽل سائنس
* بلڊنگ ٽيڪنالاجي
* ڪيمسٽري ۽ بايو ميڊيڪل سائنسز
* ڪمپيوٽر سائنس ۽ ميڊيا ٽيڪنالاجي
* فلم ۽ لٽريچر
* انفارمئٽڪس
* مارڪيٽنگ
* مڪينيڪل انجنيئرنگ
* ميڊيسن ۽ اوپٽوميٽري
* ميوزڪ ۽ آرٽ
* فزڪس ۽ اليڪٽريڪل انجنيئرنگ
* سائڪالاجي
* پوليٽيڪل سائنس
* مئريٽائيم اڪيڊمي
* سوشل ورڪ وغيره، وغيره
هن يونيورسٽيءَ ۾ اٽڪل چاليهه هزار شاگرد تعليم وٺن ٿا جن مان 5000 کن جي رهائش لاءِ ڪئمپس اندر ڪمرا ۽ ڊارمينٽريون آهن.