الطاف شيخ ڪارنر

آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ 72 مضمون شامل آهن، جن ۾ دنيا جھان جا سؤ کان مٿي موضوع بحث هيٺ آندا ويا آهن. ڪتاب جو وڏو حصو ”آرڪٽڪ سرڪل“ وارن ملڪن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ سوَين دلچسپ ڳالھيون پڙهڻ لاءِ موجود آهن. اتي جون ريتون، رسمون، سمھڻ، کائڻ پيئڻ، مرڻ، سواري ڪرڻ جا انوکا مثال ڏنا ويا آهن، انھن جي وچ ۾ الطاف شيخ پنھنجي Social Science بابت حاصل ڪيل ڄاڻ بہ ڏيندو ويو آهي. ساڳي وقت  الطاف شيخ ايران، خراسان، افغانستان، اُزبڪستان، آذربائيجان، ترڪمنستان ۽ ٻين وچ ايشيائي رياستن جي علم ادب، مذهب، ماڻهن، حاڪمن، ويڙهاڪ ٽولن جو جھڙي ربط ۽ ضبط سان ذڪر ڪيو آهي. ان مان سندس تاريخ، جاگرافي، مذهب ۽ سماجي رَوين بابت مطالعي جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. ڪتاب ۾ مسجدن بابت مضمونن سان گڏ اتر قطب جي ملڪن ۽ دنيا جي آڳاٽن شھرن بابت ھڪ اھم مضمون پڻ شامل آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

گهڻن منارن واري مسجد

هيءَ مسجد به روس ۾ ئي آهي جيڪا “قل شريف مسجد” سڏجي ٿي. اها روس جي علائقي تاتارستان جي وڏي ۽ گادي واري شهر ڪازان (Kazan) ۾ آهي. ڪازان نه فقط تاتارستان جو پر سڄي روس جو پراڻو ۽ تاريخي شهر آهي. آدمشماري 13 لک جي حساب سان روس جو ڇهون نمبر وڏو شهر ليکيو وڃي ٿو. پر مونکي حيرت آهي ته سکر يا دادوءَ جيڏي هن شهر ۾ ڪيترائي بين الاقوامي معيار جا تعليمي ادارا آهن جن ۾ نه فقط روس جي ٻين شهرن جا پر ڀر وارن ملڪن ايران، آذربائيجان، ازبڪستان، تاجڪستان وغيره جا شاگرد به تعليم لاءِ اچن ٿا - خاص ڪري ڪازان جي اسلامي يونيورسٽيءَ ۾ جيڪا “رشين اسلامڪ يونيورسٽي” سڏجي ٿي. هن يونيورسٽيءَ ۾ ٽي ڊپارٽمينٽ آهن: ٿيالاجي، اسلامڪ سائنس ۽ حافظ ٿيڻ جي تياريءَ وارو. انهن ڊپارٽمينٽن جون چار شاخون آهن، جيئن ته هِيومئنٽيرين، اسلامڪ لا، اسلامڪ ٿيولاجي ۽ فلولاجي (Philology) . اڄ ڪلهه هن يونيورسٽيءَ ۾ 70 کن فئڪلٽيون آهن ۽ 8000 شاگرد آهن. هن شهر ڪازان ۾ سوين ته ننڍا وڏا اسڪول ۽ هنر سيکارڻ جون پوليٽيڪنڪون آهن پر اعلى تعليم لاءِ به 45 کن درسگاهه آهن جيئن ته مٿي بيان ڪيل اسلامڪ يونيورسٽي. “ڪازان فيڊرل يونيورسٽي” جيڪا 1804ع ۾ ٺهي، ۽ روس جي ٽئين نمبر تي جهوني يونيورسٽي آهي. هن کان وڌيڪ جهوني پهرين نمبر تي “سينٽ پيٽرس برگ يونيورسٽي” آهي جيڪا 1724ع کان شروع ٿي ۽ ٻئي نمبر تي “ماسڪو اسٽيٽ يونيورسٽي” آهي جيڪا 1755ع کان ڪم ڪري رهي آهي. هي سڀ ڪجهه آئون ان ڪري لکي رهيو آهيان ته اسان جي نوجوانن کي احساس ٿئي ته دنيا جا مختلف ملڪ تعليم ۾ ڪيترو اڳيان آهن. نه رڳو آمريڪا ۽ انگلنڊ پر روس، رومانيا، بلغاريا ۽ ايسٽونيا ۾ به تعليم کي ڪيڏي اهميت ڏني وڃي ٿي. ويندي سنگاپور ۽ ملائيشيا جهڙا ملڪ جيڪي اسان کان گهڻو گهڻو پٺتي هئا اتي جو تعليمي معيار به هاڻ ايڏو وڌيڪ آهي جو ٻين ملڪن جا شاگرد به اوڏانهن وڃن ٿا ۽ انهن ملڪن جي يونيورسٽين جي گرئجيوئيٽن کي دنيا ۾ مانُ ملي ٿو.
ڪازان ۾ مٿين يونيورسٽين کان علاوه ٻيون اهم يونيورسٽيون هن ريت آهن: “ڪازان اسٽيٽ ٽيڪنيڪل يونيورسٽي”، جيڪا 1932ع ۾ شروع ٿي ۽ 2009ع کان هن کي نئشنل يونيورسٽيءَ جو درجو مليل آهي. “ڪازان اسٽيٽ ميڊيڪل يونيورسٽي” جيڪا 1814ع کان شروع ٿي، “ڪازان اسٽيٽ ٽيڪنالاجيڪل يونيورسٽي” جيڪا 1919ع ۾ کلي.... وغيره. هنن يونيورسٽين کان علاوه ٻين شهرن ۾ موجود 19 يونيورسٽين جون برانچون پڻ هتي ڪازان ۾ آهن جن ۾ ڏيڍ لک کان مٿي شاگرد پڙهن ٿا.
پاڻ هن شهر ڪازان جي مسجد “قُل شريف” جي ڳالهه ڪري رهيا هئاسين. هيءَ مسجد سورهين صديءَ ۾ ٺهي. قل شريف- جنهن جي نالي هيءَ مسجد آهي اهو تاتاري ٻوليءَ جو شاعر، يونيورسٽي جو پروفيسر ۽ ڪازان جي خانيت (Khanate) جو امام ٿي گذريو آهي. 1552ع ۾ جڏهن روس جي حاڪم اِيوان ڪازان جي خانيت تي حملو ڪيو ته ڪازان جي بچاءَ لاءِ قل شريف به مقابلو ڪيو ۽ شهيد ٿي ويو هو. قل شريف جي لکيل تاتاري شاعري جي چئن ڪتاب مان هڪ “I Kunel, bu doyadir” جو انگريزيءَ ۾ ترجمو O’ Soil, may be this World ڇپجي چڪو آهي.