الطاف شيخ ڪارنر

آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ 72 مضمون شامل آهن، جن ۾ دنيا جھان جا سؤ کان مٿي موضوع بحث هيٺ آندا ويا آهن. ڪتاب جو وڏو حصو ”آرڪٽڪ سرڪل“ وارن ملڪن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ سوَين دلچسپ ڳالھيون پڙهڻ لاءِ موجود آهن. اتي جون ريتون، رسمون، سمھڻ، کائڻ پيئڻ، مرڻ، سواري ڪرڻ جا انوکا مثال ڏنا ويا آهن، انھن جي وچ ۾ الطاف شيخ پنھنجي Social Science بابت حاصل ڪيل ڄاڻ بہ ڏيندو ويو آهي. ساڳي وقت  الطاف شيخ ايران، خراسان، افغانستان، اُزبڪستان، آذربائيجان، ترڪمنستان ۽ ٻين وچ ايشيائي رياستن جي علم ادب، مذهب، ماڻهن، حاڪمن، ويڙهاڪ ٽولن جو جھڙي ربط ۽ ضبط سان ذڪر ڪيو آهي. ان مان سندس تاريخ، جاگرافي، مذهب ۽ سماجي رَوين بابت مطالعي جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. ڪتاب ۾ مسجدن بابت مضمونن سان گڏ اتر قطب جي ملڪن ۽ دنيا جي آڳاٽن شھرن بابت ھڪ اھم مضمون پڻ شامل آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ناروي جو پاڪستاني سياستدان ”عابد قيوم“

ناروي ۾ رهندڙ پاڪستانين جي ٻي جنريشن جي هڪ وڪيل جو ذڪر ڪرڻ به ضروري ٿو سمجهان جيئن منهنجي ان ڳالهه کي ٽيڪو حاصل ٿي سگهي. بلڪ آئون ته اهو چوندس ته ڄڻ ته اهي ڪالهوڪا ڏينهن هئا جڏهن 1960ع واري ڏهاڪي جي آخري سالن 1968ع يا 1969ع ۾ اسان جا جهاز سئيڊن، فنلئنڊ يا ناروي جي ملڪن ۾ ايندا هئا ته پنهنجي ملڪ جو ورلي ڪو ماڻهو مليو ٿي. ڪنهن ڪنهن شهر جي يونيورسٽيءَ ۾ يا ڪنهن ڪارخاني ۾ هڪ ماڻهو پڙهندي يا پورهيو ڪندي نظر ايندو هو ته حيرت ٿيندي هئي جو هي ملڪ اسان لاءِ چنڊ وانگر ڏوراهان ۽ مختلف موسم وارا لڳا ٿي. پوءِ 1970ع واري ڏهاڪي جي شروعاتي سالن ۾ ناروي ۽ ٻين اسڪئنڊي نيوين ملڪن کي مئن پاور جي ضرورت پئي ته اسان جي ملڪ جي پنجاب صوبي جي کاريان ۽ لاهور پاسي جي ٻهراڙين جا Unskilled (بي هنر) ماڻهو مزوري ۽ پورهئي لاءِ هتي آيا. ٿي سگهي ٿو، ان وقت ناروي ۽ سئيڊن وغيره جي پاڪستاني سفارت خاني ۾ انهن شهرن جا آفيسر هجن تن ناروي يا سئيڊن ملڪن جي ڪارخانن ۾ ضرورت مطابق پنهنجي تر جي ماڻهن کي سمجهايو هجي ته پاڪستان ۾ هارپو يا مزوري پيا ڪريو پر سال ۾ ڦٽين جي چونڊي يا ڪڻڪ جي ڪٽائيءَ مان ايترو به نٿي بچت ٿيانوَ جو ٻارن کي پڙهائي سگهو يا هنن لاءِ عيدن تي ٻه جوڙا وڳا سبرائي سگهو. ناروي ۽ سئيڊن پاسي ته پڙهائي، علاج، رهائش مفت جي آهي. سيءُ کڻي گهڻو ٿئي ٿو ته پگهار به ته سٺو ملي ٿو ۽ ڪارخانن ۾ ته هونءَ به باهه جي تپش ڪري سيءُ گهٽ ٿو لڳي ۽ ڪم ۾ مزو ٿو اچي. ۽ ڪن علائقن ۾ غريبن جي گهرن کي Centrally Heated رکڻ لاءِ سرڪار ئي بندوبست ڪري ٿي. سو ان ريت پهرين کاريان ۽ لاهور جي آس پاس جا ۽ پوءِ ٻين شهرن جا پنجابي، ڪجهه پٺاڻ ۽ ڪجهه بلوچ ۽ سنڌي به پورهئي لاءِ هن پاسي هليا آيا. ٻن يا ٽن سالن جو مدو پورو ڪري ڪي موٽي ويا، گهڻا هتي ٽِڪي پيا جو هن پاسي جي حڪومت هنن لاءِ اميگريشن جا قانون نرم ڪري ڇڏيا. اسان جهازن کي وٺي ايندا هئاسين ته هو اسان سان وڏي حُب سان ملندا هئا جو اسان وطن کان آياسين ٿي. اسان کي هنن تي حيرت ٿيندي هئي ته اسان جي ملڪ جي ٻهراڙين جا اڻ پڙهيل ۽ غير هنرمند ماڻهو خبر ناهي هنن ملڪن ۾ ڪيئن ٿا گذارو ڪن! ٽي چار سال گذرڻ بعد به هنن کي نه انگريزيءَ جو لفط اچي ٿو ۽ نه مقامي ٻولي نارويجيئن جو. گهر ۾ هنن وٽ اهو ئي ڄٽڪو ماحول رهيو ٿي جيڪو ناروي اچڻ کان اڳ سندن ڳوٺ ۾ هو. ملڪ جو اعليٰ وڪيل عابد قيوم راجا به اهو ئي چوي ٿو ته هو 1975ع ۾ اوسلو جي ٻهراڙي واري علائقي ۾ ڄائو. سندس پيءُ عبدالقيوم راجا جيڪو پهرين جنريشن مان هو ۽ هتي هڪ فئڪٽريءَ ۾ ورڪر هو ۽ سندس پيءُ کان 12 سال ننڍي ماءُ اختر نسيم هڪ گهريلو عورت (House Wife) هئي. گهر ۾ هلندڙ ٻنهي جي جهيڙن هن ننڍي ٻار تي اثر ڪيو. ماءُ پيءُ جي مٿس نظر نه هجڻ ڪري هو چرسي ٿي پيو. کيس اسڪول مان به ڪڍي ڇڏيائون. ان بعد هتي جي اسپتالن هن جو علاج ڪري غير نشئي بڻايو ۽ کيس Orphan House (يتيم گهر) ۾ رکيو ويو. ان بعد هن جي والدين هن کي پاڪستان موڪلي ڇڏيو. اتان ناروي موٽڻ تي هن وري اسڪول ۾ داخلا ورتي. بقول عابد جي هن JFK فلم ۾ ائڪٽر Kevin Costner کي ڏسي فيصلو ڪيو ته هو به وڪيل ٿيندو. هن ناروي جي اسڪولن مان بنيادي ۽ اپر سيڪنڊري تعليم حاصل ڪرڻ بعد انگلينڊ جي يونيورسٽي آف سئوٿمپٽن مان هيومن رائيٽس ۽ Behavioral Sciences ‏ ۾ ڊگري حاصل ڪيائين. ان بعد هن کي آڪسفورد يونيورسٽيءَ مان سئڪالاجي ۾ ماسٽرس ڪرڻ جي اسڪالر ملي. ان بعد هن اوسلو يونيورسٽيءَ مان ڪرمنالاجي ۽ Law ۾ ماسٽرس ڪئي. بس قسمت جا کيل تماشا ڏسو هڪ اڻ پڙهيلن جو اولاد جنهن کي اسڪول مان ڪڍي ڇڏيائون، گهر مان نڪري ويو، يتيم خاني ۾ رهيو، پنهنجي ڳوٺ موٽي ويو، ان بعد هو هڪ پختي عزم سان ماءُ پيءُ وٽ ناروي موٽي آيو ۽ هڪ ٻئي پويان اعليٰ يونيورسٽين مان ڊگريون حاصل ڪري گورن جي ملڪ ناروي جو اعليٰ درجي جو وڪيل ٿيو. سو به ڪرمنل ڊفينس لاير (وڪيل). ان بعد ملڪ جي سياسي پارٽيءَ ۾ آيو ۽ ناروي جي پارليامينٽ جو ميمبر ٿيو. حڪومت طرفان ”رفيوج ڪورٽ“ جو جج مقرر ٿيو. ان بعد پوليس پرازيڪيوٽر ٿيو ۽ اڄ ڪلهه نيو دهلي (انڊيا) ۾ ناروي جي سفارتخاني ۾ سفير آهي.
راجا عابد ناروي ۾ رهندڙ مسلمانن لاءِ به ڪيترائي ڪم ڪيا ۽ ملڪ جي قاعدي قانون ۾ ردوبدل آندائين پر هتي وڌيڪ تفصيل لکڻ لاءِ نه جاءِ آهي نه وقت. راجا عابد جي شادي ناروي جي هڪ مشهور سائيڪالاجسٽ عورت ناديا انصاري سان ٿي جيڪا پڻ راجا عابد وانگر پاڪستانين جي ٻي جنريشن مان آهي. يعني هن جو پيءُ به 1970ع وري ڏهاڪي ۾ مزوري پورهئي لاءِ ناروي آيو هو ۽ پاڻ هتي ناروي ۾ ڄائي. راجا عابد جي ناديا سان ملاقات اوسلو يونيورسٽيءَ ۾ ٿي، جڏهن ناديا سئڪالاجي پڙهي رهي هئي ۽ راجا عابد ڪرمنالاجي. هنن کي ٽي ٻار آهن: ٻه جاڙيون ڌيون مايا ۽ سارا، هڪ پُٽ آدم.
راجا عابد نارويجن ٻوليءَ ۾ ٻه ڪتاب لکيا آهن جن جو انگريزيءَ ۾ ترجمو به ٿيل آهي.
1. Talsmann (English: Spokesman) 2008
2. Dialog- on Volat under trickles of Esktremisme (English: Dialogue on Violence’s, Oppression and Extremism) -2010