الطاف شيخ ڪارنر

آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ 72 مضمون شامل آهن، جن ۾ دنيا جھان جا سؤ کان مٿي موضوع بحث هيٺ آندا ويا آهن. ڪتاب جو وڏو حصو ”آرڪٽڪ سرڪل“ وارن ملڪن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ سوَين دلچسپ ڳالھيون پڙهڻ لاءِ موجود آهن. اتي جون ريتون، رسمون، سمھڻ، کائڻ پيئڻ، مرڻ، سواري ڪرڻ جا انوکا مثال ڏنا ويا آهن، انھن جي وچ ۾ الطاف شيخ پنھنجي Social Science بابت حاصل ڪيل ڄاڻ بہ ڏيندو ويو آهي. ساڳي وقت  الطاف شيخ ايران، خراسان، افغانستان، اُزبڪستان، آذربائيجان، ترڪمنستان ۽ ٻين وچ ايشيائي رياستن جي علم ادب، مذهب، ماڻهن، حاڪمن، ويڙهاڪ ٽولن جو جھڙي ربط ۽ ضبط سان ذڪر ڪيو آهي. ان مان سندس تاريخ، جاگرافي، مذهب ۽ سماجي رَوين بابت مطالعي جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. ڪتاب ۾ مسجدن بابت مضمونن سان گڏ اتر قطب جي ملڪن ۽ دنيا جي آڳاٽن شھرن بابت ھڪ اھم مضمون پڻ شامل آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ناروي ۽ سئيڊن پاسي پاڪستان جي ٻي جنريشن

پاڪستان کان پورهئي لاءِ، يا اتي ٿيندر مذهبي يا سياسي ظلمن کان بچڻ لاءِ هن پاسي جيڪي ضرورتمند رفيوجي آيا اهي پناهه وٺندڙن (Immigrants) جي پهرين جنريشن سڏجي ٿي. هنن جي هڪ ڳالهه قابل داد ۽ تعريف جوڳي آهي ته هنن هڪ ڪم ضرور ڪيو. محنتون ڪري، بکون ڪاٽي هنن پنهنجن ٻارن جو مستقبل ٺاهڻ لاءِ، هنن کي تعليم ۽ هنر سکڻ جي رغبت ڏني- جنهن ۾ پاڻ جيتوڻيڪ زيرو هئا يعني هنن کي نه هنر هو نه تعليم. هنر يا تعليم به هو ڪيئن ٿي حاصل ڪري سگهيا. هو ڳوٺن ۾ غربت ۾ رهيا ٿي جتي پيئڻ جي پاڻيءَ لاءِ به هنن کي يا هنن جي زالن کي روزانو ميل پنڌ ڪرڻو پيو ٿي. ڳوٺن ۾ رهڻ ڪري هنن کي فقط کيتي ٻاڙي آئي ٿي ۽ اها هِنن ٿڌن ملڪن ۾ نه برابر آهي. هِنن ملڪن ۾ اٽو ۽ بصر گجر به ڏاکڻن ملڪن اسپين، موراڪو، اٽلي، اسرائيل کان اچي ٿو. سو اهي جڏهن هيڏانهن اسڪئنڊي نيوين ملڪن ڏي آيا ته گهڻن کي ٻهارا ئي کڻڻا پيا، ڪارخانن ۽ سپر مارڪيٽن ۾ بار کڻڻا پيا، شهر جا گٽر صاف ڪرڻا پيا، فئڪٽرين ۾ ٺهيل مال جي پئڪنگ ڪري ٽرڪن ۾ رکڻو پيو. پر جيئن ته مٿي لکي آيو آهيان ته هنن ان ڪمائيءَ کي نشي پتي ۽ جوا ۾ وڃائي پنهنجي اولاد کي پاڻ جهڙو مسڪين ۽ مزور بنائڻ بدران هنن پنهنجي اولاد کي تعليم ڏياري. اها ڳالهه ان وقت اسان کي سمجهه ۾ نٿي آئي. ظاهر آهي اسان هنن کي ٿي ڏٺو. اسان سياحن يا جهاز ذريعي ڪجهه ڏينهن ايندڙن کي ڪهڙي خبر ته هنن جا ٻار ڇا پيا ڪن. ٻين ملڪن کان آيل رفيوجين جي ٻارن سان گڏ رلن پيا يا مقامي ماڻهن جي ڪجهه کريل ٻارن سان گڏ Gangster ٿيو پيا هلن. اڄ جڏهن پاڪستانين جي ٻي جنريشن يعني اهي جيڪي هتي ڄاوا، وڏا ٿيا، انهن کي اسان پوليس، فوج، ميڊيڪل، انجنيئرنگ، ميوزڪ شو بزنيس ۽ سياست ۾ نمايان عهدن تي ٿا ڏسون ته خوشي به ٿئي ٿي ته حيرت به! ناروي جي انگ اکرن موجب ناروي ۾ پيدا ٿيل پاڪستاني ٻي جنريشن جا نوجوان ڇوڪرا ته نوڪرين ۾ آهن پر ڇوڪرين جو به 60 سيڪڙو سٺين نوڪرين ۾ آهي. اهي ڇوڪريون جيڪي جيڪڏهن سندن والدين کي کهاريان يا لاهور جي آس پاس وارن ڳوٺن ۾ ڄمن ها ته اڻ پڙهيل ۽ سونهن جي اصولن کان اڻ واقف هجڻ ڪري کين انهن لاءِ رشتا هٿ ڪرڻ لاءِ پريشاني ٿئي ها پر هاڻ انهن کي هتي جي يونيورسٽين ۾ اعليٰ تعليم حاصل ڪندي سٺا رشتا مليو وڃن. ويندي اهي ڇوڪريون يا ڇوڪرا جيڪي ڪنهن وڏي عهدي تي نه پهچي سگهيا آهن انهن کي به اڄ ناروي جو پاسپورٽ هجڻ ڪري سندن ملڪ يا سندن ڳوٺ جي امير ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جا سڱ ملن ٿا. اڄ کان چاليهه سال اڳ ناروي ۾ ڪنهن پاڪستانيءَ جو ته ڇا ڪنهن ٻئي ملڪ جي مسلمان جو نالو به نه ٻڌبو هو. حيرت آهي جو اڄڪلهه ڪيترن مسلمانن جا نالا مختلف فيلڊن: ادب، فلم، ميوزڪ، سرڪاري نوڪرين، جوڊيشري، پوليس، سياست ۾ ٻڌڻ ۾ اچن ٿا جن بابت معلوم ڪرڻ تي خبر پوي ٿي ته اڌ کان وڌيڪ پاڪستاني آهن جن جو واسطو ٻي ٽهيءَ سان آهي جيڪي ان پهرين ٽهي (فرسٽ جنريشن) جو اولاد آهن جيڪي مزوري، پورهئي ۽ Menial Jobs لاءِ هتي آيا جتي جي ٻولي، موسم، ثقافت، مذهب ان ملڪ ۽ ڌرتيءَ کان مختلف هو جتان هو آيا. هو اڻ پڙهيل هئا پر هنن جي سوچ اتاهين هئي. هنن پنهنجن ٻچن کي مٿاهون بنائي هنن جو، پنهنجو، پنهنجي ڌرتي ۽ هن نئين جنم ڀوميءَ جو نالو روشن ڪيو. هتي مختصر طور ڪجهه ٻي جنريشن جي ماڻهن جو احوال لکان ٿو جن جا نالا هتي جي اخبارن، ٽي وي ۽ سوشل ميڊيا تي ڏسون ٿا ۽ پڙهون ٿا.
سڀ کان گهڻو نالو توهان کي ”هاديا تاجڪ“ جو ٻڌڻ ۾ ايندو. هوءَ ناروي ۾ ڄائي جنهن جا ماءُ پيءُ فرسٽ جنريشن سان واسطو رکن ٿا. هاديا 2012ع ۾ ناروي جي وزير ثقافت ٿي. ان وقت هن جي عمر 29 سال هئي. هوءَ هڪ طرح سان پهرين مسلمان ۽ ايشين عورت هئي جيڪا ناروي جي وزير ٿي.ٻي ڳالهه ته هوءَ وزير ٿيڻ مهل اڄ تائين ناروي ۾ ٿيل وزيرن ۾ ننڍي عمر جي هئي.
مٿي لکي آيو آهيان ته 1970ع واري ڏهاڪي ۾ ناروي وارن ڌارين ملڪن کان پورهيت گهرايا جن ۾ پاڪستاني ڪافي آيا. هاديا جو پيءُ محمد سرور تاجڪ ۽ ماءُ صفيه قزلباش به 1970ع ۾ ناروي ۾ آيا ۽ ناروي جي روگالئنڊ جي علائقي جي هڪ ننڍڙي ڳوٺ Bjorheimsbyg ۾ اچي رهيا جتي 1983ع ۾ هاديا ڄائي. هُن ان ئي ڳوٺ جي پرائمري اسڪول مان تعليم حاصل ڪئي جنهن بعد تائو (Tau) لوور سيڪنڊري اسڪول ۾ 1996ع کان 1998ع تائين پڙهي ۽ پوءِ 1998ع کان 2001ع تائين اسٽرانڊ اپر سيڪنڊري اسڪول مان تعليم حاصل ڪيائين.
هاديا ننڍي هوندي کان پڙهائي توڙي تقريرن ۽ ڊبيٽ ڪرڻ ۾ هوشيار هئي. ناروي ۾ ئي ڄائي ۽ وڏي ٿي ان ڪري ٻين مقامي ٻارن وانگر هتي جي ٻولي (نارويجن) فر فر ڳالهائي ٿي. هن اسٽئونگر (Stavanger) يونيورسٽيءَ مان جرنلزم ۾ بيچلر ڊگري حاصل ڪئي جنهن کان پوءِ انگلنڊ جي ڪنگسٽن يونيورسٽي مان ”هيومن رائيٽس“ ۾ ماسٽرس ڪيائين ۽ پوءِ سياست دوران اوسلو يونيورسٽيءَ مان Master of Law به ڪيائين. ننڍي هوندي کان هن جو سياست ڏي لاڙو هو. 2009ع ۾ هوءَ اوسلو مان ”نارويجين لئبر پارٽي“ جي سيٽ تي مميبر آف پارليامينٽ چونڊي ۽ اڳتي هلي 2012ع ۾ Minister of Culture بڻي. E Book ۽ سوشل ميڊيا ۾ گهڻي دلچسپي هجڻ ڪري ناروي جا ماڻهو هن کي “First Digital Minister of Culture” سڏڻ لڳا. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته هاديا ايشين ٿي ڪري به ناروي جي ماڻهن جي دلپسند شخصيت آهي ۽ هن کي لئبر پارٽي جي “Crown Princess” (وليعهد شهزادي) به سڏين ٿا. ان کان علاوه هن کي Political Rising Star اڀرندڙ سياسي ستارو به سڏين ٿا. ڪيترن جو اهو به خيال آهي ته اڳتي هلي هيءَ ناروي جي لئبر پارٽيءَ جي ليڊر ۽ وزيراعظم به ٿي سگهي ٿي.
هاديا جي شادي 2014ع ۾ اسٽيفن (سڄو نالو Stefan Heggelund) سان ٿي. اسٽيفن عمر ۾ هاديا کان سال وڏو آهي يعني 1984ع ۾ ڄائو. هن ڪميونيڪيشن ۽ انفارميشن ۾ B.A ڪئي ۽ 2013ع ۾ ناروي جي ڪنزرويٽو پارٽي طرفان پارليامينٽ جو ميمبر چونڊيو. هنن جي شادي اوسلو جي هڪ وڏي ۽ ڇهه اسٽار لگزري هوٽل “Thief” ۾ ٿي هئي. هيءَ شان شوڪت واري ”ٿيف هوٽل“ اوسلو جي ڀرسان هڪ ننڍي ٻيٽ تي آهي جنهن جو نالو ئي تِيوِهوين (Tjuvholmen) آهي. نارويجن ٻوليءَ ۾ تيوو (Tjuv) جي معنيٰ ئي چور آهي. هي مضمون لکڻ دوران ناروي ۾ رهندڙ هم وطني دوست ٻڌائي رهيا آهن ته هاديا جي ٻن سالن بعد 2016ع ۾ طلاق به ٿي وئي.