الطاف شيخ ڪارنر

آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ 72 مضمون شامل آهن، جن ۾ دنيا جھان جا سؤ کان مٿي موضوع بحث هيٺ آندا ويا آهن. ڪتاب جو وڏو حصو ”آرڪٽڪ سرڪل“ وارن ملڪن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ سوَين دلچسپ ڳالھيون پڙهڻ لاءِ موجود آهن. اتي جون ريتون، رسمون، سمھڻ، کائڻ پيئڻ، مرڻ، سواري ڪرڻ جا انوکا مثال ڏنا ويا آهن، انھن جي وچ ۾ الطاف شيخ پنھنجي Social Science بابت حاصل ڪيل ڄاڻ بہ ڏيندو ويو آهي. ساڳي وقت  الطاف شيخ ايران، خراسان، افغانستان، اُزبڪستان، آذربائيجان، ترڪمنستان ۽ ٻين وچ ايشيائي رياستن جي علم ادب، مذهب، ماڻهن، حاڪمن، ويڙهاڪ ٽولن جو جھڙي ربط ۽ ضبط سان ذڪر ڪيو آهي. ان مان سندس تاريخ، جاگرافي، مذهب ۽ سماجي رَوين بابت مطالعي جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. ڪتاب ۾ مسجدن بابت مضمونن سان گڏ اتر قطب جي ملڪن ۽ دنيا جي آڳاٽن شھرن بابت ھڪ اھم مضمون پڻ شامل آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آرڪٽڪ سرڪل جي آس پاس

توهان پوءِ هنن ملڪن ۾ ڇو آيائو

دراصل اسان جا ماڻهو هن پاسي جي ملڪن ۾ رهڻ ۽ معاشي فائدا حاصل ڪرڻ لاءِ عجيب قسم جا راڳ آلاپين ٿا ۽ پوءِ وري هر ڳالهه ۾ مذهب يا پنهنجي ڪلچر کي وچ ۾ آڻين ٿا جنهن تي سندن نئين ٽهيءَ جا ٻار به وائڙا ٿين ٿا ته حڪومت به خارون کائي ٿي ته هي سندن سسٽم ۾ تبديلي آڻڻ وارا ڪير ٿين ٿا. ٻارن کي ڪهڙي خبر ته هنن جي والدين جو مذهب يا ڪلچر ڇا ٿو چوي. هو ته مقامي ٻارن ۽ ويندي ايشين (انڊين، ٿائي، سري لنڪن) ٻارن کي پورڪ کائيندو، ڊانس ڪندو يا سئمنگ ڪندو ڏسن ٿا ته حيرت کائين ٿا ته هنن کي سندس والدين، انهن ڳالهين لاءِ منع ڇو ٿا ڪن! انهن کي پنهنجي مسلمان والدين سان چڙ ٿيو پوي ته هو کين ڇو جهلين ٿا. سئيڊن ۽ ناروي اهي ملڪ آهن جتي ٻار والدين جي نه پر رياست جي پراپرٽي سمجهيا وڃن ٿا جو هو ماءُ جي پيٽ ۾ سِرجن ٿا ته سرڪار هنن جي والدين کي هر مهيني ٻُڪ ٽڪا ڏيڻ شروع ڪري ٿي جيڪي وٺڻ لاءِ اسان جا ماڻهو سرڪاري آفيسن ۾ پهرين تاريخ ئي پهچيو وڃن. پوءِ ظاهر آهي توهان پنهنجن ٻارن کي بکيو رکندائو يا سيءَ کان ڪوسو نه رکندائو يا ٻين ٻارن وانگر هنن کي سئمنگ، پڪنڪ يا هائڪنگ جي اجازت نه ڏيندائو ته سرڪار ته ڏنڊو کڻندي ۽ پوءِ سرڪار کي ”ڪافر ڪافر“ چوڻ اجايو آهي. توهان کي اهڙي ملڪ ۾ منٿون ميڙيون، آزيون نيزاريون ڪري رهڻ جي اجازت نه وٺڻ کتي ٿي. هن ملڪ ۾ رهڻ لاءِ ته توهان ويندي لکت ۾ پنهنجي ملڪ ۽ مذهب خلاف آواز اٿاريو ته توهان سان ظلم آهي ۽ ان ظلم کان بچائڻ لاءِ کين هن ڌارئين ملڪ ۾ رهڻ ڏنو وڃي. دراصل ڪير ڪيترو به جاهل ۽ مذهب کان گهٽ واقف هجي هو اهو ئي چاهي ٿو ته سندن اولاد ان ئي ڪلچر ۽ اخلاق جي پوئواري ڪري جنهن سان هنن جو واسطو آهي، پر ٻي جنريشن لاءِ- يعني پاڪستاني والدين جا ٻار جيڪي ولايت (ناروي) ۾ ڄمن ٿا ۽ وڏا ٿين ٿا والدين جو ڪلچر قائم رکڻ ڏکيو ٿيو پوي ۽ هو هميشه منجهيل منجهيل رهن ٿا ته پاڻ جيڏن پاڙي وارن ٻارن جيان هلجي يا ماءُ پيءُ جي انسٽرڪشن تي عمل ڪجي. پاڪستاني پهرين جنريشن جا ٻار ان ئي جدوجهد ۾ رهن ٿا ته هو ٻنهي پاسن سان وفادار رهن- يعني فئملي رسم و رواج ۽ اسلامي ڪلچر سان به ته اسڪئنڊي نيوين ملڪن جي آزاد ماحول سان به. پاڪستاني ٻي جنريشن يعني اهي ٻار جيڪي ناروي ۾ ڄاوا، انهن کي والدين اڪثر اهو ئي چون ٿا ته توهان نارويجن ٻارن کان مختلف آهيو، جيتوڻيڪ هنن کي آساني ۽ پنهنجائي نارويجن ٻارن سان ٿئي ٿي. پر گهر ۾ هنن تي والدين جو اهو ئي دٻاءُ ٿيندو رهي ٿو ته ”گهڻو نارويجن بنجڻ جي ڪوشش نه ڪريو.“ سچي ڳالهه اها آهي ته ڄمڻ کان ناروي جي ماحول ۾ رهڻ ڪري هنن جي دل ۽ دماغ اهو ئي چوي ٿو ته ”آخر ناروي جي ماحول ۽ ڪلچر ۾ خرابي ئي ڪهڙي آهي؟“ سو پڙهندڙ هاڻ سمجهي ويا هوندا ته ولايت ۾ رهندڙ مسلمانن جا نالا ته کڻي اسلامي آهن پر اهو هرگز ضروري ناهي ته هنن جي سوچ ۽ ثقافت اسلامي ۽ ايشيائي هجي ۽ هي سڀ ڪجهه مون ان ڪري لکيو آهي جو مونکي پڪ آهي ته مٿين ناروي جي پاڪستاني وزير هاديا جي شاديءَ بابت پڙهڻ مهل توهان جي ڌيان ۾ اهو ضرور آيو هوندو ته سندس مڙس جي نالي ”اسٽيفن هيگلند“ مان لڳي ٿو ته اهو ڪو مسلمان ته نه آهي. جي ها. توهان بلڪل صحيح سمجهيو ته هي نارويجن گورو غير مسلمان آهي ۽ توهان کي هنن ملڪن ۾ اچي حيرت کائڻ جي ضرورت ناهي جو اسانجي سيڪنڊ جنريشن پاڪستانين جا نالا کڻي اسلامي آهن ۽ هو مسلمان سڏائين ٿا پر ڪيترن جا ڪم/عمل اهي اسلامي ناهن جيڪي اسان سوچيون ٿا ۽ هيءَ پاڪستاني والدين جي مسلمان ڌيءَ هاديا ته پاڻ به ڪيترا دفعا چئي چڪي آهي ته:
“I am a politician, who happens to be Muslim, but I am not a Muslim politician.”
ان کان علاوه پنهنجو تعارف ڪرائڻ دوران هاديا کي جتي ڪٿي اهو به چوندي ٻڌو ويو آهي ته: “I am a Muslim, but non practicing” يعني آئون فقط نالي جي مسلمان آهيان، عملي طرح مسلمان نه آهيان- يعني نماز، روزي جهڙا ڪم مون کان نٿا پڄن ۽ نه آئون کائڻ پيئڻ جهڙين شين جي پابند رهڻ چاهيان ٿي...“
هي سڀ ڪجهه ان ڪري لکي رهيو آهيان ته متان اسان جي ملڪ جو عبدالرحيم نظاماڻيءَ جهڙو ديندار شاگرد هنن ملڪن ۾ پهچي ڪنهن هتي جي شاگردياڻيءَ سان عشق ڪري ويهي ۽ اهو سوچي ان سان شادي ڪري ته پاڪستاني مسلمان ماءُ پيءُ جو اولاد آهي ۽ نالو به زينب، رضيه، هاديا، سلطانا يا ڪو ٻيو اسلامي اٿس سو پڪ ثوم و صلوات جي پابند هوندي- اهو هرگز ضروري ناهي. ممڪن آهي هوءَ شراب به پيئندي هجي، غير مردن سان ڊانس ته ڇا dating به ڪندي هجي، ڇو جو هُن هنن ملڪن ۾ جنم ورتو آهي ۽ ٻار ننڍي هوندي کان جيڪو ماحول ڏسن ٿا ان ۾ رنڱجيو وڃن. ورلي ڪي هوندا جيڪي مائٽن جو چيو مڃي صحيح اسلامڪ ڪلچر ۾ رهندا هوندا نه ته ٻي جنريشن جي ٻارن لاءِ پنهنجي وڏن جي ثقافت ۾ رهڻ ڏاڍو ڏکيو ڪم آهي ۽ ٽي جنريشن جيڪا هاڻ پئدا پئي ٿئي ان لاءِ ته اڃان به گهڻو ڏکيو ڪم ٿيندو. انگلنڊ ۽ جرمني جهڙن ملڪن ۾ وري به مذهبي ۽ خانداني سوچ ۽ قدر موجود آهن. اتي جا گورا ڪيترين ڳالهين جو خيال ڪن ٿا پر هن پاسي Scandinavian ملڪن جو ماحول پنهنجو آهي جتي جولاءِ ۾ سج نڪرڻ تي شهر جو سوين عورتون ڇاتيون اگهاڙيون ڪري فقط مختصر ڪڇي ۾ سمنڊ جي ڪناري تي يا پارڪن ۾ اس جو سيڪ وٺڻ لاءِ اگهاڙيون ليٽيون پيون آهن. هتي جي ماڻهن کي ان ۾ ڪا خرابي يا خواري نٿي لڳي جيئن انڊيا ۾ ريل جي پٽن ۽ روڊ جي ڪناري تي ماڻهو هنگندي نظر اچن ٿا.