تعليم لاءِ تو ناروي ڇو چونڊيو ...؟
“ذاتي طرح، مون لاءِ ٻين جي مدد بنا داخلا جون ضرورتون پوريون ڪرڻ هڪ طرف ڏکيو ڪم هو، ته ٻئي پاسي هوائي جهاز جي ڀاڙي لاءِ پئسو گڏ ڪرڻو هو. بهرحال آئون خوشيءَ سان گڏ فخر به محسوس ڪريان ٿي ته رب پاڪ منهنجي مڙني ڪوششن کي ڪامياب ڪيو ۽ اڄ آئون هتي نه فقط ڳوٺ جي پر پنهنجي ڊپارٽمينٽ جي پهرين ڇوڪري آهيان. منهنجو خواب هو ته مونکي ٽرومسو جي يونيورسٽيءَ ۾ داخلا ملي.“
”پر اهو ته ٻڌاءِ ته تو هيڏي ڏورانهين يونيورسٽيءَ جي چونڊ ڇو ڪئي؟” مون پڇيومانس.
“جي ها، ان جا ٻه سبب آهن،” ناديا وراڻيو، “مون ناروي ملڪ جي چونڊ ان ڪري ڪئي جو هن ملڪ جي پاليسي شاگردن لاءِ مفت ڪاليج ٽيوشن آهي. مون جهڙي غريب فئمليءَ لاءِ اهو ناممڪن هو ته اهي يورپ جي ٻين ملڪن جون ڳريون ٽيوشن فيون ڀري سگهن. ٻيو ته ناروي Non-Discrimination ڪلچر کان به مشهور آهي. يعني هن پاسي جا ماڻهو مست ملنگ آهن. هنن کي پرواهه ناهي ته ڪير آفريڪن آهي، ڪير ايشيائي. ڪير عيسائي آهي يا ڪير مسلمان، ڪير بهتر ڪپڙا ٿو پائي يا Casual. ڪاليجن، يونيورسٽين ۾ ته ڇا سرڪاري آفيس جا ڪامورا به بنا ٽاءِ جي، جينز جي پتلونن ۾ آفيس ۾ پهچن ٿا ته به ڪنهن کي اعتراض نٿو ٿئي. انگلنڊ، فرانس، جرمني جهڙن ملڪن ۾ ٻيو ماحول آهي، جتي اسان ايشين يا آفريڪن کي، خاص ڪري مسلمانن کي نفرت جي نگاهه سان ڏسن ٿا....”
“منهنجي خيال ۾ تون صحيح آهين. ناروي کان علاوه ٻين اسڪئنڊي نيوين ملڪن: سئيڊن، ڊئنمارڪ، آئس لئنڊ، فنلنڊ ۽ شايد بالٽڪ رياست ايسٽونيا ۾ به يونيورسٽين ۾ ٽيوشن فيون نه آهن، يا تمام گهٽ آهن ۽ انهن ملڪن ۾ ايتري مذهب، رنگ ۽ ملڪ جي بنياد تي نفرت ناهي، جيتري يورپ جي ٻين ملڪن ۾ آهي.”
“انهيءَ ڪري آئون ۽ منهنجا والدين مطمئن آهيون ته آئون ناروي جهڙي ملڪ ۾ آهيان.” ناديا چيو.
“مٿين ڳالهين کان علاوه،“ مون ناديا کي چيو، ”ٻه ٻيون ڳالهيون به هن پاسي جي ملڪن جون آئون توهان جي ڌيان تي آڻي سگهان ٿو جيڪي توهان پنهنجي والدين کي ٻڌائي سگهو ٿيون. هڪ ته هنن ملڪن ۾ حد درجي جي آزادي ضرور آهي، نوجوان ڇوڪرا هڪ ٻئي کي ڀاڪر پائي رستي تان پيا هلن، هڪ ٻئي کي چميون پيا ڏين، جيڪي نظارا ڏسي اسان جي ايشيائي ملڪن جا مائٽ پريشان ٿيو وڃن، پر انهن کي معلوم هئڻ کپي ته هتي قاعدو قانون سخت آهي. ڪو ڪنهن کي ڀاڪر پائي پيو هلي ته اهي زال مڙس آهن، مڱيندا آهن، دوست آهن ۽ ان لاءِ سندن مذهب، ملڪ جو قانون ۽ ڪلچر اجازت ٿو ڏئي جو ان ۾ ٻنهي جو راضپو آهي. اسان جي ملڪ جي ماڻهن وانگر ناهي ته ڪا ڇوڪري پنهنجو پاسو وٺيو پئي وڃي ته ان کي به هروڀرو ڇيڙڻو آهي. ڪنهن ٻئي جي زال ٻن ٻارن سان رستي تان پئي لنگهي ته ڀرسان لنگهڻ مهل هن لاءِ گندا رمارڪ ڏيڻ ضروري آهن. توکي پڪ اهو احساس هوندو ته تون چٽگانگ يا ڍاڪا يونيورسٽيءَ کان وڌيڪ هتي Safe محسوس ڪندي هوندينءَ، جو هتي ڪو مرد عورت جو نالو به نٿو وٺي سگهي. هر عورت توڙي جوان ڇوڪري ڏينهن هجي يا رات بي ڊپي ٿي اڪيلي سر پئي هلي، ٽرينن ۽ بسن ۾ سفر ڪري، ڪارخانن ۽ فئڪٽرين ۾ نوڪري ڪري. ڪنهن ڌارئين جي ڇيڙ ڇاڙ يا Sexual Harassment جي شڪايت تي پوليس ان مرد جو سر رلايو ڇڏي.”
“بلڪل صحيح ٿا چئو، “ناديا چيو “۽ ٻي ڳالهه؟”
“هنن اسڪئنڊي نيوين فلاحي ملڪن جي ٻي سٺي ڳالهه اها آهي ته هتي انسان ته ڇا پر جانورن جو به قدر ڪيو وڃي ٿو.” مون هن کي احساس ڏياريو جنهن جا مثال روز هن جي اکين اڳيان گذرندا هوندا، پر هن کي ڌيان ۾ نه هو،”هتي ڪا تڪليف يا حادثو ٿئي ٿو ته پوليس يڪدم مدد لاءِ پهچيو وڃي، هوءَ اهو نٿي ڏسي ته اهو ماڻهو سندن ملڪ جو آهي يا ڌارئين ملڪ جو. گورو آهي يا ڪارو. مسلمان آهي يا عيسائي- حادثي جي حالت ۾ هن کي يڪدم اسپتال پهچائي علاج شروع ڪيو وڃي ٿو. اسپتالن ۾ ڊاڪٽر ۽ نرسون ايڏو ٽرينڊ ۽ خذمت جو جذبو رکندڙ آهن، جو مريض کي نه پنهنجي ڪنهن مائٽ کي رکڻ جي ضرورت پوي ٿي ۽ نه ان جي اجازت ڏني وڃي ٿي. سو تون پنهنجي والدين جي سڪون لاءِ هنن کي اهو به ٻڌائي سگهين ٿي ته تون جي بيمار ٿي پوندينءَ ته به تنهنجي ديک ڀال بهتر نموني سان ٿي سگهندي....چٽگانگ، نوا کلي يا ڍاڪا جي اسپتالن ۾ مائٽن هوندي ٻُڪ ٽڪن جا ڀرڻ جي باوجود به اها Care ٿي نٿي سگهي جيڪا ناروي، سئيڊن ۽ ڊئنمارڪ جهڙن فلاحي رياستن ۾ ٿئي ٿي.”
“صحيح ٿا چئو. مونکي به هتي رهي ڏيڍ سال اچي ٿيو آهي، پر آئون ڪنهن به طرح جي پريشاني محسوس نٿي ڪريان. هتي جي مختلف ڪلچر ۽ ٻوليءَ جي باوجود آئون هتي خوش آهيان. مون کي پنهنجائيءَ جو احساس ٿئي ٿو. جتي ڪٿي هتي جا ماڻهو مون کي مدد ڪندي نظر اچن ٿا. هتي اچڻ کان اڳ مون کي سڀ کان وڏو خوف اهو هو ته جيئن ته آئون حجاب سان مٿو ۽ ڳچي ڍڪيان ٿي، سو ان ڊريس ۾ ڏسي هتي جا ماڻهو سمجهي ويندا ته آئون مسلمان آهيان ۽ منهنجي حجاب ٻڌڻ تي مونکي ٽوڪيندا ۽ مونسان نفرت ڪندا. پر اها منهنجي خام خيالي هئي، منهنجي اها سوچ غلط ثابت ٿي. ان جي ابتڙ آئون ڏسان پئي ته ماڻهو نه رڳو منهنجي ڊريس جي عزت ڪن ٿا پر منهنجي مذهب جي به. ايتري قدر جو منهنجا ڪلاس ميٽ منهنجي اڳيان بيئر پيئڻ يا هاٽ ڊاگ کائڻ کان به پرهيز ڪن ٿا ۽ مونکي مڪئيءَ جو سنگ يا اهڙي شيءِ کائڻ جي آفر ڪندا ڇو جو هو سمجهي ويا آهن ته اسان جو مذهب اسلام شراب پيئڻ يا خنزير جو گوشت (پورڪ، بئڪن، هاٽ ڊاگ، هئمبرگر) کائڻ کان منع ٿو ڪري. ڪنهن گهر ۾ دعوت تي وڃان ٿي ته ميزبان منهنجي کاڌي جو خيال رکن ٿا...”