39. تون به رهه، مان به رهان. (ھندي، ورجيسي جملو)
پيار هڪ اهڙي لاثاني وستو آهي جا ڪڏهن به کٽجڻ جي نه آهي. پيار؛ روپي ٻج آ. جيترو وڌيڪ ڇٽبو اوترو ئي الفت، پيار ۽ حب جا سلا وڌيڪ اسرندا ۽ اڀرندا. پيار جو جيترو گهڻو اپيوگ ڪبو، اوترو ئي عزت ۽ مان وارو ٿبو. ليڪن افسوس جي ڳالهه اها آهي جو اڄڪلهه جي انسان، پيار کي ڪنھن ڪنڊ ۾ لڪائي، نفرت کي جڳهه ڏني آهي. اتھاس جي ورقن کي اگرچه ويھي اٿلائينداسين ته خبر پوندي ته؛ هيتريون حڪومتون ۽ بادشاهتون، دنيا جي صفحه هستيءَ تان ميسارجي ويئون آهن. ان جو مکيه ڪارڻ؛ ساڙ، حسد، اسھپ، تنگ دلي آهي. هڪ ملڪ جو ماڻھو، ٻئي ملڪ جي ماڻھوءَ کي ڪو نه وڻندو. هڪ ملڪ، ٻئي ملڪ جي تباهيءَ ۽ برباديءَ جا گهاٽ گهڙيندو وتندو. هڪ جيو ٻئي جيو کي ڪشٽ ۽ دک ڏيڻ لاءِ پيو نوان رستا ڳوليندو. وقت شاهد آهي ته؛ نفرت سان نفرت وڌي ٿي. ڌڪار جي موٽ، ڌڪار ٿئي ٿي. هڪڙو انسان، ٻئي انسان کي ڏٺو ڪين سھندو ته انسان جي اهڙيءَ هلت ۽ سڀاءَ تي، کلڻ کان سواءِ نٿو رهي سگهجي. هونءَ ته هڪ انسان، ٻئي انسان جي ڀلي واسطي ئي پئدا ٿيو آهي. سڀ انسان، پاڻ ۾ ڀائر آهن. ڪو به ڪنھن کان جدا نه آهي.
ڀارت جي لاڏلي اڳواڻ، محبوب ۽ وشو جي شانتيءَ جي اپاسڪ سرڳواسي پنڊت جواهر لعل نھروءَ، انسان ذات کي هڪ نئون سبق سيکاريو؛ جيوت کي صلح پسند، شانتيميه ۽ سکيو بڻائڻ لاءِ، پنج سڌانت ڏئي. جن کي “پنج شيل” ڪري ڪوٺجي ٿو. تون به رهه، مان به رهان، انھن مان هڪ آهي.
‘تون به رهه، مان به رهان’ جو سبق، دنيا کي پنڊت جواهر لعل ئي سيکاريو. جنھن جو مطلب اهو آهي ته؛ جيڪڏهن تون پاڻ کي سکي، بھتر ۽ صلح سانت ۾ رکڻ چاهين ٿو ته، ٻين لاءِ به اهڙي خواهش رک. انسان جو بنيادي ۽ اخلاقي فرض اهو آهي ته؛ هو سڀني جو ڀلو چاهي. من جي پاڪ ۽ پويتر جذبن جو قدر، تڏهن ئي ٿئي ٿو جڏهن هو ٻين لاءِ به ساڳيو ئي آڌرڀاءُ رکندو. حياتيءَ جو نيم، اهو هوندو آهي ته؛ ‘سک ڏي، سک وٺ’. سڀاويڪ آهي ته، دک ڪنھن کي رسائبو ته اڳلو به دک رسائيندو. ائين ڪرڻ سان سڄي دنيا نرڪ ٿي پوندي ۽ حياتي نرڪ جو ڀنڊار ٿي پوندي.
حاصل مطلب؛ سڀني کي پاڻ جھڙو ڄاڻ. سڀ انسان هڪ ٻئي جا ڀائر آهن. اهو زندگيءَ جو مقصد بڻائڻ گهرجي. ڪو به شخص، سکي حياتي تڏهن گذاري سگهندو، جڏهن ٻئي کي سک ڏيندو.
مثال: اڄڪلهه جنگ اڻ-ٽر سمجهي وڃي ٿي. ڇاڪاڻ ته ڪو به ملڪ، ٻئي ملڪ کي سھي نه ٿو. فقط پنھنجي طاقت ۽ ٻل تي ڪڏي ٿو. پر ساڳئي وقت، جيڪڏهن سڀ ملي امن ۽ شانتيءَ لاءِ سوچين ۽ عملي قدم کڻن ته هوند سڄي دنيا ۾ سک صلح هجي.