لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

چونڊ سنڌي چوڻيون

ڪتاب ”چونڊ سنڌي چوڻيون“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي پهاڪن ۽ چوڻين جو ڪتاب ڪيهر مهرچنداڻي جو لکيل آهي جيڪو 1981ع ۾ گجرات سرڪار جي مالي مدد سان هندستان ۾ ڇپيو.
Title Cover of book چونڊ سنڌي چوڻيون

97. گهرجون جن جون گهٽ، سي پھاڙ چڙهندا جهٽ.

بزرگ سدائين ننڍن کي اها صلاح ڏيندا آهن ته؛ صرفو ڪرين، تان پٽ هنڍاءِ.
پھاڪي جي اکري خواه اندروني معنى، صاف صاف ظاهر آهي؛ اگر بچت ڪندين ته ريشم پائيندين. هت بچت جو واسطو خاص ڪري ڌن سان آهي. ڪيترن شخصن جو اهڙو ته عجيب سڀاءُ ٿي ويندو آهي، جو جيترو به محنت ڪري ڪمائين، بچائڻ کانسواءِ، سڀ خرچ ڪري ڇڏين.
دک سک، انسان جا ڀائر آهن. جنم کان موت جي انتم گهڙين تائين، دک ۽ سک انسان کي لڳا پيا آهن. ‘سج؛ ٻه پاڇا’، قدرت جو اڻٽر نيم آهي. ڪھڙي وقت ماڻھوءَ جي مٿان، مصيبت جو پھاڙ اچي ٿو ڪڙڪي. ان جي پوري پوري سڌ، ڪنھن کي به ڪانھي. پرماتما جي ڳجهه جي، ڪنھن کي به خبر ڪانھي. انسان جي تِڇ سمجهه، اڃا تائين ان راز کي سلڻ ۾ سڦل نه ٿي آهي.
سادو ٿي رهڻ ۽ بچائي رکڻ، منش جا سٺا لڇڻ سمجهيا ويندا آهن. کاڌي ۽ عيش ڪندي، ان جا انبار ۽ ڌن جا کوهه کٽيو وڃن. ليڪن اوکيءَ ويل لاءِ بچائي رکڻ، نه فقط سٺو گڻ آهي پر لازمي پڻ. جيڪڏهن ڪير جيترو ڪمائي اوترو کائي کپائي ڇڏي ته، قدرت جي ڪنھن آيل مصيبت کي منھن نه ڏيئي سگهندو. مصيبتون، پھاڙ جيان اچل ۽ اڻٽر آهن. انھن کي کٽڻ جي شڪتي، اگر انسان ۾ نه آهي ته، اهڙو انسان بلڪل تباهه ۽ برباد ٿي وڃي ٿو.
چوڻي آهي ته؛ ‘اهو ڪي ڪجي، جو مينھن وسندي ڪم اچي.’ ڪيترن انسانن جي، اهڙي عجيب سمجهه هوندي آهي جو، ڄاڻي واڻي، اجايا ۽ بيسود خرچ ڪندا آهن. سندن حالت اهڙو ته رحم جوڳي هوندي آهي جو، سدائين ٻين اڳيان هٿ ٽنگيو بيٺا هوندا آهن. اها سڀاءَ جي خاصيت ته، بلڪل وڏ يا ڪمزوري آهي. انسان ڪڏهن ڀريءَ ۾، ڪڏهن ڀاڪر ۾.
هر شخص جو اهو گڻ هئڻ جڳائي ته، هو جيترو ڪمائي ان مان وت آهر ڪجهه نه ڪجهه بچائي. جيڪڏهن بچائي رکندو ته آپدائن جي پھاڙ کي منھن ڏيئي سگهندو. سادي جيوت گهاريندڙ شخص، سدائين سکيا ۽ آسودا رهن ٿا. دکن جي گهاڻي ۾ اهڙا انسان، ڪڏهن به نه پيسجندا. هو سدائين سکي آهي ۽ سهنرا ھوندا.
سادو پھرڻ ۽ سادو ورتائڻ، سک-دائي حياتي جا ڏاڪا آهن. هٿ-ڦاڙ ۽ گهڻ-خرچائو، پنھنجو پاڻ کي اوڙاهه ۾ اڇلي ٿو. ان ڪري اُهو جڳائي ته ڪمائيءَ مان بچائي رکجي، جيئن ڪڙڪي آيل تڪليف کي آسانيءَ سان منھن ڏيئي سگهجي.
حاصل مطلب: جيڪي شخص، سادگيءَ سان هلن ٿا ۽ اوکيءَ ويل لاءِ پئسو بچائي رکن ٿا، اهي ڪھڙي به مصيبت کي منھن ڏيئي سگهن ٿا. بچائي رکڻ، سٺو ليکيو وڃي ٿو.
مثال: چندر پرڪاش ۽ هريش ڪمار، ساڳيءَ آفيس ۾ ڪم ڪندا هئا. ٻنھي جو سڀاءُ، الڳ الڳ هو. چندر پرڪاش کي جيڪو به پگهار ملندو هئو، سو يڪدم خرچ ڪري ڇڏيندو هو. نتيجو اهو نڪرندو هو جو بيماريءَ يا ٻي ڪنھن تڪليف وقت، کيس ٻين اڳيان هٿ ٽنگڻو پوندو هو. هريش ڪمار پگهار مان، سدائين اوکيءَ ويل لاءِ، بچائي رکندو هو. مٿس جڏهن به، ڪا آفت ايندي هئي ته، ذرو به ڪو نه گهٻرائيندو هو.