55. ڄڀ جي ترڪڻ کان پير جو ترڪڻ چڱو.
زبان، سرير جو ننڍو عضوو آهي. ليڪن مٿس ڪم وڏو رکيل آهي. زبان جو ڪم نه فقط چکڻ آهي پر ڳالھاڻ جو ڪم به مٿس رکيل آهي. زبان مکيه، وسيلو آهي. جنھن وسيلي ڳالھائي سگهجي ٿو. جيڪڏهن زبان نه هجي ته هوند ڳالھائي نه سگهجي. ان ڪري ان چوڻ ۾ ذرو به وڌاءُ نه ٿيندو ته، جيڪڏهن زبان نه هجي ھا ته ڳالھائي نه سگهجي ھا. ان ڪري سرير جي مڙني، ننڍن توڙي وڏن، عضون ۾ زبان اهو درجو والاري ٿي. جيئن ڳالھائڻ جو ڪم زبان ڪري ٿي. ان ڪري زبان سان مٺو ٻولجي. سنڌيءَ ۾ چوڻي آهي، “اها ئي زبان اس ۾ ويھاري، اها ئي زبان ڇانوَ ۾ ويھاري.” هن جو مطلب اهو آهي ته؛ جيڪو شخص زبان سان سٺو نٿو ٻولي، ان کي تڪليفون ڀوڳڻيون ٿيون پون ۽ اهو شخص ئي بي مانو ٿئي ٿو. ليڪن جيڪو شخص مٺو ٻولي ٿو، اهو جتي ڪٿي مان حاصل ڪري ٿو.
مٺو ٻوليندڙ شخص، جتي ڪٿي مان پائي ٿو ۽ سڀني کي وڻي ٿو. زبان لاءِ ٻي به چوڻي آهي؛ “زبان آهي سا ننڍڙي پر آهي وھ جي ڳنڍڙي.” اهو تڏهن چيو ويندو آهي، جڏهن ڪو انسان، زبان سان رڳو پيو برو ٻوليندو آهي.
مطلب هي ته؛ انسان کي پنھنجي زبان سان سدائين نيڪ ۽ مٺو ٻولڻ گهرجي. بري واڻي، هميشه ياد رهي ٿي. ڀيد ۽ مت ڀيد وڌائي ٿي. اگر اسين باريڪ-بينيءَ سان ڏسون ته اهو پتو پوندو ته؛ دنيا جي اندر گهڻا جهڳڙا ٿين ئي خراب ٻولڻ ڪري ٿا. زبان کي سدائين قبضي هيٺ رکڻ گهرجي؛ “ترار جو ڦٽ ڇٽي وڃي پر زبان جو ڦٽ نه ڇٽي.” جن شخصن خلاف خراب ٻوليو وڃي ٿو، انھن کي سدائين اهي لفظ ياد رهن ٿا. ڪنھن نه ڪنھن طرح سان بدلي وٺڻ جي ڪوشش پڻ ڪن ٿا.
هن چوڻي جو مطلب اهو آهي ته؛ جيڪڏهن پير ترڪي وڃي ۽ پير کي يا ٽنگ کي زخم رسي ته ڪڏهن نه ڪڏهن اهو ڇٽي ويندو. ٻئي پاسي اهو زخم شخصي آهي جو فقط پنھنجي سرير کي دک رسائي ٿو. ان جي برعڪس زبان سان جي اسين ٻئي خلاف اکر ڪڍون ٿا، اهي ڪڏهن به ڇٽن نه ٿا. ان ڪري سالڪن جو قول آهي ته؛ “زبان کي ضابطي ۾ رکجي.” سدائين مٺو ٻولجي ۽ ٻين سان پيار ڀريو وهنوار ڪجي. نه برا لفظ چئجن ۽ نه وري ڪنھن جي گلا ڪجي.
حاصل مطلب: زبان کي سدائين قبضي ۾ رکجي. زبان سان خراب نه ٻولجي. پير ترڪي ويندو ته ان جو زخم ڪجهه وقت بعد لهي ويندو. ان ڪري ان جو ترڪڻ ڀلو آهي. پر زبان جي ترڪڻ سان خراب لفظ مک مان نڪرندا جي ڪڏهن به ڪو نه وسرندا. جنھن سبب ڪو به اڻوڻندڙ واقعو ٿي سگهي ٿو. ان ڪري زبان سان سنڀالي ڳالھائجي. مٺي واڻي ٻولجي ۽ ٻين مان سبق حاصل ڪجي. جھڙيءَ ريت ڪمان مان نڪتل تير واپس نٿو اچي، تھڙيءَ طرح وات مان نڪتل لفظ به واپس نٿا اچن. ان ڪري سنڀالي ۽ سوچي سمجهي، ڳالھائڻ ضروري آهي.