59. دلبر هن دنيا ۾، وڃي رهندو واس.
مٿيون گفتو، سنڌ جي اعلى شاعر، شاهه صاحب جو چيل آهي. هن سٽ جي معنى آهي؛ هن سنسار جي اندر ٻيو ڪجهه به قائم رهڻو نه آهي. رڳو سڳنڌ ئي قائم رهڻي آهي. پوءِ سوال آهي ته؛ اها سڳنڌ ڪھڙي؟
شيخ سعدي جو چوڻ آهي ته:
“سامان سو برس ڪا، خبر پل ڪي نهين.”
انسان پنھنجي جسماني سک لاءِ، انيڪ پدارٿ گڏ ڪري ٿو، ماڙيون ۽ محل ٺھرائي ٿو. شاهي پدارٿن گڏ ڪرڻ لاءِ حيلا هلائي ٿو. ٻين کي ستائي ۽ آزاري ٿو. پر دنيا آھي کنهبي چُٽڪي مثل. دم تي بقاءُ آهي ئي ڪو نه. انسان پنھنجي لاءِ جيڪو اڪيچار ڌن ۽ سامان، مال ۽ متاع ميڙي ٿو، سو وٽس سدائين لاءِ نيبهه ڪونهي. “لڳو واءُ، ويو ساھُ.” سڀ سامان ۽ مال اسباب هتي ئي رهجي وڃي ٿو. انسان اڪيلو ئي سفر طئي ڪري راهه رباني وٺي وڃي ٿو. جڏهين دنيوي پدارٿ تي بقاءَ آهي ئي ڪو نه، پوءِ ان کي ڪٺو ڪرڻ ۽ ان لاءِ ڪوشش ڪرڻ سياڻپ ڪونھي. هن جھان مان انسان سان گڏ، نيڪيءَ کان سواءِ ٻيو ڪجهه به ساڻ نٿو هلي. ان ڪري سالڪن ان ڳالهه تي زور ڏنو آهي ته؛ هر انسان کي نيڪ ڪاريه ڪرڻ گهرجن. انسان جا نيڪ ڪم ئي هن سان گڏ هلن ٿا. جيڪي سندس مئي کانپوءِ، هن جھان ۾ ياد ڪيا وڃن ٿا.
مرزا قليچ بيگ چيو آهي:
“ڪا ڪمائي ڪر، هُت آهي عملن جي پڇا.”
مطلب اهو ته؛ ايشور جي درٻار ۾ به انسان کان نيڪ ڪرمن جي ئي پڇا ڳاڇا ٿئي ٿي. انسان کي پنھنجي جيئري نيڪ وکرن جو سودو ڪرڻ گهرجي. اھا عام چوڻي آھي ته؛ انسان انسان کي ايترو جلدي وساري ٿو ڇڏي، جو مئي جي قبر تي گاھ به دير سان ٿو ڦٽي. ان ڪري انسان کي پنھنجي جيئري اهڙا ته نيڪ ڪاريه ڪرڻ کپن جو، هو هميشه ٻين کي ياد رهي. ماڙيون ۽ محل، زلزلن سبب ڊهي ناس ٿي سگهن ٿا. نيڪ ڪرم ئي اهڙو پدارٿ آهي؛ جنھن کي چور چورائي نه سگهي، پاڻي ٻوڙي نه سگهي، باهه جلائي نه سگهي، زلزلا ناس ڪري نه سگهن. انسان قائم ته ڪونھي، سندس نيڪ ڪرم ئي قائم رهي سگهن ٿا. ان ڪري هر هڪ انسان کي نيڪ ڪرم ڪرڻ گهرجن. جي ئي هميشه لاءِ ياد رهن ٿا.
حاصل مطلب: هن جھان جو نيڪ ڪرم ۽ نيڪيءَ کان سواءِ هر پدارٿ، ناسونت آهي. ان ڪري ٻين جي شيوا ۽ نيڪي ڪري، چوڌاري خوشبوءِ ڦھلائڻ گهرجي. جا ئي هميشه قائم رهي سگهي ٿي.