101. شيطان واري ڳڙ جي آڱر.
بنياد:
ڪنھن ماڻھوءَ شيطان کي چيو ته؛ ”تون ماڻھن کان بڇڙا ڪم ڇو ٿو ڪرائين؟ جو ويچارن کي خدا وٽ سزا سھڻي ٿي پوي.“
شيطان چيس ته؛ ”انھيءَ ۾ منھنجو ڪو ڏوهه ڪونھي ۽ جي چوين ته هنيئر جو هينئر تو کي اها ڳالهه ثابت ڪري ڏيکاريان؟“
شيطان پوءِ هڪ پساريءَ جي هٽ تي چڙهي دڪان جي ٿنڀي تي ڳڙ جي آڱر ڀري هنئي ۽ هن ماڻھوءَ کي چيائين ته؛ ”هاڻ پريان بيھي رنگ ڏس.“
ڳڙ تي ڪيتريون مکيون اچي مڙيون. هڪ چچيءَ مکين کي ڏسي دل ۾ چيو ته؛ ”ڀلي ته گهڻيون مکيون گڏ ٿين. پوءِ منجهائن وارو ڪريان.“
انھيءَ دوڪان ۾ هڪ ٻلي هئي، تنھن وري ڪرڙيءَ ۾ اک رکي.
ايتري ۾ دڪان تي هڪ ٻروچ سؤدي لاءِ آيو، تنھن سان هڪ ڪتو هو. ڪتي جون اکيون جهٽ ٻليءَ ۾ پيئون.
ڪنھن وقت ٿنڀي تي، تمام گهڻيون مکيون ڏسي ڪرڙيءَ مٿن ٽپ ڏنو. ٻليءَ ڏنو ڪرڙيءَ تي. ڪتو وري ڪاهي پيو ٻليءَ پٺيان.
ڪتي ۽ ٻليءَ جي وڙهڻ ڪري، دڪاندار جا ڪنا ۽ پارا ڪِري ڀڄي پيا. دڪاندار کي جا لڳي چڙ، تنھن کڻندي سير جو تورو، ٺڪاءُ ڪرايو ڪتي کي ته ڪتي جو مغز ڏري پيو.
ٻروچ جو پيارو ڪتو مري مري ويو تنھن تان هن کي اهڙو جوش آيو جو ڪڍندي ترار پساريءَ جي سسي ڌڙ کان ڌار ڪري ڇڏيائين.
تڏهن شيطان هن ماڻھوءَ کي چيو ته؛ ”ڏٺئه ته ڪيترا گناهه پاڻ کان پاڻيھي ٿيا. مون ته رڳو ڳڙ جي آڱر ٿنڀي تي هنئي.“
هن شخص چيس ته؛ ”سِٽا سِٽي تو! جي ڳڙ جي آڱر ٿنڀي تي نه هڻي ها ته هيترا ڪم ٿين ئي ڪين ها.“ (دل بھار ڪتاب مان)
جملي ۾ هن طرح ڪم آڻبو آهي. ”شيطان واري ڳڙ جي آڱر هڻي پاڻ ڪڍائي ويو.“ يعني لوُتي لائي، ڪرهن مچائي نرليپ تي ويٺو.
هي پھاڪو معاملن مچائيندڙ ماڻھن سان لڳائبو آهي، جن لاءِ اصطلاحًا سنڌيءَ ۾ هيءُ لقب آهن.
1. ڇيڻاڀور.
2. ٻه گهر ٻارو.
3. لُوئا لائوُ يا لوتيون لائيندڙ.
4. کڏهرو يا کڏن-کوٽ.
اهڙن ماڻھن سان هيٺيان پھاڪا ۽ اصطلاح، جملن ۾ لڳائي ڏيکاريو.
1. کير ۾ موري وجھڻ.
2. ککر ۾ کلو يا کڙو هڻڻ.
3. ستيون مکيون جاڳائڻ.
4. آءُ ته ڀيڻ ڪرهن ڪريون.
5. گوڏي تائين کڻي بيھڻ.
6. لنگهي لاٿي لوئي ته ڪيا ڪرينگا ڪوئي.
7. نانگو ننگان نڪتو، نانگي ڪھڙو ننگ.
8. ڀت ۾ ڪٻر وجهڻ.
9. کوهه ۾ کودو وجهڻ.
10. مھيءَ لڙ ڪرڻ.
11. چانڊيا مگسي.
12. ناروي سڀاءُ.
ڏکيا لفظ:
چچيءَ معنيٰ ڪرڙيءَ.
لوُتي لائڻ معنيٰ
نرليپ تي ويھڻ معنيٰ