لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

شيخ اياز جي سنڌي شاعريءَ ۾ جماليات

ھي ڪتاب ڊاڪٽر فياض لطيف جو سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ پي ايڇ ڊي (سنڌي) لاءِ پيش ڪيل تحقيقي مقالو آھي. ڊاڪٽر شير مھراڻي لکي ٿو:
”ڊاڪٽر فياض لطيف جي تحقيق ۾ شيخ اياز جماليات جي معراج تي پهتل نظر اچي ٿو. هن ثابت ڪيو آهي ته، اياز جي فڪر کان فن تائين، وجدان کان درد تائين، مزاحمت کان تحرڪ ۽ تحريڪ تائين، وطن دوستيءَ کان انسان دوستيءَ تائين، فطرت کان فلسفي تائين ۽ رومانس کان دعائن تائين وارين سٽن ۾ جماليات ئي جماليات آهي. ڊاڪٽر فياض لطيف جي هيءَ ٿيسز نه صرف اياز جو اڀياس ڪندڙن لاءِ هڪ اهم دستاويز هوندي، بلڪه سنڌي ادب ۾ جماليات تي هڪ مستند ڪتاب پڻ هوندو. ڊاڪٽر فياض جي هن ڪتاب کانپوءِ سنڌيءَ ۾ جماليات تي تحقيق ڪندڙ نوجوان محققن کي هڪ سگهارو رفرنس بوڪ ملي سگهندو، جنهن سان کين ’سونهن/ جماليات‘ جي موضوع تي تحقيق ڪرڻ ۾ تمام گهڻي سولائي ٿيندي. “
  • 4.5/5.0
  • 1984
  • 495
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • فياض لطيف
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book شيخ اياز جي سنڌي شاعريءَ ۾ جماليات

2. سماعتي يا ٻُڌڻ جا عڪسَ (Auditory images)

2. سماعتي يا ٻُڌڻ جا عڪسَ (Auditory images)

لفظن جو اهڙو اظهار ۽ بيان جنهن مان ڪنهن سڏ، آواز ۽ پڙاڏي جو احساس ٿيڻ لڳي، ته اظهار جي اهڙي انداز کي سماعتي عڪس چئبو. شاعرنه فقط لفظن ذريعي شين جي صورت ۽ شڪل ڏيکاري سگھندو آهي، پر هو لفظن ذريعي سُرن، سَڏن، صدائن، ڪويل جي ڪوڪ، مور جي ٽهوڪن ايتري تائين جو کنوڻ جي کجڪار، بادلن جي گجگوڙ، پايل جي جھنڪار، مينهن جي ٽپ ٽپ، پنن جي سرسراهٽ ۽ پلر جي پالوٽ جي آوازن کي پيدا ڪري سگھندو آهي. تيز هوا ۾ پايل وانگر ڇن ڇن ڪندڙ پنن، ڇَنن ۽ مَنهَن تي پالوٽ ڪري وسندڙ مينهن، ڇڄ ۾ ڇنڊجندڙ اَن، صحرا ۾ واڪا ڪندڙ واءَ، پرينءَ جي ٽهڪڙن جي گونجار، تاڙي جي تنوار ۽ پنڌ ۾ پيرن جي پڙلاءَ جا آواز،اياز جي هيٺين وائين ۽ بيتن مان چِٽي طرح ٻُڌي سگھجن ٿا.

ڇن ڇن ڪن ٿا ڇن،
پـــايـــل پــايــل پـــن،
اُٺو مينهن اَگوندرو!
لَڄن لويون لاک سان
ڇَــــڄَـــن اَڇــــا اَنّ،
اُٺو مينهن اگوندرو!
(ص70)




واڪا ڪري واءُ،
ڪيڏو تتيءَ تاءُ!
ڪيڏا ڪوسا ڪڪرا!
پنهنجن پيرن جو پيو،
ڇرڪائي پڙلاءُ......!
(ص81) ــ (لڙيو سج لڪن ۾)

تون به ته روئين ٿي، ٻاهر ڪاري ٻاٽ ۾،
ڇا کي ڌوئين ٿي، من تان ايڏي مينهن ۾!
(ص28)

ڪاوڙ ۾ تون ڪامڻي ڏيندي وئينءَ ويڻ،
منهنجا ڀنل نيڻ، ڇو تو ڏٺا ڪينڪي؟
(ص35)

ڇا ڇا چپ چئي سگهن کِلي ڏنائون،
پرين ۽ آئون، وچ ۾ ڪيئي ٽهڪڙا.
(ص37) ــ (اُڀر چنڊ پس پرين)

اچي پئي آرِ جي ڪيڏي تکي رڙ،
ڄڻ ان کي ڪاوڙ، آهي اڃا اُڀ تي.
(ص139)

تاڙو تنواري پيو، آرَ پئي گونجي،
هيلَ به، تون جي، ڪونه وسين ٿو مينهڙا.
(ص156) ــ (هينئڙو ڏاڙهونءَ گل جئن)