ڍڳو ٿيڻ
هڪ دفعي جپاني دوستن سان گڏ پنھنجو منھن وٺيو ويٺو هوس تہ اتي آيل هڪ ٻئي جھاز جي سنڌي همراھہ ڪئپٽن احمدمخدوم چيو: ”آهي تہ خير چئين آني واري ٽامنگي ۾ ويٺو آهين ڇا_؟“ اهو ٻڌي مون کي ڏاڍي کِل آئي ۽ سندس ان چوڻي کي ساراهيم. جپاني دوستن اچي ضد ڪيو تہ اهو ڪھڙو جملو هو، جنھن تان مون کي کل آئي. هنن کي ٺلھو ترجمو ڪري ٻڌايم تہ هنن کي اها ڳالھہ سمجهہ ۾ ئي نہ اچي، جو هنن جپانين هتي ڄمندي ئي جپان ۾ ڏٺيون تيز رفتار گاڏيون ۽ ڪارون، انھن کي ڪھڙي سُڌ هالا کان هالا پراڻا يا اجن شاھہ ڳوٺ ويندڙ يا سعيداباد کان ونجهيري ۽ ٻاروچو باغ ويندڙ ٽانگنجي.
نيٺ انھن کي ٻڌائڻو پيو تہ بابا اسان وٽ شھرن يا ڳوٺن جي بس اسٽاپن تي ٻن قسمن جا ٽانگا ٿين. هڪ يڪي سواري کڻڻ وارو، جن ۾ يڪو ڪٽنب يا دوست گڏ چڙهن ۽ انھن جي هڪ ٻئي ۾ اڳوٽ جي ڄاڻ سڃاڻ هجڻ ڪري رستي تان ڳالھائيندا ۽ کلندا ويندا. ٻيا وري هڪ ٻئي سان ڄاڻ واقفيت نہ هجڻ ڪري پنھنجو پنھنجو ڀاڙو چار آنا ڏئي چڙهن. اهي اڻ واقف مسافر ظاهر آهي، هلندي وقت هڪ ٻئي سان خبرون چارون ڪرڻ بدران پنھنجو منھن هيڏانھن هوڏانھن ڦيري پنھنجن ئي خيالن ۾ ويٺا هوندا آهن. سو ان تان عام چوڻ آهي تہ جيڪڏهن ڪو همراھہ ماڻھن جي ميڙ ۾ ڳالھائڻ بدران هيڏانھن هوڏانھن پيو نھاري يا سوچي تہ معنيٰ چئين آني واري ٽانگي جو مسافر ٿيو.
بھرحال هيٺيون جپاني چرچو يا ڳالھہ بہ ٻڌائڻ کان اڳ ان جو پس منظر ٻڌائڻ ضروري ٿو سمجھان.
جپاني ماڻھن جو چوڻ آهي تہ مانيءَ کانپوءِ يڪدم سمھڻ تي ماڻھو ڍڳو ٿيو پوي. اهو جانور جيڪو کائڻ کانپوءِ ليٽي رڳو ويٺو اوڳاري، ظاهر آهي تہ اهو ڍڳو ئي آهي.
ڍڳو ٿيڻ
هڪ همراھہ جو سست پٽ ڪم ڪار ڪرڻ بدران ماني کائي وڃي سمھندو هو تہ وري ٻي مانيءَ تي ئي اٿندو هو. نيٺ هڪ دفعي سندس پيءُ ڪاوڙ مان سمجهائيس: ”اهو ڇاهي جو رڳو ڊٺو پيو آهين. مانيءَ تي اٿين ٿو وري بستر اندر، اها ڪا سٺي عادت تہ نہ آهي. ڪنھن وٽ پورهيو ڪري پئسو ڇو نٿو ڪمائين؟“
پٽ وراڻيو: ”آءٌ بہ اها ئي ڳالھہ سوچي رهيو آهيان.“
پيءُ چيس: ”پوءِ ڇاسوچيو اٿئي_؟“
”سوچيان پيو،“ پٽ وراڻيو،”ڇو نہ ڍڳو ٿي ڪنھن وٽ وڃي گاڏي ڇڪيان.“
(هيءَآکاڻي جپان ۾ 1802ع ۾ ڇپي. ڇپائيندڙ: سڪورا گاوا).