جوانيءَ جو چشمو
انسان جيڪڏهن جوان آهي تہ هن کي ٻاروتڻ جون ڳالھيون ڏاڍو ياد اچن ٿيون ۽ جي پوڙهو ٿيو وڃي تہ پوءِ هن کي جوانيءَ جا ڏينھن هر وقت اکين اڳيان ڦرندا رهن ٿا. يوشيده ۽ فيومي جي بہ اهائي حالت هئي، هنن ٻنھي ڄڻن گذريل زماني کي ياد ڪري ٿڌا ساھہ ٿي کنيا. اهو سھڻو زمانو جڏهن هنن جي نئين نئين شادي ٿي هئي. ان وقت يوشيده هڪ سھڻو ۽ تندرست ڇوڪرو هو. هن جي ٻانھن ۾ ايڏي سگهہ هئي جو ڪھاڙيءَ سان ڪنھن وڻ کي اچي وٺندو هو تہ يڪ ساهي وڍي ڪاٺين جو ڍير ڪري رکندو هو. ان زماني ۾ بہ هن جو اهو ئي ڌنڌو هو. صبح جو سوير اٿي ڪھاڙي ڪلھي تي رکي جهنگ ڏي روانو ٿيندو هو. ٿوري ئي دير اندر هو ڍير ڪاٺين جو وڍي وٺندو هو ۽ پوءِ ڪاٺين جي وڏي لَڏ ڪلھي تي رکي واپس موٽندو هو. محنت ڪرڻ تہ خير سندس هڪ عادت هئي پر جواني جي زور ڪري بہ هو گهڻي محنت ڪري سگهيو ٿي. هي اهي ڏينھن هئا جڏهن سندس زال فيومي بہ جواني ۽ حسن جي دولت سان مالامال هئي. هن جي انگ انگ ۾ مستي هئي. سج جا ڪرڻا سندس گلاب جھڙي چھري تي پوندا هئا تہ هوءَ سون جيان چمڪندي هئي. هوا جي جهوٽن ۾ سندس واسنيگن جھڙا وار لُڏندا رهندا هئا. رات جي وقت ائين لڳندو هو ڄڻ چنڊ بہ هن جي حسن کي تڪي رهيو هجي_ پر اهي مڙئي ڳالھيون ان زماني جون هيون، جڏهن هو جوان هئا. هينئر ٻڍاپي کين بلڪل بدلائي ڇڏيو هو. جواني، حسن، صحت_ سڀ ڄڻ تہ هڪ خواب هئا ۽ گذري ويا. هاڻ هنن جي منھن تي گذري ويل وقت ڪانگ پير جھڙا گهنج ٺاهي ڇڏيا هئا. هاڻ فيوميءَ جو فقط اهو ڌنڌو هو تہ هوءِ جيئن تيئن ڪري گهر جي ڪم کي پورو ڪري. ٿانوَ ٿپا ڌوئڻ، ماني پچائڻ، ٻھاري ڏيڻ ۽ ٻي گهر جي ڇنڊ ڦوڪ جھڙا ڪم بہ هن کي ڏکيا ٿي لڳا. باقي وقت رڳو ويٺي گِڏندي هئي ۽ هوڏانھن يوشيدا جي حالت اها هئي جو پيريءَ ۽ ڪمزوريءَ ڪري هن جي چيلھہ ئي چٻي ٿي وئي هئي. جيتوڻيڪ هينئر بہ هو اڳ وانگر ڪھاڙي ڪلھي تي رکي ڪاٺين لاءِ نڪرندو هو پر سندس اڳئين چال ۽ اڄ جي ۾ فرق اچي ويو هو. هاڻ هو صبح جو سوير اٿڻ بدران ڪافي دير سان اٿندو هو. وڻن جا وڏا وڏا ٽار ڪپي ٿوري ئي دير ۾ ڪاٺين جا ڍير ڪرڻ هاڻ هن جي همت کان پري هو. هو نہ تہ جلدي ڪاٺيون ڪري سگهندو هو نہ وري جلدي گهر پھچي سگهندو هو. هاڻ هو وڏن وڏن وڻن جا وڏا ڏار ڪپڻ بدران ننڍيون ننڍيون ٽاريون وڍيندو هو. صبح کان شام تائين جيڪي ڪجهہ ڪاٺيون هو ميڙي چونڊي سگهندو هو، سي جيئن تيئن ڇڪي گهر تائين پھچندو هو. اهڙي طرح هي ٻئي جيئڻ جي ڪوشش ڪري رهيا هئا.
هر سال بھار اچڻ تي فيومي پنھنجي عادت ۽ دستور موجب رنگدار گلن سان ڀريل ڪا ٽاري پَٽي ايندي هئي. هيءَ اهڙي ٽاري جواني جي ڏينھن ۾ پٽي ايندي هئي، تہ هن جي دل ۽ جسم جا گل بہ کڙي پوندا هئا. ڇا تہ شوق هوندو هو ان زماني ۾... ڇا ڇا تہ تمنائون هيون انھن ڏينھن ۾. پر هاڻ تہ هوءَ ويچاري پوڙهي ٿي وئي هئي ۽ آهستي آهستي پير گسڪائي رڙهندي ويندي هئي ۽ اهڙي طرح وري موٽندي هئي ۽ پوءِ اها گلن واري ٽاري پتل جي هڪ گلدان ۾ سجائي ان ديوتا جي مورت اڳيان اچي رکندي هئي جنھن کي جپاني صدين کان پوڄيندا اچن. ٻين ماڻھن جيان يوشيدا ۽ فيوميءَ جو بہ اهو ئي خيال هو تہ ديوتا هنن کي هر قسم جي مصيبت کان نجات ڏياري ٿو. هنن جو خيال رکي ٿو ۽ سار سنڀال لھي ٿو ۽ هر ڪا آفت اچڻ تي هو هنن جون دانھون ڪوڪون پڻ ٻڌي ٿو.
فيومي گهر جو ڪم ڪار ڪندي وقت ۽ يوشيدا ايندي ويندي وقت، ٻئي پنھنجي جواني جا ڏينھن ياد ڪري ٿڌا ساھہ پيا کڻندا هئا. فيومي ڪڏهن ڪڏهن چوندي هئي:
”ڪاش! پاڻ وري جوان ٿي وڃون.“
جواب ۾ يوشيدا بہ چوندو هو:
”ها واقعي جيڪر ائين ٿي وڃي.“
ڏهاڙي جڏهن بہ هو واندا ٿي گڏ وهندا هئا تہ ان ئي قسم جون ڳالھيون ڪندا هئا. هنن جو ديوتا هنن جون اهي سڀ ڳالھيون ٻڌندو هو. هن سمجهيو ٿي تہ پوڙهي ۽ پوڙهيءَ جي دل ۾ وري جوان ٿيڻ جي سڌ آهي. ڪڏهن ڪڏهن تہ هو کين ڏکويل ڏسي پاڻ بہ اداس ٿي ويندو هو ۽ دل ئي دل ۾ دعائون گهرندو هو تہ هنن پوڙهن کي هڪ دفعو وري جواني ملي وڃي.
خدا جي قدرت، هڪ دفعي صبح جو ننڊ مان اٿڻ سان يوشيدا کي ائين لڳو ڄڻ ڪو سڏي رهيو هجي. هن غور سان ٻڌڻ جي ڪوشش ڪئي تہ ڪو چئي رهيو هو:
”هن ئي وقت اٿي جهنگ ڏي روانو ٿي. اتي تولاءِ هڪ تمام ڏي خوشخبري انتظار پئي ڪري.“
اهو عجيب آواز ٻڌي پوڙهو پھرين تہ ڏڪي ويو. هن جي دل ڌڙڪڻ لڳي. هو سوچڻ لڳو تہ اهو آواز ڪٿان پيو اچي. پوءِ نيٺ ڪپڙا بدلائي جهنگ ڏي رونو ٿيو.
يوشيدا جڏهن جهنگ ۾ پھتو تہ سج نڪري رهيو هو ۽ سندس ڪرڻا چوڌاري ڌرتيءَ تي پکڙي رهيا هئا. هن کي سامھون هڪ وڏو وڻ نظر آيو. هن دل ئي دل ۾ سوچيو تہ هي عجيب ۽ خوبصورت وڻ پھرين تہ هتي نہ هو. هي آهستي آهستي هن وڻ جي ويجهو اچي بيٺو جتي هن ڏٺو تہ هڪ صاف ۽ شفاف پاڻيءَ جو چشمو وهي رهيو هو. هن کي اڃ لڳي هئي، سو پاڻي پي جڏهن بس ڪيائين تہ اوچتو سندس نظر پاڻيءَ ۾ سندس منھن جي اولڙي تي پيئي. هو اهو ڏسي وائڙو ٿي ويو. هن کي يقين ئي نہ پئي آيو تہ اهو سندس منھن جو عڪس آهي. هن وري غور سان ڏٺو تہ هن جي گهنجيل منھن بدران هڪ جوان ۽ خوبصوت ماڻھوءَ جو منھن هو. هن گهٻرائجي پنھنجو جائزو ورتو تہ کيس پڪ ٿي وئي تہ اهو خواب نہ پر هڪ حقيقت آهي. تہ هو واقعي جوان ٿي ويو آهي. هن کي اها خبر ئي نہ هئي تہ هن هڪ عام چشمي بدران جوانيءَ جي چشمي جو پاڻي پي ورتو آهي ان ڪري هو وري جوان ٿي بيٺو آهي. خوشيءَ وچان هو سڌو گهر ڏي ڀڳو. فيومي بہ تيسين ننڊ مان اٿي چڪي هئي، هوءَ هڪ جوان کي پنھنجي جهوپڙيءَ ۾ داخل ٿيندو ڏسي وائڙي ٿي وئي.
سندس مڙس کيس سڄي ڳالھہ ڪري ٻڌائي ۽ اهو ٻڌندي ئي پوڙهي فيوميءَ بہ نڪا ڪئي هم نڪا تم. ڪپڙا بدلائي جهنگ ۾ سڌو ان چشمي وٽ اچي پھتي. هوڏانھن سندس مڙس يوشيدا گهر ۾ ئي ويٺو رهيو تہ اجهو ٿي فيومي بہ اچي چشمي جو پاڻي پي جوان ٿي اچي. هو دل ئي دل ۾ سوچيندو رهيو تہ فيومي جي اچڻ کانپوءِ هو ٻئي گڏجي گهمڻ لاءِ نڪرندا ۽ سڄو ڳوٺ کين ڏسي تعجب ۾ پئجي ويندو.
”پر هيءَ فيومي اڃا موٽي ڪانھي. ڪيڏي دير ٿي وئي آهي.“
هو وري ٿوري دير انتظار ڪرڻ لڳو، نيٺ فيومي کي ڳوليندي ڳوليندي اچي چشمي وٽان نڪتو پر هوءَ ڪٿي بہ نہ ملي. باقي چشمي وٽ هڪ تمام ننڍڙي نينگري ويٺي هئي. در اصل ائين ٿيو جو لالچ ۾ اچي فيومي گهڻو پاڻي پي وئي هئي_ ايترو گهڻو جو ماڳھين جوان ٿيڻ بدران ننڍڙي ٻار ٿي پئي.
يوشيده کي سمجهہ ۾ نہ آيو تہ هاڻ ڇا ڪجي. آخر پريشاني جي حالت ۾ هن فويمي کي ڪڇ تي کنيو ۽ گهر ڏي روانو ٿيو. گهر پھچڻ تي بک جي ڪري اها ننڍڙ ي نينگري روئڻ لڳي. نيٺ هتان هتان کير هٿ ڪري يوشيدا کيس پياريو ۽ سوچڻ لڳو تہ هيءَ ٻارڙي جيڪا منھنجي زال آهي، ان جي نگهباني ڪير ڪندو.
”منھنجا مولا مان ڇا ڪريان.“ يوشيدا مٿي تي هٿ رکي سوچڻ لڳو. پوءِ اٿي وري ديوتا کي منٿون ڪرڻ لڳو تہ مون کان بي وقوفي ٿي جو اهڙي سڌ ڪيم. ان کان تہ اسان پوڙها ڀلا هئاسين. هو ديوتا جي پيرن تي مٿو رکي روئي روئي سمھي رهيو.
ٻئي ڏينھن يوشيدا جي اک کلي تہ هن کي ائين لڳو ڄڻ هو خواب مان جاڳيو هجي. پھرين هن پنھنجي ٻانھن ڏي نھاريو تہ اهي هڪ پوڙهي ماڻھوءَ جون ئي لڳي رهيون هيون. هو هڪ دفعو وري پوڙهو ٿي چڪو هو. پاسي کان ڏٺائين تہ سندس پوڙهي زال فيومي ننڊ ۾ کونگهرا هڻي رهي هئي ۽ هوءِ کير پياڪ ٻار نہ هئي. هن اٿڻ سان يوشيدا کي چيو:
”مون بہ ڪيڏو نہ عجيب خواب ڏٺو.“
پوءِ ٻئي هڪ ٻئي کي ساڳئي خواب جي ڳالھہ ٻڌائڻ لڳا ۽ يوشيدا فيوميءَ کي چيو:
”منھنجي خيال ۾ ديوتا اسان کي سبق ڏنو، جيئن اسان هر وقت بيوقوفيءَ جون سڌون نہ ڪريون.“
فيوميءَ چيو: ”ها، اسان کي اها شيءِ هرگز گهرڻ نہ کپي جيڪا حاصل نہ ٿي سگهي.“
ان ڏينھن کانپوءِ يوشيدا ۽ فيومي، ٻئي زال مڙس کلندي ڪڏندي زندگي گذارڻ لڳا. ان ڏينھن کان پوءِ هنن پنھنجي ٻڍاپي جي دانھن نہ ڪئي.
اهي ڪھاڻيون پڙهڻ بعد پڙهندڙن کي ايتري آئڊيا ضرور ٿي هوندي تہ انھن ڪھاڻين ۾ ڪيتريون اهڙيون ڳالھيون آهن، جيڪي اسان وٽ جنن ڀوتن جي ڪھاڻين ۾ پڻ آهن. ڏسيل رستي مان ٻہ ٽي راهون ڦٽڻ، پوءِ صحيح رستي بدران غلط ۽ ڏکيو اختيار ڪرڻ، جادو جي ٽوپي يا تلوار ملڻ، جا مٿي تي پائڻ يا هٿ ۾ جهلڻ سان ٻين جي نظرن کان لڪي وڃڻ، يا جانورن پکين جون ٻوليون سمجهي سگهڻ. ڪنھن ڏيڏر جو شھزادو ٿي وڃڻ ۽ پوءِ معمولي ڳالھہ تي وري ساڳي شڪل اختيار ڪري رسي وڃڻ. پوڙهي مان جوان ٿي وڃڻ ۽ وري جوان مان پوڙهو ٿيڻ وغيره وغيره.