ڪجهہ جپاني پھاڪا
2_ اويا باڪا، ڪوريڪو
مائٽ بيوقوف، ٻار عقلمند.
(جيئن پاڻ وٽ سنڌيءَ ۾ چوڻ آهي ته: ”ڀلن پيٽان ڍلا. ڍلن پيٽان ڀلا.“
3_ باندر ٻئي باندر جي ڳاڙهي پُٺ ڏسي کلي.
(ساروُ نوشري ورائي.) مطلب اهو ئي تہ مينھن چوي ڍڳيءَ کي هل ڙي پڇ ڪاري هل.
4_ اگهاڙي ماڻھوءَ اڄ تائين ڪجهہ نہ وڃايو آهي.
جيئن انگريزيءَ ۾ چوڻي آهي: Nothing is Never in Danger يا اسان وٽ سنڌي ۾ ان سان ملندڙ جلندڙ: ”ڍڳو نہ ڍور، ڇا ڪندو چور.“
5_ جپاني ۾ هڪ چوڻي آهي: يومَي نو يوڪيھاشي: معنيٰ خوابن جي پل. اها چوڻي مون کي ڏاڍي وڻندي آهي. خاص ڪري موري ۽ دادوءَ جي پل ٺھڻ کان اڳ ٽوڪيو ۾ ڪڏهن سيتا روڊ جو اقبال سولنگي يا موري پاسي جو جان محمد ڪيريو ان بابت چوندو هو تہ کين ورندي ڏيندو هوس تہ جيسين اصل پل ٺھي تنھن کان اڳ توهان موري ۽ دادوءَ وچ ۾ ”يومي نو ڪيھاشي“ (خوابن جي پل) ٻڌرائي ڇڏي آهي.
6_ گهٽ لاڏڪوڏ ۾ پليل عورت وڌيڪ پيار ڏيئي ٿي.
7_ جبل جي سونھن سندس اوچائيءَ ۾ نہ پر ان تي بيٺل وڻن ۾ آهي. ماڻھوءَ جو مان سندس ٿولھہ جي ڪري نہ پر سندس عقل جي ڪري آهي.
8_ بيوقوف کان وڌيڪ ٻي ڪا خطرناڪ شيءِ آهي ئي ڪانھ.
9_ ڪنجين جي پھري تي چور وهارڻ.
(جيئن پاڻ وٽ سنڌيءَ ۾ چوڻي مشھور آهي تہ جَوَ ڍيري گڏھہ رکپال).
10_ جپانيءَ ۾ هڪ پھاڪو آهي، جيڪو پھاڪي کان وڌيڪ فلاسافي ٿو لڳي: ”شي گانگاريتي ڪوتوها گاشيروم.“ (پٿر تري وڃن ٿا ۽ پَن ٻڏن ٿا)_ اهو ٻڌي شاھہ لطيف جو هي شعر ڌيان ۾ ايندو آهي: ”پن ٻوڙين پاتال ۾_ پھڻ تارين تون.“
11_ رئندڙ ٻار ۽ مئجسٽريٽ تي ڪنھن جو وس.
12_ مري ويل ٻار جي عمر ڳڻڻ.
13_ جيڪي جيئن ٿا، انھن کي ضرور مرڻو آهي.
جيڪي ملن ٿا انھن کي ضرور وڇڙڻو آهي. جيئن هڪ انگريزي چوڻي آهي: We Meet to Depart.
14_ عورت جو پيار حاصل ڪرڻ لاءِ ٽن شين جي ضرورت آهي: ”اچي اوشي (پھرين همت)، ني ڪاني (ٻي دولت) ۽ سان اوتوڪو (ٽي صورت).“
15_ پھرين بيضوي منھن، پوءِ گول.
اهي جپاني سونھن جي معيار جا درجا آهن ۽ ان کانپوءِ سونھن ۾ ٽئي نمبر تي تانگهو منھن، چوٿين تي چورس ۽ پنجين نمبر تي ڊگهو منھن آهي. اهو جپاني پھاڪو ٻڌي مون کي پنھنجي ننڍي کنڊ جي سونھن جو معيار ۽ عورتن جا چار قسم ياد اچن ٿا: پدمڻي، ڪامڻي، استري ۽ چوٿين نمبر تي شنکڻي. شعر آهي تہ :
پدمڻي تو پلڪ نيندڙ_ پھر نيندڙ ڪامڻي
اڌ رات جاڳي استري اور سورج جاڳي سنکڻي
(پدمڻي فقط پل اڌ ٿي ننڊ ڪري ۽ ڪامڻي پھر کن. استري اڌ رات سمھي ۽ پوءِ اٿي ٿي ۽ شنکڻي سج اڀرڻ تائين سمھي).
مٿين شعر جي خبر ناهي ضرورت هئي يا نھ. پر اميد اٿم تہ پڙهندڙن کي وڻندو. مون بہ ويجھڙائيءَ ۾ پوپٽي هيراننداڻيءَ جي ڪتاب “ٻولي منھنجي ماءُ” ۾ پڙهيو آهي. ان قسم جا بہ ٻيا بہ شعر ڏيان ٿو.
پدمڻي تو سات برسي، پانچ ترسي ڪامڻي
تين برسي استري اور ٻارهين ماسي سنکڻي.
(پدمڻيءَ جھڙي نازڪ ۽ خوبصورت عورت سگهو سگهو ٻار نہ ڄڻي پر ستن سالن کانپوءِ ڄڻي. ڪامڻي پنجن سالن جي انٽرويل کانپوءِ، استري ٽن سالن کانپوءِ ۽سنکڻي هر ٻارهين مھيني.
پدمڻي تو پون جاڳي، پائون جاڳي ڪامڻي،
سڏ جاڳي استري اور سٽ جاڳي سنکڻي.
(پدمڻي جي نازڪپڻي جي اها حالت آهي، جو هوا جي هلڪي جهوٽي تي بہ اک کليو ٿي پويس ۽ پير جي کڙڪي سان ڪامڻي جاڳي ٿي. سڏ تي استري ۽ سڀ ۾ چنڊي_ سنکڻي، تڏهن جاڳي جڏهن ڌڪ موچڙو هڻجيس.