اڻ قبولي طلاق
”چڱو، اها جي ڳالھہ آهي تہ مون کي پيڪي ڇڏي اچ.“ زال وراڻيس ۽ پاڻ تيل ڦليل ۽ هار سنيگار ڪري شاديءَ وارو وڳو پائي هلڻ لاءِ تيار ٿي وئي.
مڙس جو هاڻ کيس ڏٺو تہ هو وري موهت ٿي پيو، پر جيئن تہ پاڻ ئي کيس لوڌيو هئائين، سو ڪيئن پرچڻ لاءِ چويس. منجهيل من سان کيس ڇڏڻ لاءِ اٿيو.
سندس زال جو گهر درياءَ جي ٻئي پار هو، سو ٻيڙيءَ ۾ درياءَ ٽپائي کيس چيو: ”توکي ٻيڙيءَ ۾ درياءَ ٽپايو اٿم. ان جو ڀاڙو ڏي.“
زال حيرت مان وراڻيس: ”اها ڪھڙي ڳالھہ جو مڙس زال کان ڀاڙو گهري.“
”اهو فقط تڏهن، جڏهن شادي شده هئاسين. طلاق کانپوءِ زال مڙس جو ڪو واسطو نہ ٿيو. سو بنا ڀاڙي جي تون وڃي نٿي سگهين ۽ جي تون ڀاڙو نٿي ڏ ئي سگهين تہ واپس هل.“
اهو چئي هن کي ٻيڙيءَ ۾ واپس وٺي آيو ۽ باقي حياتيءَ جا پنج سو اسي سال خوش ٿي ساڻس گڏ گذاريائين.
(مٿين ساڳي ڪھاڻي جپان جي ڏاکڻي ٻيٽ شڪاڪو ۽ هونشو تي ڪجهہ ٻئي نموني سان مشھور آهي، جنھن ۾ طلاق وارو ٽئڪسي ڊرائيور آهي. اها ڪھاڻي اڳيان ڏجي ٿي.)
ٻيو رخ
سڀ کان پھرين ڪيس جا تفصيل
ڏوهاري_مئڊم ساتوڪو، عمر_اوڻٽيھ سال، ڏوهه_ مڙس جو قتل.
مئڊم ساتوڪو عورتن جي هڪ ڪاليج مان جنگ جي زماني ۾ گرئجوئيشن ڪئي، پوءِ هن هڪدم بزنيس فرم ۾ نوڪري اختيار ڪئي. جنگ دوران هڪ اهڙو وقت بہ آيو جڏهن ڪمپنين کي اسٽاف نہ پئي مليو. مرد ماڻھو سڀ فوج ۾ ڀرتي ڪيا ويا هئا ۽ انھن جون جايون عورتن سنڀاليون هيون.
جنگ ختم ٿيڻ تي، اهي مرد جيڪي فوج ۾ هئا آهستي آهستي موٽڻ لڳا ۽ پوءِ عورتن کي نوڪرين کان پري ڪرڻو پيو. ٻن سالن جي عرصي ۾ انھن جو وڏو تعداد نوڪرين مان ڪڍيو ويو. مئڊم ساتوڪو بہ انھن مان هڪ هئي.
جنھن وقت هوءَ نوڪريءَ ۾ هئي، ساتوڪو هڪ ساٿي ورڪر سان محبت ڪرڻ لڳي هئي. ان جو نالو يوڪوچي هو. هن جلد ئي ساتوڪو سان شادي ڪري ورتي. هي شخص ساتوڪو کان ٽي سال وڏو هو. هن جي تعليم ڪا خاص نہ هئي، فقط مڊل پاس هو پر ساتوڪو جو هن سان پيار ٿي ويو.
اٺن سالن تائين هي ٻئي عام طرح زال مڙس ٿي رهندا آيا. هنن کي ٻہ ٻار بہ ٿيا. هڪ ڇوڪرو ۽ هڪ ڇوڪري. جيئن تہ هن جي مڙس يوڪوچيءَ جي تعليم گهٽ هئي، ان ڪري هو فقط هڪ معمولي ڪلارڪ جو ڪم ڪري رهيو هو ۽ هن جي ترقيءَ جو بہ ڪو امڪان نہ هو. پر اهو آهي تہ هو انھن ماڻھن مان هو جيڪي هڪ هنڌ ڄمي ڪم ڪن. هن جو پگهار گهٽ هو پر هو مڙيئي ڪنھن طرح سان گذارو ڪري رهيا هئا ۽ گڏو گڏ ڪجهہ بچائي بہ رهيا هئا.
وري ڌنڌي ڌاڙيءَ ۾ گهٽرائي اچڻ جو سال اچي ويو ۽ ان ۾ هن جي فرم فيصلو ڪيو تہ ڪجهہ ڪم وارن جي تعدد ۾ گهٽتائي آندي وڃي. جيئن تہ يوڪوچيءَ ۾ ڪا خاص قابليت نہ هئي ان ڪري هن کي بہ بيڪار سمجهي نوڪريءَ کان جواب ڏنو ويو.
نوڪريءَ مان نڪرڻ تي يوڪوچيءَ جي حالت خراب ٿي وئي. ڪجهہ چوڻ چوائڻ تي هن کي ڪجهہ ڪم ملي ويو ٿي، پر اهو فقط عارضي قسم جو. ڏکيو ۽ گهٽ ڏهاڙي تي هوندو هو. نتيجو اهو نڪتو جو وري گهر هلائڻ لاءِ سندس زال ساتوڪو کي ٻاهر نڪرڻو پيو.
پھرين پھرين هن کي جيڪو ڪم مليو، اهو بئنڪ جي لاءِ رقمون وصول ڪرڻ جو هو. هن قسم جي ڪم جهجهو وقت ٿي گهريو، ۽ ان ۾ ڪميشن بہ گهٽ هئي. پوءِ هن جلد ئي اهو ڪم ڇڏي ڏنو ۽ هڪ لائيف انشورنس ڪمپنيءَ ۾ ڪم ڪرڻ شروع ڪيو. شروع ۾ تہ آمدني تمام گهٽ هئي، پر جلد ئي سٺا نتيجا نڪرڻ لڳا. ان عورت جنھن هن کي هيءَ نوڪري وٺي ڏني هئي، هن کي نوڪريءَ جون ڪجهہ اٽڪلون پڻ ٻڌايون.
ساتوڪو سھڻي تہ نہ هئي پر سندس اکيون ڪشش واريون هيون ۽ هن جي مرڪ تمام گهڻي دلفريب هئي. هوءِ تعليم يافتہ هئي ۽ سندس ڳالھائڻ جي انداز ۾ ميٺاج هو. جلدي هن جي آمدني هر مھني اٽڪل تيرهن چوڏهن هزار رپين تائين پھچي وئي.
اهو بہ هڪ اتفاق هو جو ساتوڪو کي جنھن وقت نوڪري ملي تہ ان وقت سندس مڙس يوڪوچي بلڪل بيروزگار ٿي ويو. منجهس ڪا خاص قابليت نہ هجڻ ڪري هو مجبور هو تہ زال جي ڪمائي تي گذارو ڪري. هو اڪثر گهر ۾ ئي ويٺو رهيو ٿي.
انشورنس ڪمپنين ۾ زبردست حرفتي ڇڪتان لڳي رهي ٿي ۽ ساتوڪو کي هر وقت اهو فڪر هو تہ جيڪڏهن هن جي آمدني بند ٿي وئي تہ هوءَ ڇا ڪندي. بھرحال هوءَ هر وقت نئين نئين ڪمپني يا اداري جا ماڻھو انشورنس ڪرائڻ لاءِ ڳوليندي وتندي هئي. آخرڪار هن هڪ ڊئم جي تعمير جي سائيٽ کي تاڙي ورتو. بجليءَ جون ڪمپنيون دراصل پاور جا نوان ذريعا ڪڍي رهيون هيون ۽ ان ڊئم جي تعمير ان جو هڪ حصو هو. هي ڪم هڪ وڏي تعميراتي ٺيڪيدار ذريعي ٿي رهيو هو ۽ ڪيترائي هزار ماڻھو سائيٽ تي ڪم ڪري رهيا هئا. ڪم اهڙو هو جو سڀني کي پنھنجي زندگيءَ جو خطرو لڳل هو ۽ زخمي ٿيڻ جو پڻ انديشو هو ڇو جو هتي ڊائنامائيٽ وغيره جو استعمال پڻ عام هو. سائيٽ جابلو علائقي ۾ هئي ۽ اوستائين پھچ چڱي ڏکي هئي.
ساتوڪوءَ انھن سائيٽن تي ڌيان ڏيڻ شروع ڪيو ۽ پوءِ هوءِ پاڻ سان گڏ هڪ ٻي ايجنٽ عورت کي وٺي ويجهي سائيٽ ڏي رواني ٿي. هنن سفر جو ڀاڙو پنھنجي کيسي مان ڏنو.
مزورن سان هنن گهڻي لھہ وچڙ نہ رکي جو هنن جو ڪو بہ پڪو ٺام ٺڪاڻو نہ هو ۽ کين اڪثر هڪ سائيٽ کان ٻيءَ سائيٽ ڏي موڪليو ويو ٿي. هي ٻئي عورتون انجنيئرن ڏي ويون. هو آپريٽرن، مڪينڪن ۽ فورمينن سان مليون، پر هي سڀ ماڻھو پھرين کان هڪ خاص رقم جي بدلي ۾ ويما ڪرائي چڪا هئا. هنن عورتن هنن کي انھن خطرن کان آگاھہ ڪيو، جيڪي کين درپيش هئا. نتيجي ۾ انھن مان ڪيترائي تيار ٿيڻ لڳا تہ هو پنھنجي ويمي پاليسي (ڪوريج) کي وڌيڪ وڌائين. مطلب تہ سٺا نتيجا نڪتا. پريميم ساليانو هو ۽ هن جي هڪ ئي قسط ۾ ادائيگي ٿي ٿي.
ساتوڪو جي هيءَ نئين ڳولا اهم ڪاميابي ثابت ٿي. هن جي آمدني هڪدم ٻيڻي ٿي وئي ۽ ٿورن ئي مھنن ۾ ٽيھہ هزار ماهياني تائين پھچي وئي. هيڏانھن هن جي زندگي وڌيڪ بھتر ٿي ۽ هوڏانھن يوڪوچي گهڻي کان گهڻو سست ۽ ٽوٽي ٿي پيو. هو خودمختيار تہ هئو ئي ڪونھ. هن ساتوڪو جي ڪمائي تي ڀاڙيو ٿي. هاڻ هن نوڪري ڳولڻ جي ڪوشش بہ ڇڏي ڏني. ان کان علاوه هن شراب پيئڻ پڻ شروع ڪيو. پھرين هو نہ پيئندو هو پر جيئن تہ ساتوڪو گهڻو تڻو گهر کان ٻاهر رهي ٿي ۽ هن گهر جو سڄو خرچ پکو يوڪوچيءَ جي حوالي ڪري ڇڏيو هو، جنھن مان هن پئي پئسو تڳايو. پھرين هو ٿورا پئسا چورائيندو هو، پر پوءِ جيئن ئي آمدنيوڌي تہ هي وڏو هٿ هڻڻ لڳو.
ساتوڪو بھرحال هن کي ڪجهہ ڇوٽ ڏيندي رهي جو هن سمجهيو ٿي تہ هي غريب سڄو ڏينھن گهر ۾ اڪيلو رهي ٿو، جيتوڻيڪ هن کي مڙس جي اها شراب نوشي پسند نہ هئي ۽ هن اهو بہ سمجهيو ٿي تہ هن جو مڙس کانئس ڊڄي ٿو. اها ڳالھہ بہ هن کي سٺي نٿي لڳي. ان ڪري هڪ ٻہ دفعا هن پنھنجي سامھون يوڪوچيءَ کي چيو بہ تہ هو جيڪڏهن ٻاهر وڃي ڪجهہ پيئڻ پيارڻ چاهي تہ وڃي سگهي ٿو. اهڙي موقعي تي يوڪوچي خوشيءَ سان گهر کان ٻاهر نڪري ويندو هو.
۽ هي ئي اهو زمانو هو جو يوڪوچيءَ پنھنجي لاءِ هڪ محبوبا ڳولي ورتي. بعد ۾ جيڪي ڪجهہ ٿيو، ان لاءِ جيڪڏهن اهو چيو وڃي تہ ان جي گهڻي کان گهڻي ذميواري خود ساتوڪو تي ئي عائد ٿئي ٿي تہ غلط نہ ٿيندو _ ڇو جو هوءَ پاڻ ئي هئي جنھن پنھنجي مڙس يوڪوچي کي هڪ عورت مھيا ڪئي.
هڪ ڏينھن هوءَ رستي تي هڪ ڪاليج جي ساهيڙيءَ سان ملي هئي_ هيءَ عورت جنھن جو نالو واڪيتا هو هڪ بيواھہ هئي ۽ هن شبويا جي علائقي ۾ هڪ پب هلايو ٿي. هن ساتوڪو کي پنھنجو ائڊريس ڪارڊ ڏنو. ڪاليج جي ڏينھن ۾ هوءَ حسين عورتن ۾ شمار ٿيندي هئي. پر هاڻ هوءَ سنھي بہ ٿي وئي هئي ۽ ڪنھن حد تائين بي رنگ بہ. هن جو منھن لومڙيءَ جھڙو ٿي ويو هو. ڪير بہ نٿي چئي سگهيو تہ هوءَ ڪا سھڻي بہ رهي هوندي.
”آئون ڪنھن ڏينھن توسان ملڻ اينديس.“ موڪلائڻ وقت ساتوڪو چيس. گهر پھچي ساتوڪو پنھنجي ساهيڙيءَ جو ذڪر پنھنجي مڙس سان ڪيو.
”آئون پيئڻ لاءِ وڃي رهيو آهيان. آئون اوڏانھن ئي وڃان ٿو، پڪ تنھنجي ساهيڙي مون کي رعايتي قيمت تي شراب ڏيندي.“ يوڪوچيءَ چيو.
”صحيح آهي ضرور وڃ.“ خوشدليءَ سان ساتوڪو چيو. ڪجهہ عرصي بعد يوڪوجي اتي پھچي ويو ۽ هن ان جو ذڪر پنھنجي زال ساتوڪو سان ڪيو.
”هن جو پب تمام ننڍو آهي. بس ڇھہ ست گراهڪ مس ٿا ويھي سگهن، پر ان ۾ جيڪو شراب ملي ٿو، اهو ڪو سادو نہ آهي. هن تنھنجي ڪري مون کان پئسا بہ گهٽ ورتا.“
”تمام سٺو،“ ساتوڪو وراڻيو،”اها تہ هڪ سٺي ڳالھہ آهي جو هن منھنجو خيال ڪيو.“
ساتوڪو ڊئم تي هر مھيني جا ست ڏينھن کن وئي ٿي. هتان هن کي ٻين سائيٽن جي بہ خبر پئي ٿي. پوءِ هوءَ هڪ ڊئم کان ٻي ڊيم جو دورو ڪرڻ لڳي. هن جو انڪم ويو وڌندو.
هن پنھنجي سڄي ڪمائي مڙس حوالي ڪري ڇڏي ٿي. جيئن گهر سٺي نموني هلندو رهي ۽ هاڻ گهر ۾ مڙس ۽ زال جا ڪم بلڪل ابتڙ انداز ۾ ٺھي ويا هئا.
يوڪوچيءَ جي سستي وڌندي رهي. هاڻ هو بنا ڊپ ڊاءُ جي زال جو ڪمايل پئسو پاڻ تي اڏائڻ لڳو ۽ هن جو انداز بہ نئڙت نيازيءَ وارو نہ رهيو. اڪثڙ جڏهن ساتوڪو نوڪريءَ تان موٽندي هئي تہ هن کي ٻار بکايل ملنداهئا ۽ ڪڏهن تہ روئندا نظر ايندا هئا. يوڪوچي سڄو سڄو ڏينھن گهر کان ٻاهر نڪري ويو ٿي ۽ شام جو ورڻ وقت جڏهن گهر ۾ گهڙندو هو تہ هن جي وات مان شراب جي ڌپ ايندي هئي.
هاڻ هي وڃي حال ٿيا جو ساتوڪو هن کي ڪجهہ چوندي هئي تہ هو هڪدم باھہ ٿي ويندو هو. ”آئون تنھنجو مڙس آهيان، ڪو نوڪر نہ آهيان،“ هو چوندو هو، ”شراب پيئڻ ڪو ڏوھہ ناهي. گهڻو مٿو نہ کاءُ....“
شروع ۾ تہ ساتوڪو جو رويو همدردي وارو رهيو. پر پوءِ هن کي بہ ڪاوڙ اچڻ لڳي. اهڙي تڪرار جو سلسلو شروع ٿيو. هاڻ تہ ساتوڪو کي گهر ۾ اچي گهر جا ڪم بہ ڏسڻا پيا ٿي. هوءَ جڏهن ٻاهر وئي ٿي تہ پنھنجن پاڙي وارن کي منٿون ميڙيون ڪري وئي ٿي تہ هو سندس گهر جو خيال رکن.
هن کي حيرت هئي تہ يوڪوچيءَ جھڙي ڊڄڻي ماڻھوءَ ۾ ايترو ظالمپڻو ڪٿان اچي ويو. هاڻ تہ هو ڪاوڙ ۾ اچي ساتوڪو تي هٿ بہ کڻڻ لڳو هو. ٻي مصيبت اها هئي تہ يوڪوچيءَ جي فضول خرچن سان هو ڏينھون ڏينھن غريب ٿي رهيا هئا... ساتوڪو مھني ۾ ٽيھہ هزار يين ڪمائي آئي ٿي پر اهي بہ ٿورا ٿيڻ لڳا. ٻارن جي في ۽ راشن ۾ بہ کوٽ ٿيڻ لڳي ۽ نون ڪپڙن لاءِ تہ پائي بہ نٿي بچي. ان سان گڏ يوڪوچي هاڻ ٻارن کي مارڻ ڪٽڻ بہ لڳو هو.
پوءِ هڪ همدرد پاڙيسريءَ ساتوڪو کي اطلاع ڏنو تہ سندس مڙس يوڪوچيءَ سان هڪ عورت ٺھي وئي آهي ۽ پوءِ ساتوڪو کي خبر پيئي تہ اها عورت ٻي نہ پر سندس ساهيڙي واڪيتا آهي. هن کي ڪاوڙ سان گڏ حيرت ٿي. هن کي يقين ئي نہ پئي آيو. بھرحال هن پاڻ کي ڪنٽرول ۾ رکيو. هوءَ هڪ ذھين عورت هئي، ان ڪري هن هڪدم واڪيتا سان جهيڙو ڪرڻ کان گريز ڪئي.
ساتوڪي جڏهن پنھنجي مڙس يوڪوچيءَ سان پنھنجي ساهيڙيءَ واڪيتا جو ذڪر کوليو تہ يوڪوچي باھہ ٿي ويو.
”رن! واڪيتا توکان هزار دفعا بھتر عورت آهي،“ هن رڙيون ڪري چيو، ”آئون هن سان شادي ڪرڻ وارو آهيان.“
۽ پوءِ هنن جي گهر جو سامان گروي ٿيندو ويو. ساتوڪو جي غير حاضريءَ ۾ سندس مڙس يوڪوچيءَ کي جيڪي وڻيو ٿي سو ڪيائين ٿي. گهر ۾ پيل سڀ پئسو هو واڪيتا کي ڏيندو رهيو ۽ گهر مفلسيءَ جو نقشو ٿي ويو. واڪيتا سان ملڻ کان ڇھہ مھنن اندر اندر هنن جي حالت تباھہ ٿي وئي.
ساتوڪو اڪثر روئنديرهي. هوءَ پاڻ کي بيحد ڏکويل محسوس ڪرڻ لڳي هئي. راتين جو هن کي ننڊ نٿي آئي ۽ ٻارن جي مستقبل بابت سوچي سوچي هن اڇو صبح ٿي ڪيو. اڪثر سڄيل اکين سان ڪم تي هلي وئي ٿي.
فيبروري جي هڪ ٿڌي رات جو هوءَ ٻارن جي ڀر ۾ ليٽي سڏڪا ڀري رهي هئي، سندس مڙس يوڪوچي اڃا نہ موٽيو هو.
هو رات جو ڪو ٻارهين بجي ڌاري موٽيو. هن دروازو کڙڪايو. هي گهر ٻن ڪمرن جو هو. تڏا بہ پراڻا ٿي چڪا هئا. ساتوڪو هال مان گذري دروازو کوليو.
ان کانپوءِ ڇا ٿيو... ... سٺو ٿيندو تہ اهي ڳالھيون ساتوڪو جي پنھنجن لفظن ۾ ٻڌجن.
منھنجو مڙس نشي ۾ ڌت هو. هن جو چھرو هئڊو ٿي رهيو هو. جڏهن هن مون کي روئندي ڏٺو تہ هو ٻارن وٽ ويھي رهيو ۽ مون کي گاريون ڏيڻ لڳو.
”تون ڇا بڪي رهي آهين. ڏھہ ڏھہ ڳوڙها ڇو پئي ڳاڙئين؟ ڇا فقط ان لاءِ جو آئون دير سان گهر آيو آهيان؟“
مون هن کي چيو تہ هن کي شرم اچڻ کپي. گهر آهي سو لٽجي ڀينگ ٿي رهيو آهي ۽ هو وتي ٿو پئسا اڏئيندو. اسان جي وچ ۾ ان طرح جون ڳالھيون اڪثر ٿينديون رهيون ٿي پر ان رات هن وٺيدڙڪا ڏنا. ”پنھنجي ڪمائيءَ جو رعب رکڻ جي ضرورت ناهي. آئون ڪو ڪوئو نہ آهيان. مون کي تنھنجي شڪل ڏسي نفرت ٿي ٿئي.“ ايترو چئي هن مون کي ٿڦڙ وهائي ڪڍيو.
آئون ڊڄي پٺتي هٽيس تہ هو ڏند ڪڍي زور سان کلڻ لڳو.
”بس تو مان بيزار ٿي پيو آهيان ۽ واڪيتا وٽ وڃي ٿو رهان.“ مون کي بلڪل اميد نہ هئي تہ هو مون کي ڇڏي واقعي واڪيتا وٽ هليو ويندو. مون کي گهوريندو ڏسي هو هڪ دفعو وري باھہ ٿي ويو. هن اٿي مون تي لتن جو وسڪارو ڪيو ۽ مون کي اڌ مئو ڪري ٻارن کي جهلي پاڻ ڏي ڇڪيو ۽ پوءِ انھن کي بہ مارڻ لڳو. ٻار زور زور سان روئڻ لڳا... امان... امان...
آئون تڙ تڪڙ ۾ اٿيس ۽ هال ڏي ڀڳيس. منھنجي ذهن ۾ ان وقت ٻارن جو فڪر سوار هو. آئون سوچي رهي هيس تہ آخر هنن ٻارن جو ڇا ٿيندو. آئون بيحد ڊنل پڻ هيس. ان وقت مون کي محسوس ٿيو تہ منھنجي هٿ ۾ اهو ڏنڊو آهي، جنھن سان اسين در کي بلاڪ ڪندا هئاسين.
يوڪوچي اڃا تائين ٻارن کي ماري رهيو هو. ڇوڪرو جيڪو ستن سالن جو هو، رڙيون ڪري ڀڳو پر نينگري جيڪا پنجن سالن جي هئي، ويچاري مار کائيندي رهي. مون کي پنھنجي معصوم ڌيءَ کي هيئن مار کائيندو ڏسي سخت ڪاوڙ لڳي ۽ هٿ ۾ جهلي ڏنڊو پوري طاقت سان گهمائي يوڪوچي جي مٿي ۾ ٺڪاءُ ڪيم. ڪاوڙ ۾ اچي مون ٻہ ڌڪا ٻيا بہ هنيامانس ۽ هو ڍير ٿي زمين تي ڪري پيو. مون کي ڊپ هو تہ هي وري اٿندو ۽ مون تي حملو ڪندو. ان ڪري چار پنج ڏنڊا ٻيا بہ وهائي ڪڍيامانس. ان کانپوءِ آئون بہ فنا ٿي پٽ تي ڪري پيس.
عدالت ۾ هلڻ واري مقدمي ۾ ساتوڪو جي خلاف بہ حقيقتون پيش ڪيون ويون. ڇو تہ ان رات ان ڏنڊي جي ڌڪن سان يوڪوچي جو ڪم پورو ٿي ويو هو.
ساتوڪو ان جوا طلاع پاڻ پوليس کي پھچايو ۽ هن کي گرفتار ڪيو ويو هو. ساتوڪو جي اطلاع تي پوليس جانچ ڪئي هئي، جنھن مان ساتوڪو جي بيان جي تصديق ٿي وئي هئي.
اخبارن ۾ ساتوڪو جي حق ۾ خبرون ڏنيون پئيويون. تقريبن سڀني کي عورت سان همدردي هئي. جيل ۾ بہ هن کي سوين عورتن طرفان تحفا موڪليا پئي ويا. مختلف رسالن ۾ ساتوڪو جي حق ۾ ڊگها ڊگها مضمون ڇپجي رهيا هئا.
انھن صحافين مان هڪ صحافي تاڪاموري بہ هئي، جيڪا ساتوڪو جي ڪيس ۾ اونھي دلچسپي وٺي رهي هئي. هن جي مضمونن جو تت ڪجهہ هن ريت هو:
”هي ڪيس، جپان ۾ مردن جي هٿان عورت جي حالت خراب ڪرڻ ۽ مار موچڙو ڪرڻ جو مثالي ڪيس چئي سگهجيٿو. مقتول هڪ هيڪاندو ناپسنديده ماڻھو چئي سگهجي ٿو. جنھن پنھنجي غريب زال جي ڪمائي پنھنجي عياشيءَ تي لٽائي ڇڏي، جنھن جي دل ۾ٻارن جو بہ خيال نہ هو. اسان جي ملڪ ۾ ان جھڙا ٻيا بہ ڪيترائي مڙس آهن. در اصل سڄو ڏوھہ اسان جي معاشري جو آهي، جنھن ۾ عورت کي تمام نيچ ۽ بيوس بنايو ويوآهي. هن ڪيس ۾ ساتوڪو جو هر فعل، جيڪو در اصل هن پنھنجي بچاءُ لاءِ ڪيو، هر طرح سان قانوني، مناسب ۽ معقول چئي سگهجي ٿو. اهڙين حالتن ۾ هوءَ ڪمزور ۽ ڊنل هجڻ ڪري ٻيو ڇا ٿي ڪري سگهي؟ آئون هن عورت کي بلڪل بي قصور سمجھان ٿي.“
خاتون صحافي مس تاڪاموري جي مضمونن عوام جي دلين ۾ ساتوڪو مقدمي لاءِ نرمي پئدا ڪئي۽ هن کي ماڻھن طرفان سوين خط ملي رهيا هئا. انھن ۾ ڪيترا وڪيل بہ شامل هئا جن پيشڪش ڪئي هئي تہ هو هن جي پاران ڪيس وڙهڻ لاءِ عدالت وڃڻ لاءِ تيار آهن.
ساتوڪو کي سڄي جپان ۾ شھرت ملي رهي هئي ۽ خود خاتون صحافي ناڪاموري بہ اڀري عوام جي سامھون اچي وئي هئي. پوءِ هن ٻين لکڻ وارن کي ملايو ۽ جج جي سامھون هڪ گڏيل درخواست ڏني، جنھن ۾ چيو ويو هو تہ هو هي ڪيس خارج ڪري ڇڏي.
بھرحال عدالت فيصلو ٻڌايو. جنھن مطابق ساتوڪو کي ٽي سال قيد بامشقت جي سزا مقرر ٿي، جنھن ۾ ٻہ سال رعايت شامل هئي. ساتوڪو ان کي قبول ڪيو ۽ اپيل نہ ڪئي.
هڪ ڏينھن خاتون صحافي تاڪاموريءَ سان ملڻ لاءِ هڪ شخص وارد ٿيو، جيڪو بلڪل اوپرو هو. پھرين تاڪاموريءَ هن کي ٽارڻ جي ڪئي، پر جڏهن هن چيو تہ هو ساتوڪو جي سلسلي ۾ آيو آهي، تہ تاڪاموريءَ هن کي سڏايو.
هن شخص جو نالو اوڪاجيما هو. ڪارڊ تي جيڪا ائڊريس لکيل هي، ان کي ڪاري رنگ جي پين سان ڪاٽيو ويو هو.
هي ماڻھو مضبوط جسم جو ٽيھن سالن جو ٿيندو. هن جا ڀرون گهاٽا هئا ۽ نڪ وڏو ۽ چپ ٿلھا هئس. هن مجموعي تاثر سٺو پئي ڏنو جنھن مان سنجيدگي ظاهر پئي ٿي. تنھن هوندي بہ سندس اکين ۾ ٻارن واري معصوميت ليئا پائي رهي هئي.
صحافي تاڪاموريءَ کي هي ماڻھو ڀلو لڳو.
”ها. هاڻ ٻڌاءِ.“ هن اوڪاجيما کان پڇيو.
پھرين تہ اوڪاجيما معافي گهري ۽ پوءِ هن جي لکڻين جي تعريف ڪئي ۽ چيو تہ ساتوڪو کي ٻن سالن جي اسٽي، شايد هن جي ڪوششن سان ملي آهي ۽ اها هڪ تعريف جوڳي ڳالھہ آهي.
هو آخرڪار مطلب ڏي آيو. هن چيو:
”آئون ساتوڪو کان ڪنھن حد تائين واقف آهيان. هن جي معرفت مون ويمو پاليسي بہ ورتي هئي،“ ۽ پوءِ ٿورو ترسي هن چيو،”ساتوڪو هڪ تمام سٺي طبيعت جي عورت آهي. پڙهيل لکيل ۽ اخلاق واري. هن کي ڏسي ڪو سوچي بہ نٿو سگهي تہ هيءَ عورت ڪنھن کي قتل بہ ڪري سگهي ٿي.“
”هائو پر هن قسم جون عورتون، جذباتي ٿي چڱا سخت قدم کڻندي ڏٺيون ويون آهن.“ صحافي تاڪاموريءَ چيو. ”هيءَ ڳالھہ ياد رهي تہ هوءَ غريب وڏي عرصي کان برداشت ڪري رهي هئي. آئون سمجھان ٿي تہ هن جي جاءِ تي آئون هجان ها تہ آئون بہ اهو ئي ڪريان ها.“
”تون!“ اوڪاجيما حيرت مان چيو.
”جڏهن جذبات انسان تي حاوي ٿين ٿا تہ عقل موڪل تي هليو وڃي ٿو.“ صحافي خاتون تاڪاموريءَ چيو.
”هتي آئون هڪ سوال ڪندس،“ اوڪاجيما چيو، ”ڇا هي ممڪن ناهي تہ هن جيڪو حملو ڪيو هو، ان جو سبب هن جي جسماني ڪيفيت رهي هجي؟“
صحافي خاتون ساتوڪو جو عدالت جو رڪارڊ ڏٺو هو. طبي رپورٽ ۾ اهڙي ڪا ڳالھہ نہ هئي. ساتوڪو هر طرح صحتمند هئي.
”آئون نٿي سمجھان.“ تاڪاموريءَ چيو.
”نہ،“ اجنبي اوڪاجيما ڪجهہ قدر شرمساريءَ سان چيو،”منھنجو مطلب اهو ناهي جيڪو تو سمجهيو. منھنجو دراصل اشارو انھن عام جسماني تعلقاتن ڏي آهي، جيڪي زال مڙس جي وچ ۾ ٿين ٿا.“
تاڪاموريءَ جي مرڪ غائب ٿي وئي. آخر هي مڙسالو چئي ڇا رهيو آهي؟
”تنھنجو مطلب آهي تہ هن جي مڙس ۾ ڪو جسماني نقص هو؟“
”منھنجو مطلب ان جي ابتڙ آهي. آئون سوچي رهيو آهيان تہ هي نقص ڪٿي زال ۾ تہ نہ هو.“
تاڪاموري ٿوري دير لاءِ خاموش رهي.
”اهو سوال تو ڇو ڪيو؟“ آخر تاڪاموريءَ پڇيو.
تاڪاموريءَ جي چڀندڙ نگاهن هيٺ اوڪاجيما پاسو بدلايو ۽ چيو... ”آئون ٿو ٻڌايان. آئون هڪ شخص کي سڃاڻان ٿو جيڪو مقتول مڙس جو دوست آهي. هن جو چوڻ آهي تہ يوڪوچي چڱيعرصي کان زال تي شڪ ڪري رهيو هو... اٽڪل ارڙهن مھنن کان... ... جو هن جي زال هن کي پاڻ ڏي اچڻ نٿي ڏنو. بس ان تان هي خيال منھنجي ذهن ۾ آيو هو تہ شايد ان جو سبب ڪا جنسي پريشاني ٿي سگهي ٿي.“
”آئون چئي نٿي سگهان،“ خاتون تاڪاموريءَ چيو،”جيڪڏهن ائين ڪجهہ هجي ها تہ عدالت ان جي بہ جانچ ڪري ها. رهيو هن جي انڪار ڪرڻ جو معاملو تہ ٿي سگهي ٿو تہ هن ٻي عورت سان تعلقات ڪري ائين ڪيو هجي.“
”نھ. اها شڪايت مقتول کي محبوبا ملڻ کان پھرين هئي. اهو ئي ان جو عجيب پھلو آهي.“
تاڪاموريءَ ڀرون گهنجيندي چيو. ”عجيب پھلو آهي؟ ڇا مطلب؟“
”اهو ئي تہ بنا ڪنھن جسماني نقص جي هوءَ مڙس کي پري پري رکي رهي هئي.“
”آئون ٻڌايان ٿي،“ تاڪاموريءَ چيو،”ڪڏهن ڪڏهن عورت تي ازدواجي زندگيءَ ۾ اهڙو دور بہ اچي ٿو جو هوءَ جسماني تعلقات کان ڪراهت محسوس ڪندي آهي. خبر ناهي مرد حضرات ان نازڪ ڳالھہ کي سمجهن ٿا يا نھ.“
”بيشڪ آئون سمجهي رهيو آهيان،“ اجنبيءَ چيو،”لڳي ائين ئي ٿو تہ ڪراهت جو احساس ساتوڪو ۾ پنھنجي مڙس جو ٻي عورت سان ملڻ کان ڪي ڇھہ مھينا پھرين ئي پئداٿي چڪو هو. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي سمجهہ تہ يوڪوچي ٻي عورت سان ان وقت مليو هو جڏهن هن کي پنھنجي زال کان پري رهندي ڇھہ مھينا ٿي چڪا هئا۽ آئون سمجھان ٿو تہ انھن ٻنھي ڳالھين ۾ هڪ جو تعلق جيڪو آهي سو هلڪو آهي.“
”هائو. ان کي اتفاق ئي چئي سگهجي ٿو.“ خاتون صحافيءَ چيو. ”شايد تون اهو چوڻ چاهين ٿو تہ هن واڪيتا سان فقط ان ڪري تعلقات وڌايا هئا جو هو جنسي طرح بکايل هو.“
”ها!“ اوڪاجيما چمڪندڙ اکين سان پنھنجو سگريٽ دکايو ۽ چيو،”واڪيتا ساتوڪو جي پراڻي ساهيڙي هئي ۽ خود ساتوڪو ئي مڙس کي پھريون دفعو هن جي دڪان تي موڪليو هو.“
”تنھنجي معنيٰ تہ تون اهو سمجهائڻ چاهين ٿي تہ ساتوڪو ڄاڻي واڻي پنھنجي مڙس کي واڪيتا ڏي موڪليو هو، جيئن هنن ۾ ڪو چڪر هلي وڃي؟“
”آئون ايترو خاطريءَ سان چئي نٿو سگهان پر حقيقت ۾ اهو ئي نظر اچي ٿو تہ خود ساتوڪو ئي انھن ٻنھي جي ملاقات جي ذميوار آهي.“
”هاڻ جيڪڏهن نتيجا ڏسي ڳالھيون ڪيون وڃن تہ بحث ڪڏهن بہ ختم نہ ٿي سگهندو،“ تاڪاموريءَ ٿورو رکائيءَ مان چيو،”نتيجا اڪثر ماڻھوءَ جي ارادن جي ابتڙ بہ نڪرن ٿا.“
”بيشڪ،“ اوڪاجيما چيو. هن سگريٽ جو ڪش هڻي دونھون ڪڍيو. ”تہ بہ ڪڏهن ڪڏهن نتيجو اهو بہ نڪري ٿو جيڪو ماڻھوءَ جي ارادن مطابق بہ ٿئي ٿو.“
اوڪاجيما جي ڳالھہ ٻڌي تاڪاموري ٿوري ان سوچ ڏي مايل ٿي تہ هو صحيح چئي رهيو آهي.
”تہ ڇا آئون سمجھان تہ تون ٻڌائڻ چاهين ٿو تہ ساتوڪو جيڪي ڪجهہ ڪيو اهو هن جي منصوبي جو حصو هو؟“
”آئون فقط اهو چئي رهيو آهيان. اصل ڳالھہ تہ هوءِ ئي سمجهي ٿي.“
”تون جو هي سوچون پيو ويڙهائين، انھن جو ڪو بنياد بہ تہ هوندو؟“
”ها. آهي... اها هڪ حقيقت آهي تہ ساتوڪو پنھنجي مڙس کي لڳاتار موقعو ڏيندي رهي جيئن هو واڪيتا جي پب ۾ وڃي شراب پي سگهي.“
”اهو ڪوبنياد نہ آهي،“ تاڪاموريءَ چيو... ”اتوڪو دل جي سٺي عورت هئي. هن جو خيال هو تہ هن جو مڙس سڄو ڏينھن گهر ۾ رهي ٿو هن کي ڪجهہ وندر جو موقعو ملڻ کپي. هوءَ اهاڳالھہ مون کي بہ ٻڌائي چڪي آهي.“
”پوءِ هن پنھنجي مڙس يوڪوچي کي واڪيتا وٽ ان لاءِ بہ موڪليو هو جو هتان کان هن کي گهٽ قيمت تي شراب ملي سگهيو ٿي ۽ گڏوگڏ هن جي ساهيڙيءَ کي بہ ڪجهہ فائدو ٿي سگهيو ٿي. آئون ڏسان پئي تہ تون سنئين سڌي ڳالھہ کي اونڌو ابتو ڪري رهيو آهين ۽ اها ڳالھہ مون کي سٺي نٿي لڳي.“
”صحيح آهي، اسان ئي کڻي ٿا مڃون تہ هوءَ سڀ ڪجهہ پنھنجي نيڪدليءَ سان ڪري رهي هئي،“ اوڪاجيما دل ۾ ڪرڻ بنا چيو، ”پر باوجود زال جي نيڪدليءَ جي، يوڪوچيءَ پنھنجي زال ساتوڪو کي دوکو ڏنو هو ۽ واڪيتا سان تعلقات پيدا ڪري ورتا هئا۽ ساتوڪو جي ڪمائي جا پئسا يوڪوچيءَ واڪيتا کي ڏيڻ شروع ڪري ڏنا هئا ۽ راتين جو بہ دير سان موٽڻ لڳو هو. گهر موٽڻ تي زال ۽ ٻارن کي ستائڻ لڳو هو. هن سڄي گهر کي تباھہ ڪري رکيو هو. پر... ايترين ڳالھين جي باوجود ڇا هيءَ ڳالھہ حيرتناڪ ناهي تہ ساتوڪو هڪ ڀيرو بہ زحمت نہ ڪئي هئي تہ هوءَ وڃي واڪيتا سان ڳالھائي. جيتوڻيڪ هوءُ هن لاءِ ڪا اجنبي تہ نہ هئي... ٻئي ساهيڙيون هيون.“
”اها ڪا اهم ڳالھہ ناهي. اهڙا واقعا ٿيندا رهن ٿا،“ تاڪاموريءَ چيو،”۽ مھذب قسم جي عورت جهيڙي جهٽي کي پسند نٿي ڪري. عورتون پنھنجي مڙس کي بي عزتو نٿيون ڪن ۽ ساتوڪو تہ هڪ پڙهيل لکيل عورت هئي. هوءَ اهڙو غليظ قدم ڪيئن کڻي سگهي ٿي.“
”آئون مڃيان ٿو تہ تنھنجي وضاحت درست آهي،“ اوڪاجيما چيو، ”پر هيءَ ڳالھہ باقي رهجيو وڃي ٿي تہ هوءَ پنھنجي مڙس کي پورن ڇھن مھنن کان پري رکيو ويٺي هئي. ان کانپوءِ هن پنھنجي مڙس کي واڪيتا سان ملرايو_ جيڪا هڪ بيوھہ عورت هئي ۽ هڪ پب (شراب خانو) هلائي رهي هئي. يوڪوچي هڪ شرابي هو. ان سان گڏو گڏ هو جنسي طور تي بکايل بہ هو. ان کان وڌيڪ خطرناڪ حالت ڪنھن زال لاءِ ٻي ڪھڙي ٿي سگهي ٿي. ظاهر آهي، ان کانپوءِ جيڪي ڪجهہ ٿيو، اهو تہ ٿيڻو ئي هو. يوڪوچيءَ جو واڪيتا ڏي وڌڻ هڪ فطري ڳالھہ هئي. پر ساتوڪو پنھنجي ساهيڙيءَ واڪيتا وٽ وڃي ڪڏهن بہ شڪايت نہ ڪئي. هوءَ بلڪل هڪ تماشائي جي حيثيت ۾ رهي. هاڻ ٿورو انھن دلين جي روشني ۾ ان ڪيس کي ڏسو تہ توهان کي صاف محسوس ٿيندو تہ ٿيڻ وارين ڳالھين پويان ارادي جو هٿ لڪل آهي.“
خاتون صحافيءَ تاڪاموري جو ڪمرو خوبصورتي ۽ سادگيءَ سان سجايل هو. فرنيچر ۽ پڙدن مان هن جي عمدي ذوق جو اظھار ٿيو ٿي. پر هن وقت هوءَ پاڻ اندر ۾ منجهيل هئي ۽ اهو مونجهہ هن جي منھن مان بہ ظاهر پئي ٿيو.
”ارادي جي هٿ مان تنھنجو مطلب آهي تہ هي سڀ ڳالھيون ساتوڪو جي منصوبي جي نتيجي ۾ پئدا ٿيون؟“
”آئون فقط لاجڪ جي حساب سان اندازو پيش ڪري رهيو آهيان. ۽ منھنجا هي خيال حقيقت جي بنياد تي ٻڌل آهن.“
”پر اهي سڀ حقيقتون ڪمزور آهن،“ تاڪاموريءَ چيو،”ڪيترن ماڻھن جي تہ منھن مان بہ خبر پئجيو وڃي تہ هو ڪھڙي قسم جا ٿي سگهن ٿا. آئون ساتوڪو سان ڪيترائي دفعا ملي آهيان. مون هن جي باري ۾ ڪيتريون ئي رپورٽون بہ پڙهيون ۽ آئون هن جي خاص صلاحڪار بہ رهي آهيان. مون کي تہ ڪٿي به، ڪنھن بہ رپورٽ ۾ ان قسم جي شڪ شبھي جي ڳالھہ نہ ملي. ۽ تون جيڪڏهن ساتوڪو سان ملين تہ توکي خود احساس ٿي وڃي تہ هوءَ ان قسم جي سازشي عورت ٿي نٿي سگهي“
”آئون تنھنجي اها ڳالھہ بہ مڃان ٿو.“ ڌيرج سان اوڪاچيما چيو، ”بنا ڪنھن شڪ جي هوءَ هڪ مھذب عورت آهي، مون کي خبر آهي.“
“تنھنجي هن سان ملاقات ٿي چڪي آهي؟”
“هائو. مون پھرين ئي توکي ٻڌايو هو تہ مون هن کان هڪ لائيف پاليسي ورتي هئي. مون شايد توکي اهو نہ ٻڌايو هو تہ آئون هڪ ڊئم تي ڪم ڪندو هوس جيڪا توهوڪو ضلعي جي ٽڪرين ۾ ٺھي رهي هئي.“ اوڪاجيما ٻڌايو. ”جابلو علائقن جي زندگي تمام بور ٿئي ٿي. اتان کان ويجهي ريلوي اسٽيشن بہ ڪيترن ئي ڪلاڪن جي فاصلي تي آهي. رستو تمام خراب آهي. رات جو ڪم پورو ٿيڻ بعد بہ اسان جي لاءِ ڪو وندر جو سامان نہ هوندو آهي. اسين کائيندا آهيون ۽ سمھي رهندا آهيون. سڄو ڏينھن ڪم ڪريون ٿا ان بعد ماني کائڻي هوندي اٿئون ۽ سمھڻو پوندو آهي. اها آهي اتي جي زندگي. ”
“بيشڪ ڪجهہ ماڻھو مطالعو وغيره بہ ڪن ٿا پر اتي جو عام ماحول بيحد بور ۽ وساميل وساميل رهي ٿو. راتين جو ڪجهہ ماڻھو شطرنج ۽ رمي بہ کيڏن ٿا. مھني ۾ ٻہ ڀيرا ويجهي ڳوٺ جي سير تي بہ وڃن ٿا پر انھن مڙني ڳالھين تي چڱو پئسو خرچ ٿئي ٿو ۽ مزو بہ نٿو اچي. حقيقت اها آهي تہ هڪ جبل کان ٻئي جبل ڏي اچڻ وڃڻ جو عمل ماڻھوءَ جي دل ۽ دماغ کي بہ ٿڪايو رکي. ۽ پوءِ هو چاهي ٿو تہ ڪنھن طرح ان ماحول مان ڀڄي نڪري.” اهو چوندي چوندي اوڪاجيما ڪجهہ دير لاءِ ترسيو. ڪجهہ دير جي فرحت بعد هن وڌيڪ چيو. “بيشڪ ڪجهہ ماڻھو هتي معاشقا بہ ڪندا رهن ٿا. پر هتي جون عورتون بلڪل ڄٽيون ٿين ٿيون. هو بس رڳو عورتون ئي ٿين ٿيون، باقي هنن ۾ ڪا بہ اهڙي ڳالھہ نہ آهي، جو ڪنھن مھذب ماڻھوءَ جي شوق لاءِ سڪون مھيا ڪري سگهن. پر ڇا ڪجي اسان وٽ ان کان علاوه ٻيو ڪجهہ هوندو بہ نہ آهي.”
خاتون صحافي ماٺ مٺوڙي ۾ سڀ ڪجهہ ٻڌندي رهي.
“پوءِ هيئن ٿيو جو ساتوڪو ۽ هڪ ٻي عورت اتي اچي نڪتيون. هو انشورنس ڪمپنيءَ طرفان آيون هيون. ساتوڪو سان گڏ ٻي عورت وڏي عمر جي هئي ان ڪري ان ڏي ماڻھن گهڻو ڌيان نٿي ڏنو، پر ساتوڪو جوان بہ هئي تہ شڪل شبيھہ ۾ ڪشش واري بہ. هوءَ جلد ئي ماڻھن جي دلپسند شخصت ٿي وئي. هوءَ جيتوڻيڪ ڪا گهڻي سھڻي بہ نہ هئي، پر پڙهيل لکيل هجڻ ڪري هن کي ڳالھائڻ ٻولھائڻ جو طريقو ۽ ڍنگ آيو ٿي. اهي ڳالھيون عورت لاءِ ايترو ئي ضروري آهن جيترو حسن يا خوبصورت پوشاڪ. ان ڪري هوءَ هڪ حسين عورت مڃي وئي ٿي.
”نہ فقط ايترو پر هوءَ هوشيار، سمجهدار ۽ ڏکويل بہ هئي ۽ سڀني هن کي پسند ڪيو ٿي ۽ هن کي پنھنجي ساٿين سان ملائڻ ۾ خوشي محسوس ڪئي ٿي. اتي هن کي اميد کان وڌيڪ ئي لفٽ ملي.“ اهو چئي هن سگريٽ جو آخري ڪش هڻي سگريٽ کي ائش ٽري ۾ چلھيو ۽ پوءِ چيو، ”هن جي ڪاميابيءَ جو هڪ سبب ٻيو بہ هو. هن اتي مشھور ڪري رکيو هو تہ هوءَ هڪ بيواھہ زال آهي. ٻڌين پئي نہ تون؟“
خاتون صحافيءَ ٿڪل انداز ۾ پاڻ کي سنڀاليو.
”منھنجو خيال آهي تہ ويمي وغيره جي ڌنڌي ۾ ذاتي اپيل جو وڏو عمل دخل ٿئي ٿو. ڪنھن کي بہ شڪ نہ هو تہ هوءَ ڪا غلط بيانيءَ کان ڪم وٺي رهي آهي. ان جو نتيجو اهو نڪتو جو اسان جي گروپ جا ڪيترائي ماڻھو هن جي چڪر ۾ اچي ويا. ها، هتي آئون اهو بہ ٻڌائيندو هلان تہ هن ڪنھن کي پنھنجو اتو پتو هرگز نہ ڏنو. سڄي خطو ڪتابت ڪمپنيءَ جي ائڊريس تي هلندي هئي. پر اها ڪا اهڙي ڳالھہ ناهي. تہ آئون چئي رهيو هوس تہ ڪيترائي ماڻھو هن ڏي مائل ٿي رهيا هئا. پر ساتوڪو هوشيار عورت هئي. هن انھن کي ٽرڪائڻ جو فن ڄاتو ٿي. اهو بہ اهڙي نموني سان جو هن جي ساک جھڙي هئي، اها ئي رهي ٿي. هوءَ بنا شڪ جي ڪمزور ڪردار جي عورت نہ هئي. پر...“
هن جي لھجي ۾ ٿوري تبديلي آئي.
”پر ڊئم تي ڪم ڪندڙ ماڻھن مان ڪجهہ اهڙا بہ هئا، جيڪي نھايت ذهين ۽ نفيس قسم جا هئا. جڏهن بہ هوءَ انھن سان ملي ٿي تہ هن کي پنھنجو مڙس وڌيڪ خراب لڳو ٿي. انھن ڀلن ماڻھن سان پنھنجي نڪمي مڙس کي ڀيٽي هن کي وڏو فرق محسوس ٿيو ٿي.“
”هي فقط تنھنجو خيال آهي.“ خاتون صحافيءَ آخرڪار پنھنجي راءِ ڏني.
”هائو، اهو منھنجو خيال آهي.“
”تہ پوءِ انجي ٻڌڻ مان ڪھڙو فائدو؟ مون وٽ ٻيا بہ ڪيترائي ڪم پيا آهن.“
”مون کي معاف ڪجو، مون توهان جو وقت وڃايو،“ اجنبيءَ ڪنڌ جهڪائي معافي ورتي،”باقي ڳالھيون آئون مختصر طور ڪندس. اها بھرحال ڪا خراب ڳالھہ ناهي تہ انھن حالتن ۾ ساتوڪو ڪنھن کي پسند ڪري ورتو هو ۽ هاڻ اهو تصور ڪر تہ اهو شخص بہ هن کي پسند ڪرڻ لڳو هو. اها بہ ڪا نا ممڪن ڳالھہ نہ آهي. هو تہ اهو ئي سمجهي رهيو هوتہ ساتوڪو هڪ بيواھہ عورت آهي ۽ هوءَ هن کي هڪ سٺي عورت لڳي ٿي. ان ۾ بہ ڪو شڪ ناهي تہ ساتوڪو عذاب جي زندگي گذاري رهي هئي. هن جو مڙس يوڪوچي موجود هو. ۽ هي هڪ نھايت خراب شخص هو، جيئن جيئن هوءَ پنھنجي پسنديده مرد جي ويجهو ٿيڻ لڳي تيئن تيئن هوءَ پنھنجي مڙس مان وڌيڪ بيزار ٿيڻ لڳي. هوءَ پڪ دل ۾ اها ئي خواهش ڪندي هوندي تہ ڪنھن طرح پنھنجي مڙس مان جان ڇڏائي وڃي. طلاق جي تہ ڳالھہ ئي بيڪار هئي، جو هن کي خبر هئي تہ هن جو مڙس کيس ڪڏهن بہ نہ ڇڏيندو. فقط هڪ ئي رستو آزاديءَ لاءِ بچيو ٿي_ يعني هن جو مڙس مري وڃي. پر بدقسمتيءَ سان هن جو مڙس يوڪوچي هڪ صحتمند ماڻھو هو. هن جي طبعي موت جو سوال ئي پئدا نٿي ٿيو، هو فقط اهو ئي ڪري سگهي ٿي تہ هن کي ڪنھن طرح موت جي ويجهو ڪري ڇڏي.“
تاڪا موري حيرت سان ٻڌي رهي هئي.
”مگر پنھنجي مڙس کي قتل ڪرڻ واري عورت کي موت جي سزا ملي ٿي.“ هن وري ڳالھائڻ شروع ڪيو. ”قتل جي ڳالھہ سوچڻ بہ فضول هئي. هوءَ هڪ هوشيار عورت هئي ۽ پوءِ هن سوچيو! ڇا ڪو اهڙو رستو ناهي جو هن کي ماريو وڃي ۽ سزا مان بہ پاڻ کي بچائي سگهجي؟ اهڙو هڪ رستو هو. فقط هڪ رستو. هڪ ملتوي شده سزا جو رستو. ان جو مطلب هوندو آهي تہ مجرم ان وقت تائين آزاد رهندو آهي جيستائين هو ڪو جرم نٿو ڪري.
”پر اهڙي سزا لاءِ خاص حالتن جي ضرورت هوندي آهي. يوڪوچي ان وقت ڪجهہ بہ ڪمائي نہ رهيو هو. پر قانون کي مطمئن نہ ڪري سگهيو ويو ٿي. فقط هڪ رستو هو تہ ضروري حالتون پئدا ڪيون وڃن. پوءِ نھايت سڪون ۽ دلچسپيءَ سان هن انھن حالتن کي جنم ڏيڻ جو ارادو ڪيو. هن پھرين پنھنجي مڙس جي ڪردار جو تجزيو ڪيو. ان کانپوءِ ان کي اڳيان وڌائڻ جو ڪم هو. جيئن ٻنيءَ کي پاڻي ڏنو وڃي ٿو. هوءَ هن کي هاڻ ارادو ڪيل رستي تي روانو ڪرڻ واري هئي. ان ڪم جي پورائي لاءِ هن ارڙهن مھنن جي مدت رکي.
ڇھن مھنن تائين هن پنھنجي مڙس کي پنھنجي ويجهو اچڻ نہ ڏنو، جيئن هو سخت جنسي بک جو شڪار ٿئي. ان کانپوءِ هِن هُن کي هڪ اهڙي عورت وٽ موڪليو جيڪا بيواھہ هئي ۽ جنھن شراب خانو ٿي هلايو. ساتوڪو کي يقين هو تہ پنھنجي موجودہ حالت ۾ يوڪوچي ان عورت ڏي ضرور قدم وڌائيندو. جيڪڏهن واڪيتا فيل ٿي وڃي ها تہ ساتوڪو ضرور ڪا ٻي عورت تاڙي ها. پر واڪيتا بلڪل صحيح ثابت ٿي. يوڪوچيءَ جي فطرت ۽ شراب جي اثر ڪم ڏيکاريو. ڇھن مھنن بعد هو واقعي ائين ٿي ويو جنھن جي ساتوڪو کي اميد هئي. هي ماڻھو هن جي هٿن ۾ بلڪل رانديڪو ثابت ٿيو. ٻين لفظن ۾ اهي خاص حالتون پئدا ڪيون ويون هيون. ان کانپوءِ هن پنھنجي منصوبي جي ضروري حصي کي بہ عمل ذريعي مڪمل ڪري ورتو.
هاڻ مقدمي جو مسئلو رهجي ويو ٿي. هن جو ڪيس انھن لائنن تي ٺھيو هو جيڪي هن سوچي رکيون هيون. ان ۾ وقت بہ ايترو ئي لڳو جيترو هن حساب ڪيو هو. پورو پلان ارڙهن مھنن جو هو.“
اجنبيءَ ٿوري دير ترسي تاڪاموري کي ڏٺو، جيڪا هن کي غور سان ٻڌي رهي هئي. تڏهن هن چيو: ”ڇا تون هي سڀ ڳالھيون فقط خيالي سوچ جي بنياد تي چئي رهيو آهين؟“
”نھ.... سڀ ڳالھيون خيالي نہ آهن،“ جواب ۾ اجنبيءَ چيو،”جڏهن مون هن سان شادي ڪرڻ لاءِ چيو تہ هن مون کي ارڙهن مھينا انتظار ڪرڻ لاءِ چيو هو.“
اهو چئي اجنبي اٿي کڙو ٿيو.
”پر پريشانيءَ جي ڪا ضرورت ناهي،“ هن تاڪاموريءَ کي چيو، ”آئون کڻي ڪيترائي بيان ڏيان پر هن جي سزا معاف ٿيل سالن تي ڪو بہ اثر نٿو پئجي سگهي. هڪ ئي ڏوھہ ۾ ڪنھن شخص جي فيصلي کانپوءِ ٻيو دفعو مقدمو نٿو هلائي سگهجي. اهو ئي قانون آهي. منھنجو خيال آهي تہ اها ڳالھہ بہ هن پھرين ئي سوچي ورتي هئي. البت هڪ ڳالھہ ضرور آهي،“ هن ٿورو ترسي پوءِ ڳالھايو. ”هڪ هنڌ کان پنھنجي حساب ۾ ضرور چُڪ ٿي آهي، ۽ اها هي آهي تہ جنھن شخص کي هن ارڙهن مھينن جي انتظار ۾ وهاري ڇڏيو هو... اهو هاڻ هن جي هٿ ۾ نہ ايندو.... “