ايل. وي. پرانچپي
مهاراشٽر جو هڪ عالم ۽ استاد لڪشمڻ وشنو پرانچپي کي 1855ع ۾ حيدرآباد جي ائنگلو ورنيڪيولر اسڪول جو هيڊ ماستر مقرر ڪيو ويو. هن جي سربراهيءَ ۾ اسڪول تمام گهڻي ترقي ڪئي. 1865ع ۾ سنڌ جي ايجوڪيشنل انسپيڪٽر پنهنجي رپورٽ ۾ لکيو ته ”حيدر آباد ائنگلو ورنيڪيولر اسڪول جي ٻارن جي امتحان ثابت ڪيو ته ان جا نتيجا ڪراچيءَ جي ائنگلو ورنيڪيولر اسڪول کان گوءِ کڻي ويا آهن. ان ڪاميابيءَ جو سڄو سهرو اسڪول جي هيڊ ماستر مسٽر لڪشمڻ وشنوءَ ڏانهن وڃي ٿو. لڪشمڻ وشنو، مرزا قليچ بيگ جو به استاد هو. مرزا صاحب سندس باري ۾ پنهنجي آتم ڪٿا واري ڪتاب ۾ لکيو آهي ” ادا مرزا صادق علي بيگ، جيڪو تڏهن هاءِ اسڪول ۾ پڙهندو هو، سو اسان ٻنهي کي گهر ۾ انگريزي پڙهائڻ لڳو. سگهو ئي پوءِ اسين انگلو ورنيڪيولر اسڪول ۾ وڃي ويٺاسين. اسان اڳيئي ٻه ڪتاب انگريزي گهر ۾ پڙهيا هئا. تنهنڪري اسان کي هڪدم ٻئي ڪلاس ۾ رکيائون ۽ سگهو ئي پهرين ڪلاس ۾ آياسين هيڊماستر مسٽر لڪشمڻ وشنو مرهٽو هو. انهي اسڪول ۾ اسان چڱو نالو ڪڍيو“.
مسٽر لڪشمڻ وشنو هڪ ڊگهو عرصو سنڌ ۾ رهيو ۽ سنڌي ٻوليءَ جو خاص امتحان پڻ پاس ڪيو. هن کي سنڌي ٻوليءَ سان رغبت پيدا ٿي ۽ هن سنڌي ٻوليءَ ۾ مهارت حاصل ڪري، سنڌي ٻوليءَ جا درسي ڪتاب تيار ڪيا. انهن سڀني ڪتابن مان سندس انگريزي- سنڌي لغت (English and Sindhi dictionary)، وڏن اسڪولي ٻارن لاءِ تيار ڪئي، جيڪا 1868ع ۾ بمبئيءَ مان ايڊيوڪيشن ڊپارٽمينٽ شايع ڪئي. هن ڊڪشنريءَ جو ذڪر ڪندي ان دور جي سنڌ جي ايجوڪيشنل انسپيڪٽر 1869ع ۾ لکيو ته ”هڪ انگريزي سنڌي لغت، جيڪا مسٽر لڪشمڻ وشنو، هيڊ ماستر ائنگلو ورنيڪيولر حيدرآباد جوڙي آهي، اها ورنيڪيولر اسڪول ۽ هاءِ اسڪول جي شاگرن لاءِ انتهائي مفيد آهي“. هن ڊڪشنريءَ جون ڪاپيون برٽش لئبرري، آڪسفورڊ يونيورسٽي لئبرري ۽ آسٽريليا جي نئشنل لئبرريءَ ۾ موجود آهن.