لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

اڻويهين صديءَ جي سنڌي نثر جي تاريخ

هن ڪتاب ۾ اڻويھين صديءَ جي سٺ کان مٿي نثرنويسن جي مختصر حياتي ۽ سندن ادبي خدمتن ۽ نثر جي اسلوب ۽ ٻوليءَ سميت پيش ڪيو ويو آهي. ڪيترن ئي عالمن ۽ اديبن جون تصويرون ۽ سندن ڪتابن جا عڪس بہ ڏنا ويا آهن. ساڳي وقت نثري ادب ۾ جاگرافي، سائنس، ايڪنامڪس، رياضي، جاميٽري ۽ اسڪولن جي ڪورس جا ڪتاب لکيا ويا اھي پڻ شامل ڪيل آھن. ناول، ناٽڪ، آکاڻي، قصہ نويسي، تحقيق ۽ تنقيد، مضمون، سفرنامي، لطيفيات، اخبار نويسي، لغت نويسي وغيرہ جيڪا اڻوييين صديءَ ۾ ارتقا ٿي ۽ ان ڪھڙي مرحلي مان گذري ترقي ڪئي، ان جو جائزو ورتو ويو آهي. سنڌي نثر جي ترقيءَ ۾ جتي مقامي عالمن ۽ استادن جوحصو آهي، اتي مغربي عالمن جون خدمتون بہ ساراھ جوڳيون آهن. هندستان جي ڪن مرهٽن جو سنڌ جي تعليم ۽ درسي ادب ۾ ڪم هو، هن ڪتاب ۾ انھن کي خصوصي ۽ الڳ حوالن سان پيش ڪيو ويو آهي 

Title Cover of book اڻويهين صديءَ جي سنڌي نثر جي  تاريخ

ماستر ڄيٺانند

ماستر ڄيٺانند جو تعلق شڪارپور سان هو. سندس ڪيترائي شاگرد وڏن عهدن تي پهتا. ماستر ڄيٺانند درسي ڪتابن کان علاوه ادبي ڪتاب به لکيا ۽ ترجمو ڪيا. 1888ع کان ماستر ڄيٺانند اسڪولن جي شاگردن جي مدد واسطي گائيڊون ٺاهڻ شروع ڪيون، جن ۾ ڏکين لفظن جون معنائون ۽ سوالن جا جواب ڏنل هوندا هئا. ان سلسلي ۾ سندس ڪتابن جو تعداد 50 کان به مٿي آهي. 1890 ۾ سندس ڪتاب ”قصو دل جي وندر يا ڀل چوڪ“ شايع ٿيو.
ماستر ڄيٺانند 1888ع ۾ ”انڌير نگري“نالي ناٽڪ لکيو. سندس ٻيو اهم ناٽڪ ”پتورتا:ناٽڪ عرف ستي سهاڳڻ“ آهي. هي ڪتاب 1895ع ۾شايع ٿيو. هن ناٽڪ ۾ هڪ بيواه جي زندگي کي موضوع بڻايو ويو آهي. سندس مڙس جي مرتئي کان پوءِ دنيا کيس حقارت جي نظر سان ڏسي ٿي. کيس ٻي شادي جي اجازت نه آهي. هوءُ جوان آهي، سندس امنگون جوان آهن. مگر ظالم سماج جو هٿ ٺوکيون رسمون هن جي اميدن کي ڪمزور ڪري ڇڏن ٿا. سندس هڪ ٻيو ڪتاب ”فراق نامو“ 1914ع ۾ شايع ٿيس.