ڄيٺانند کلڻداس مامتاڻي
نل دمينتي
ڄيٺانند کلڻداس جو ناٽڪ ”نل دمينتي “ مها ڀارت تان ورتل ڪهاڻيءَ تي مبني آهي.هندو ڏند ڪٿا ۾ هن ڪهاڻي کي وڏي اهميت حاصل آهي. دنيا جي ڪيترن ئي ٻولين ۾ هي ناٽڪ ترجمو ٿي چڪو آهي. سنڌي زبان ۾ به هن ناٽڪ کي ڪيترن ئي ترجمو ڪيو آهي. سال 1884ع ۾ “هرشچندر” جي سنسڪرت ناٽڪ ”نل دمينتي“ کي پيش ڪيو ويو. هن ناٽڪ کي “ڏيارام ڄيٺمل سنڌ ڪاليج اميچوئر ڊريميٽڪ سوسائٽي” اسٽيج تي پيش ڪيو . اها سنڌ جي پهرين ڊريمٽڪ سوسائٽي هئي.
پروفيسر منگهارام ملڪاڻي لکي ٿو ته ”ڄيٺانند جو هيءُ ناٽڪ عبارت ۽ ٻوليءَ جي لحاظ کان هڪ سٺو ڊرامو آهي ۽ اسٽيج تي ڪافي ڪامياب ويو. عجب آهي ته سنڌي ناٽڪ جي تاريخ ۾ هيءُ هڪڙو ئي ڊرامو هو جنهن ۾ فقط هڪڙو رواجي راڳ وڌل هو، جو درگداس آڏواڻيءَ دمينتيءَ جو پارٽ ڪندي ڳايو هو. هن ناٽڪ ۾ راج نل جو ڀارت هيرانند سنتوڪرام وڪيل ڪيو هو، ستجڳ جو سجانسنگ جڳتياڻيءَ ۽ ڪلجڳ جو ڪنولسنگ ملڪاڻيءَ ادا ڪيا“.(246)
قصو دل جي وندر يا ڀُل چُڪ
”قصو دل جي وندر يا ڀُل چُڪ“، هندي قصي تان ترجمو ڪيائين. هي قصو 44 صفحن تي مبني هو ۽ ليٿو ۾ لاهور مان 1887ع ۾ شايع ٿيو.
ست هرشچندر ڪٿا
سندس ڌرمي قصو ” ست هرشچندر ڪٿا“، 1891ع ۾ ڪراچي پنٽنگ پريس مان شايع ٿيو. هي ڪتاب 74 صفحن تي مبني هو.
استري اپديش
ماستر ڄيٺانند کلڻداس جو قصو ”استري اپديش“ 1891ع ۾ شايع ٿيو. هن قصي ۾ عورتن کي اخلاقي ۽ ڌرمي طور نصحيت ٿيل آهي.
ڄيٺانندکلڻداس ڪيترائي درسي ڪتاب لکيا، جن ۾”ديسي حسابن جو ڪتاب“ (1891ع)۽”جدول“ (1896ع شامل آهن ۽ ٻين ڌرمي ڪتابن ۾ ”عجيب داستان“، ”جنم ساکي ڏهن پاتشاهن“ (1901ع) وغيره اهم آهن.