غلام مصطفصٰ آريسر
اهي چيٽ جا ڏينهن هئا، ڪڻڪن ۾ لابارا اڃا گهٽ ئي پيا ها. لاڙ پٽ ۾ ڏينهن جو گرمي ۽ رات جي ٿڌي هير ٿي گُهلي، انبن ۾ ٻور پنهنجن جوڀن تي هئا. هارين ڪتي جا سانباها پئي ڪيا. منهنجي بـ مست جواني هئي، مٺياڻي ۽ مورو مان قوم پرستي جي عشق جي لهر لڳي چڪي هئي. تنهنڪري انهي عشق ۾ اهڙا غلطان هئاسين جو ٻيو ڪجهـ اسان کي نظر ئي ڪو نـ ٿي آيو. جيڪو ڪجهـ نظر ٿي آيو تـ سنڌ جو جياپو ئي پسڻ ۾ ٿي آيو. جتي ٿوري گهڻي دوستي يا ڄاڻ سڃاڻ ٿي نـ آهي اسان اتي پهتا نـ آهيون. انهي قومي جذبي تحت 70 واري ڏهاڪي ۾ جيڪو جيئي سنڌ محاذ ڪم ڪيو انهي جو مثال ملڻ مشڪل آهي. ايندي ويندي ڪو دوست ٿي ويو تـ ٻئي ڏينهن ان جي ڳوٺ تي ڪچهري رکي ويندي هئي. هڪ ڏينهن جنهن نوجوان سان ملاقات ٿي جيڪو ان وقت ڪنهن هاءِ اسڪول جي مٿيئن ڪلاسن ۾ پڙهندو هو. قد بت ۾ پورو پنو، ڪڻڪ رنگو، سنهيون ۽ ڪاريون اکيون، ڪارا ۽ ڀنڀا وار سندس شخصيت کي نکاري بيٺا هئا. ڏاڍو سهڻو ۽ دل کي لڀائيندڙ نينگر ٿي لڳو. هن نوجوان مون کي ڪنهن بس جي سيٽ تي ڀر ۾ ويهڻ جي آڇ ڪئي هئي. هن پنهنجو نالو غلام مصطفيٰ ۽ ذات آريسر ٻڌائي هئي. اهو فاصلو تـ ڪو 15 ڪلو ميٽرن جو مس هو پر اسان واري بس ڪلاڪ ۾ پورو ڪيو هو. انهي وچ ۾ اسان خوب ڪچهري ڪئي هئي ائين لڳو تـ اسان سالن جا دوست هئاسين. ائين غلام مصطفيٰ آريسر سان اها منهنجي پهرين ملاقات هئي، جيڪا ڪنهن بس جي سيٽ تي ٿي هئي. ڪميونيڪيشن جي اڻاٺ جي ڪري اسان جي ملاقات گهٽ ئي ٿيندي هئي. پر هي نوجوان ايندي ويندي مون سان ملندو ئي رهندو هو. هڪ ڏينهن هن جي خواهش تي سندس ڳوٺ ۾ جيئي سنڌ محاذ جو يونٽ کوليو ويو. هاڻي اسان جي دوستي ذاتيات مان ڦري قومي ٿي پئي هئي. ايترقدر جو هڪ ٻـن گڏجاڻين کي جيئي سنڌ محاذ جي چيئرمين محترم عبدالواحد آريسر کي خطاب ڪرڻو پيو هو. اهو سڄو منهنجي ننڍڙي ڀاءُ غلام مصطفيٰ جي محنتن ۽ محبتن جو نتيجو هو. جنهن هڪ بي لوث قومي ڪارڪن جي حيثيت سان ان علائقي ۾ ڪم ڪيو هو. اها قومي دوستي اڳتي هلي ذاتي دوستي ۾ تبديل ٿي وئي. هاڻي ڏک سک ۾ غلام مصطفيٰ اسان جي گهر جو ڀاتي ٿي ويو. آئون وطن ڇڏي جلا وطن ٿيس ۽ وڃي اسلام آباد جا وڻ وسايم. پر هن دوست هڪ منٽ لاءِ بـ مون کي وساريو ڪو نـ . هن اڳتي هلي ماسترن جي سياست ۾ حصو ورتو ۽ ڪجهـ وقت ڪنهن اخبار ۾ صحافي طور بـ ڪم ڪيائين. پر مون جڏهن انهن ڪمن تي پنهنجو ناراضپو ڏيکاريو تـ منهنجي خوشيءَ خاطر انهي ڪمن کان ڪنارا ڪش ٿي ويو. بس هاڻي صبح جو نوڪري ۽ شام جو ذاتي ڌنڌو ڌاڙي، جنهن مان سندس وقت سٺو گذرندو رهيو. آئون جڏهن بـ اسلام آباد مان ڳوٺ ايندو هوس تـ هڪ ڏينهن فيملي سميت هن دوست جي حوالي هوندو هوس. مون وٽ ڪو بـ دوست فيملي سميت اسلام آباد ڪو نـ آيو پر غلام مصطفيٰ آريسر هڪ کان وڌيڪ دفعا مون وٽ اچي اسلام آباد رهيو هو. اهو سندس مون سان اڻ ميو ۽ اڻ توريو پيار هو، جيڪو کيس مون وٽ ڇڪي ايندو هو. هن دوست جا مون تي ڪروڙين احسان آهن. جيڪڏهن لکڻ ويهجي تـ پورو ڪتاب لکي سگهجي ٿو. مون جڏهن ذاتي ڪوشش ۽ سرڪاري جوابداري سمجهي هر رٽائر ٿيندڙ سرڪاري ملازم کي 180 ڏينهن جي بجاءِ 365 ڏينهن جي پگهار ڏيارڻ جي منطوري ورتي هئي. (اسٽيبلشمينٽ ڊويزن جي ڊائريڪٽر جنرل جي حيثيت ۾ اهو منهنجو ڪم هو). جيئن ئي اهڙو آرڊر جاري ٿيو تـ پهريون ماڻهو غلام مصطفيٰ آريسر هو، جنهن کي مون اها خبر ٻڌائي هئي. بس پوءِ هي دوستن جي ڪنهن بـ ڪچهري ۾ ويهندو هو تـ سندس ڪچهري جو موضوع اهو ئي هوندو هو. “ منهنجي وڏي ڀاءُ ڏسو توهان ملازمن لاءِ ڪيترو وڏو ڪم ڪيو آهي. ” جتي ويهندو هو تـ منهنجي ساراهـ ڪرڻ لاءِ هن کي لفظ ڪو نـ ملندا هئا. هن جڏهن ڀلي پار جو سفر ڪيو هو تـ مون کان موڪلايو هئائين. پر جڏهن عدم جي سفر جو سانباهو ڪيائين تـ ڪجهـ ياد نـ رهيس. ائين هي اسان جو مٺڙو ۽ پيارو دوست چپ چپات ڪري اوڏانهن هليو ويو، جتان ڪو بـ واپس نـ موٽيو آهي.