محمد ايوب لغاري
ان زماني ۾ اسان جو ٻيو ڪم اهو هوتـ اسان پنهنجن شاگردن ۾ مطالعي جو شوق پيدا ڪندا هئاسين. آئون اسڪول ۾ سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو طرفان ٻارن جي لاءِ شايع ٿيندڙ “گل ڦل” رسالي جون 10 ڪاپيون گهرائيندو هوس. جيڪي ٻار خوشي سان مون کان وٺندا هئا ۽ ان کي پڙهندا بـ هئا. محمد ايوب لغاري جيڪو ان زماني ۾ 7 ڪلاس ۾ پڙهندو هو. هو اهو رسالو وڏي شوق سان پڙهندو هو. ان وقت سندن مالي حالت اهڙي ڪا نـ هوندي هئي، جيڪا هينئر نظر ٿي اچي ٿي تنهن هوندي بـ ڪتاب ضرور وٺي پڙهندو هو. اسڪول ۾ ڪنهن استاد رول اڇلي ڪنهن ٻئي شاگرد کي ٿي هنيو، تـ اتفاق سان اهو رول کسڪي وڃي ايوب جي مٿي ۾ لڳو. رت مغز مان لارون ڪري وهڻ لڳو هو. ڪير ويجهو اچڻ لاءِ تيار ڪو نـ هو، مون ڊوڙي وڃي هن جي رت بيهارڻ جي ڪوشش ڪئي هئي. اهي ڏينهن اڄوڪا ڏينهن ايوب سان اهڙي دل لڳي جو هاڻي انهي کي موت ئي ٽوڙي سگهي ٿو. ماشاالله اڄ محمد ايوب لغاري اسان جي تر جو مثالي زميندار آهي. نـ آئون هاڻي ماستر رهيو آهيان نـ هو شاگرد پر اسان جي پريت ڪڏهن بـ پراڻي ٿيڻ واري ڪانهي. اسان جي گلاب لغاري ۽ ان جي پسگردائي ۾ هميشـ زرعي پاڻي جي کوٽ ئي رهندي آئي آهي. زميندار طبقو ايريگيشن وارن جو محتاج رهندو آيو آهي. آئون جڏهن ڊائريڪٽر جنرل ٿيس تـ ڪجهـ هنن دوستن جي ڪم اچڻ لڳس. هنن جا ننڍا وڏا ڪم حيدرآباد ۾ ڦاسندا هئا تـ مون کي فون ڪندا هئا. ائين ايوب صاحب جا بـ ڪڏهن ڪڏهن فون ايندا رهندا هئا تـ “ ايريگيشن جي فلاڻي آفيسر کي چوڻو آهي، اسان وٽ پاڻي جي کوٽ آهي” ۽ جڏهن اهو ايوب صاحب جو چيل آفيسر منهنجو واقف نـ هجي تـ ائين آئون ان سان ڪيئن ڳالهايان. پوءِ آئون پنهنجي هن ننڍي لاڪون جي دوست جي خوشيءَ خاطر فون ڪري ئي ڏيندو هوس. مون وارو فون ائين هوندو هو جيئن ٽنڊڻ پير وارو تعويذ ڪڏهن لڳندو هو تـ ڪڏهن ڪو نـ لڳندو هو. هڪ ٻـ فضيلت ڀريا آفيسر بـ آيا جن منهنجي فونن کي مان بـ ڏنو. جن جو آئون اڄ ڏينهن تائين ٿورائتو آهيان. جڏهن تـ اهو سچ آهي تـ “جتي داڻو پاڻي هلندو هجي اُتي بارداني جي هميشه کوٽ ئي رهندي آئي آهي”. آئون جڏهن بـ اسلام آباد مان ڳوٺ ايندو هوس منهنجون سڀئي ضرورتون جهڙوڪ پئسي ڏوڪڙ جي کوٽ ٽوٽ، ٽرانسپورٽ جو بندوبست، ڪڏهن ايوب جي ذمي تـ ڪڏهن K-2 جي حوالي. سچ پچ تـ هنن ٻن دوستن مون کي ڪنهن بـ معاملي ۾ اڪيلو نـ ڇڏيو. هينئر جڏهن رٽائرمينٽ کان پوءِ ڳچ وقت ڳوٺ رهڻ جو موقعو مليو آهي تـ ايوب صاحب جي زندگيءَ ۾ مون نئون موڙ ڏٺو آهي. سندس آسي پاسي ڪمدارن ڪڙن، جي حضوري ڪندڙن، پيرن فقيرن جو هڪ هجوم آهي. اهڙن ڪاني ڪرامتن جي ڪوڙ ۽ ٺڳي جي ٺاهـ متعلق، سنڌ جي مهان ڏاهي امر جليل انهن ماڻهن لاءِ ڪيڏو نـ ڪڙو سچ چيو آهي تـ “ سنڌ ۾ ڪاني ڪرامت جو ڌڻي ٿجي يا رهزن ڌاڙيل، ٻنهي جي ڪمائي هڪ جيتري آهي. ” لڳي ٿو تـ ايوب صاحب تي انهن فقيرن جا ٽوڻان ڦيڻان ڪافي اثر ڪري ويا آهن. هنن فقيرن جا بـ ڀاڳ کليا آهن جو، چڱي خاصي وڏي آسامي هٿ لڳي اٿن. ٻنهي پارٽين کي منهنجي دعا آهي تـ الله کين خوش رکي. تنهن هوندي بـ محمد ايوب لغاري جو مون ڏانهن اتساهـ ۽ پيار ۾ مون ڪا ڪمي محسوس نـ ڪئي آهي. منهنجو چانهـ جو ڪوپ ۽ ڪيڏانهن وڃڻ لاءِ گاڏي ڪير بـ ڪو نـ روڪيندو.
اسلام آباد جي نوڪريءَ دوران هن منهنجي دوست جا مون وٽ مسلسل خط ايندا ئي رهيا. هن مون کي هڪ اهڙو خط لکيو هو، جنهن مان پتو پوي تو تـ آئون ڳوٺان ڪنهن ڳالهـ ( امان ان وقت حياتي هئي) تان ڪاوڙجي بغير ڪنهن کان موڪلائڻ جي اسلام آباد هليو آيو هوس. انهي جي نتيجي ۾ هن منهنجي دوست محمد ايوب لغاري کي ڪيترو افسوس ٿيو هو جو هو بار بار اها ڳالهـ لکي ٿو. انهي کي آئون سندس طرفان اڻ توريو ۽ اڻ ميو پيار ئي چئي سگهان ٿو. اهو خط هيٺ پڙهندڙن جي دلچسپي لاءِ پيش ڪجي ٿو.
3-8-1993
پيارا ڀاءُ نظام، سدا خوش هجين.
ڀاءُ سمجهـ ۾ نـ ٿو اچي تـ ڇا لکان، تنهنجو ائين بي رخي سان اچڻ ( دوڪان تي) مون کي سمجهـ ۾ ڪو نـ آيو. آخر اهڙي ڪهڙي اڻٽر مجبوري ٿي پئي هئي جو توهان مون سان آخر ۾ ملي بـ نـ ويا. نظام تنهنجو ائين وڃڻ ڏاڍو دل ۾ ڏک ٿي پيو اٿم. ها تنهنجي 26-7-1993 جي تحرير بـ پڙهي اٿم. انهي ۾ توهان معافي گُهري آهي. نظام دل ۾ ضرور ٿيو اٿم پر توهان کي معافي وٺڻ جي ڪهڙي ضرورت هئي. آئون تـ توهان کان ننڍو آهيان ۽ ڀائرن کان معافي نـ وٺبي آهي. مون کي ٻيو ڪجهـ بـ دل ۾ ڪو نـ ٿيو هو، بس اهو سمجهيم تـ شايد نظام کي مون سان ڪا شڪايت آهي، جو مون سان ملي بـ نـ ويو. آئون توهان جو پنهنجو ڀائرن جهڙو آهيان. بس ٻيو ڪو بـ کٽڪو نـ ڪريو، جڪي ٿيو، اهو سٺو ٿيو، هاڻي ڪاوڙ نـ آهي.
ها آئون، ڀاءُ (اسلام آباد) ايندس پر پهريان بصرن جا ٻج تيار ٿيڻ وارا آهن انهن کي وِهَرائي (پوکائي) پوءِ ايندس. انشاالله سيپٽمبر جي پهرين هفتي ۾ اينداسين دعا ڪجان تـ سڀ خير هجي ۽ پوءِ انشاالله پنهنجي پياري ڀاءُ جي ضرور حاضري ڀريندس. ها توهان ٽرڪ جي ڪاغذن جو لکيو آهي تـ موڪلي ڇڏيا اٿم. اها توهان جي مهرباني. هاڻي جيئن ئي ڪاغذ اچن تـ انهن کي چاچي شمس الدين جي ايڊريس تي ٽنڊو غلام علي ڏياري موڪليندا. ٺيڪ ! چڱو خوش رهو. پر توهان جو ائين هليو وڃڻ سمجهـ ۾ نـ پيو اچي، ڳالهـ واضع لکي موڪليو، آخر توهان کي ڪهڙي مجبوري هئي جو توهان ائين هليا ويو. بس وري بـ توهان جي مرضي آهي. چڱو مُرڪندي موڪلاڻي. سلام سڄي سنگت کي.
فقط توهان جو محمد ايوب لغاري.
گلاب لغاري