مٺياڻي مان واپسي
مٺياڻي ۽ مورو کي خيرآباد چئي اسان پنهنجي ضلعي ۾ پنهنجن پنهنجن اسڪولن ۾ اچي نوڪري ڪرڻ لڳي وياسين. راشد سائين سان هڪ نـ کٽندڙ خطن جو سلسلو شروع ٿيو. پر بدقسمتيءَ سان وقت جي ڇولين هڻندڙ ساگر ۾ سڀ ڪجـهـ لڙهي ويو. ايتريقدر جو آئون خود ڪڏهن ڪڏهن اهڙين ڇولين ۾ ڇُلڪي پوندو هوس. باقي راشد جي ڏنل محبت ۽ خلوص هر وقت مون سان گڏ هوندا هئا. خير وري موٽون ٿا سنڌي ماستريءَ جي ڏينهن ڏانهن، جيڪي منهنجي زندگيءَ جا سونهري ڏينهن چئي سگهجن ٿا.
جيئن اسين مٺياڻيءَ مان ٽيچرس ٽريننگ پوري ڪري واپس آياسين تـ هڪ نئون جذبو، هڪ نئون نظريو ۽ هڪ نئين سوچ کڻي آياسين. ڇو جو سائين راشد مورائيءَ پاڻ سان گڏ وٺي وڃي سن جي زيارت ڪرائي هئي. سائين جي ايم سيد هڪ اهڙي شخصيت هو، جنهن سان جيڪو هڪ دفعو ملندو هو تـ ان جو گرويده ٿي ويندو هو. ائين اسين جيئي سنڌ محاذ جي پليٽ فارم تي، سائين عبدالواحد آريسر جي اڳواڻي ۾ ڳوٺ ڳوٺ جهرجهنگ قومي تحريڪ جي سرجڻهار جو پيغام عام ماڻهن تائين پهچائڻ لڳاسين. ان زماني ۾ سنڌ جي ٻهراڙين ۾ توهان جيڪي ڳاڙها ڪُهاڙي وارا جهنڊا ڦڙڪندي ڏسندا هئا ۽ سنڌ جي نوجوان ۾ جيڪو ان زماني ۾ جوش ۽ ولولو هو. اهو انهي جهرجهنگ ۾ رات جو لنڊيون لتاڙي هڪ متحد ۽ هڪ ئي پليٽ فارم تي گڏ ٿيل بي لوث ۽ بغير ڪنهن لالچ ۾ ايندڙ قومي ڪارڪنن، جي سنڌ سان محبت جو نتيجو هو. ان پروگرام جي عام ماڻهن وڏي موٽ ڏني. اسان رات جو ٻن ٻن ڳوٺن ۾ وڃي ماڻهن سان ڪچهريون ڪندا هئاسين، ماڻهو اسان جو انتظار ڪندا هئا. بدين ضلعي ۾ خاص تقرير ۽ ڳالهائڻ وارن ۾ مشڪور ڦلڪارو ۽ محمد راهمون هوندا هئا. آئون ۽ عثمان بجير پهرين ڳالهائيندا هئاسين. بجير مون کان سٺو ڳالهائيندو هو. انهي پاسي راڳيندڙن ۾ اڪثر ٻيجل سنڌي هوندو هو. انهي تي هڪڙو واقعو ياد ٿو اچي. ان زماني ۾ عابده پروين بـ نئون نئون ڳائڻ شروع ڪيو هو ۽ هوءَ هر پروگرام ۾ اجرڪ اوڍيندي هئي. اسان بـ جتي قومي ڪم سانگي ويندا هئاسين تـ اجرڪ اوڍيل هوندا هئا. هڪ رات ٽنڊي محمد خان جي پاسي ڪو پروگرام هو. ان زماني ۾ نئون جوش ۽ جذبو هو سو مون تقرير پئي ڪئي تـ پٺيان ڳوٺاڻن مان ڪنهن ڀڻڪو ڪيو تـ “ هي تـ صفا عابده پروين ٿي لڳي.” ٻيو واقعو جيڪو ڪامريڊن مون سان ڪيو اهو بـ ٻڌندا هلو. بدين پاسي ڪا ڪچهري رکيل هئي. مهينو رمضان جو هو. مون کي روزو هو. روزو کولي پوءِ ان ڳوٺ ۾ ڪچهري لاءِ وڃڻو هو. پروگرام اهو بيٺو تـ شهر ۾ روزو کولي پوءِ هلبو. مشڪور ۽ عثمان بجيرمون کي هوٽل تي ويهاري، منهنجي لاءِ فروٽ ۽ ان سان گڏ ڪافي ڪجهـ ٻيون شيون بـ وٺي آيا. هر شئي تيار ٿي ٽيبل تي آئي، روزي کولڻ ۾ اڃان ڪجهـ وقت باقي هو. هنن مون تي زور رکيو تـ شروع ٿي، آئون بـ پڪو مسلمان ٻانگ جي انتظار ۾، جيستائين ٻانگ اچي تيستائين هي سڀ ڪجهـ کائي ويا. روزي کولڻ تي مون کي صرف چانهـ جو هڪ ڪوپ نصيب ٿيو. انهي روزي کولڻ کي اڄ 35 سالن کان مٿي جو عرصو گذري چڪو آهن پر مون کي اڄ تائين نـ وسريو آهي.