الطاف شيخ ڪارنر

اي روڊ ٽو مدينہ

هي ڪتاب الطاف شيخ جي سعودي جي ان سفر جو آهي جنهن ۾ پاڻ کي هڪ نوڪري جي سلسلي ۾ سعودي وڃڻ ٿيو ۽ پاڻ سعودي جي شهر ينبو ۽ ان کان پوءِ ڪجهه وقت مديني رهيا. نوڪري ته نه ڪيائون پر اُتي مُشاهدي ۾ آيل گهڻيون ئي دلچسپ ڳالهيون هن سفرنامي ۾ قلم بند آهن. خاص طور سعودي جي ماڻهن جي رهڻي ڪهڻي، رويا ۽ انهن ماڻهن جا حال جيڪي وٽن نوڪري لاءِ ويزا وٺي پُهچن ٿا. خاص ڪري ننڍي کنڊ جا ماڻهو جيڪي ٿوري معاوضي تي وڏو پورهيو ڪن ٿا.

4.5/5.0
5351
1033
آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
الطاف شيخ
ڇاپو پھريون

ينبو کان مديني

ينبو (عربي ۾ ينبع لکيو وڃي ٿو) کان مدينو اڍائي سوءَ کن ڪلوميٽر آهي. رستا تمام ويڪرا آهن. جن کي صحيح معنيٰ ۾ هاءِ وي يا سپر هاءِ وي چئي سگهجي ٿو ۽ هڪ شهر کان ٻئي شهر تائين هڪ ئي رفتار سان گاڏي هلائي سگهجي ٿي. گاڏيون به هتي وڏيون ۽ طاقتور آهن. بيوڪ، شيورليٽ، مارڪس خبر ناهي ڪهڙيون گاڏيون آهن ۽ انهن جا ماڊل به هڪ ئي وقت هتي نظر اچن ٿا. سٺن رستن ۽ تکين گاڏين جي ڪري مٿيون مفاصلو مديني ۽ ينبي جو ٻن ڪلاڪن جو آهي. اهڙي طرح جدي کان مڪو آهي. جيڪو پنجاهه ڪلو ميٽر کن گهٽ آهي. جدو ۽ ينبو ٻئي ڳاڙهي سمنڊ جا بندرگاهه آهن. سعودي عرب کي هڪ پاسي ايراني نار (Gulf) آهي ته ٻئي پاسي بحر الاحمر (ڳاڙهو سمنڊ). جدو ۽ ينبو ڳاڙهي سمنڊ جا ٻه مشهور بندرگاهه ائين آهن جئين سنڌو ندي تي ڪوٽڙي ۽ روهڙي. اڃا به هڪ بندرگاهه جيزان نالي آهي جيڪو سمجهو ته ٺٽي وٽ آهي. سنڌو نديءِ تي ٻيا به ڪيترائي ڳوٺ ۽ بندر هالا پراڻا، ٻڍا پور ۽ درٻيلي جهڙا اچن ٿا. اهڙي طرح سعودي عرب جا ٻيا به ڪيترائي ننڍا ننڍا بندرگاهه هن ڳاڙهي سمنڊ تي آهن. پر اهي ايترا ننڍا آهن جو انهن جي بين الاقوامي ليول تي ڪا خاص مشهوري ناهي. انهن ۾ واپار وڙي لاءِ ننڍا مڪاني ٻيڙا ۽ بتيلا اچن. ڪن ۾ مهاڻا پنهنجن لانچن (Motor Boats) سا رهن ٿا ته ڪن ۾ سعودي عرب جي نيوي وارن، ڪوسٽ گارڊ ۽ اميگريشن وارن جون چيڪ پوسٽون آهن. جيڪي بارڊر ۽ ڳاڙهي سمنڊ تي هلندڙ ٽريفڪ تي نظر رکن ٿا. جئين ڪو قانون جي ڀڃڪڙي نه ڪري. ڪو زمانو هو اڄ کان چاليهه پنجاهه سال اڳ تائين.. ڪو پاسپورٽ يا اميگريشن گهڻي نه هئي. ماڻهو شناختي ڪارڊ کڻي هلڻ کان غير واقف هئا. ملڪن جون منجهيل حدون هيون. آدمشماري گهٽ هئي. ماڻهن جون ضرورتون گهٽ هيون. ڏوهه گهٽ هئا. هٿيارن ۽ نشي جي شين جي سمگلنگ نه هئي. وڌ ۾ وڌ هيرا سمگل ٿيندا هئا. ماڻهو هڪ کان ٻئي ملڪ تائين ائين آيا ويا ٿي جئين ماتلي کان تلهار يا گهوٽڪي کان سکر اچجي. پوءِ ٻي وڏي لڙائي بعد هر هڪ پنهنجي طبعي، اخلاقي، معاشي صورت مضبوط رکڻ لاءِ ليڪا ۽ لائينيون، پاسپورٽ ۽ ويزائون ٺاهڻ شروع ڪيون. جيئن ماڻهن جي چرپر تي نظر رکي سگهجي. نه ته ڪو زمانو هو ته هند سنڌ جا ڪيترا ماڻهو پاڻي واري جهاز ۾ جاءِ نه ملڻ تي يا ڀاڙو نه هجڻ تي پيرين پيادا منزلون ڪندا اچي مڪي مديني نڪرندا هئا. پور پيو ته موٽي ويندا هئا. نه ته اتي ئي ٽڪي پوندا هئا. سعودي عرب کان اڳ يمن اچي ٿو. ڪيترا ته ايندي يا واپس ويندي اتي به ترسي پيا. جن مان ڪيترن جو اولاد اڄ به هنن پٽن تي رهي ٿو. خاص ڪري ڪيترا سنڌي ته اڃان تائين پنهنجي سڃاڻپ قائم رکندا اچن ۽ السندي جي نالي سان سڏجن ٿا. بلڪه السندي هاڻ هنن جو فئملي نالو آهي. اهي سڀ پنهنجي شوق ۽ زيارت ڪارڻ نه ويا. ڪيترا وقت جي حاڪمن جي دعوت تي گهرايا ويا. بنو اميه، عباس، فاطمي....... هر دور ۾ پڙهيل لکيل ماڻهو تن ڏينهن ۾ آمريڪا مان نه پر سنڌ مان گهرايا ويندا هئا. آمريڪا ته هاڻ ٻه سئو سال کن اڳ ظاهر ٿيو آهي. هي سنڌي عالم ستين اٺين صدي کان عرب ڌرتي تي مشهور هئا. چون ٿا ته قرآن شريف جو پهريون ترجمو به سنڌي ۾ ٿيو. سنڌي نه فقط مخلتف علمن ۽ هنرن لاءِ عربستان رهيل هئا پر واپار وڙي ۽ پوک لاءِ پڻ. اڄ به ڪيترن شهرن ۾ خاص ڪري مڪي، مديني ۾ سنڌين جا دڪان آهن. پوءِ اها ٻي ڳالهه آهي ته ڪي سنڌ مان ئي شاديون ڪندا رهيا ۽ پنهنجي زبان ۽ ڪلچر کي قائم رکيو. ڪي مڪاني ماڻهن سان رشتن ناتن ۾ ڳنڍجي ويا. اڄ هنن کي سنڌ جي زبان يا ڪلچر جي خبر ناهي. پر السندي سندن ذات هلندي اچي. اڄ به مديني جي چوڌاري کجين جي باغ ۾ گهڻي ڀاڱي سنڌ جا ماڻهو ڪم لاءِ اچن ٿا جيڪي خيرپور، سکر، جيڪب آباد پاسي جا آهن. ڪي ته ويجهڙائي ۾ آيل آهن يعني ويهه پنجويهه سالن کان ۽ سنڌي يا ٻروچڪي ڳالهائين ٿا. مسجد نبوي ۾ عيد نماز بعد ڪنڌ ڪوٽ جا ڪجهه ميراڻي ٻروچ ۽ قبر ۽ لاڙڪاني جا ڪجهه مير جت ۽ ٻرڙا ذات جا همراهه مليا. جن ٻڌايو ته هو سالن کان هتي مديني ۾ رهن ٿا ۽ هتي جي کجيءَ جي باغن ۾ ڪم ڪن ٿا. هو سنڌ ۾ به اهو ڪم ڪندا هئا. ڪي ته فئڪٽرين ۽ ڪارخانن ۾ به ڪم ڪن ٿا.