عربي نالن ۾ ابن ۽ ابو
سعودي عرب ۾ پهريون پٽ ڄمڻ تي پيءُ پاڻ کي اصلي نالي سان سڏائڻ بدران پنهنجي پٽ جي نالي سان سڏائڻ ۾ فخر محسوس ڪري ٿو، جيئن اسان جي عرب دوست جو اصل نالو پاسپورٽ يا شناختي ڪارڊ تي حسن آهي، پر شاديءَ بعد جيئن ئي احمد نالي پٽ ڄايس ته کيس مائٽ مٽ، دوست يار، حسن بدران ابو احمد سڏڻ لڳا. سندس زال جنهن جو اصل نالو آسيه آهي، پر هاڻ هن کي سڀ ام احمد سڏين. سئيڊن ۾ اسين گڏ رهندا هئاسين ته مونکي ان terminology جي خبر نه هئي ۽ اسان کين حسن ۽ آسيه سڏيندا هئاسين. هينئر هتي سعودي عرب ۾ سندن گهر ۾ رهڻ بعد پهرين ڏينهن ئي ڪنهن جو فون آيو. ان وقت گهر ۾ ڪير نه هو. مون کنيو. ڪا عورت عربي ۾ ڪنهنجو پڇي رهي هئي. مونکي سمجهه ۾ نه اچڻ تي هن ٽٽل ڦٽل انگريزيءَ ۾ چيو: “ پليز ڪال محمد.”
مون وراڻيومانس: “گهر ۾ هن وقت ڪير ڪونهي ۽ محمد نالي ته هتي ڪير رهي ئي ڪونه ٿو. احمد ضرور آهي.”
هن ڪاوڙ ۾ فون کڻي رکيو. ٿئنڪ يو به نه چيو.
شام جو حسن آيو ته هن کي ٻڌايم ته سندس غير حاضري ۾ ڪنهن جون فون آيو هو پر محمد جو پئي پڇيائين. حسن ڪجهه دير سوچي چيو ته محمد نه پر ام احمد جو پڇيو هوندائين.
“ اهو ڪير آهي ؟” مون پڇيو.”
“ هتي منهنجي زال آسيه کي ام احمد سڏين ٿا ۽ مونکي ابو احمد. اهو هتي جو هڪ پراڻو رواج آهي.”
“ پوءِ ڀلا ڪنهن کي پٽ نه هجي ته؟” مون حسن کان پڇيو.
“ اهي به ڪنهن نه ڪنهن نالي سان سڏائين ٿا. ڪيترا ته شادي وقت کان يا ان کان اڳ کان ڪنهن نالي سان سڏائين، پوءِ ڀلي پٽ ڄمين يا نه. يا دير سان ڄمڻ ڪري ٿي سگهي ٿو پوءِ اهو نالو پٽ تي رکن به يا نه. جيئن پاڻ وارو لبناني يار ابو علي آهي.” حسن لبنان کان آيل اسان جي دوست محمود لاءِ ٻڌايو، جنهن کي اسان محمود بدران ابو علي سڏيون ٿا.
بهرحال پٽ جي نالي سان سڏائڻ مان اهو فائدو آهي ته خاندان ۾ چاچا، ماما، نانا، مختلف مائٽين بدران هرهڪ هڪ ئي نالي سان سڏجي ٿو ۽ مونجهارو نٿو رهي. نه ته اسان وٽ _ خاص ڪري ڳوٺن ۾ اهو مونجهارو عام آهي. پاڙي جو ڪو ٻار اچي چوندو ته ماما ڪتاب گهريو آهي يا چاچا اخبار گهري آهي. هاڻ سائين ان ماما يا چاچا کي سڃاڻڻ لاءِ پهرين ته معلوم ڪجي ته هي ٻار ڪنهنجو پٽ آهي. پوءِ ان _ يعني ٻار جي پيءُ ڪٿان شادي ڪئي ان بعد مامي جي خبر پوندي. پر جي ان همراهه کي شوڪت نظاماڻي وانگر گهڻا سالا آهن ته سر ويو ته هاڻ ان ٻار جي خبر ناهي ڪهڙي مامي ڪتاب گهرايو آهي. پر ان ماما چاچا چوڻ بدران فقط ابو جاويد يا ابو الهورايو چيو وڃي ته يڪدم سمجهه ۾ اچي وڃي ته ڪير ٿي سگهي ٿو.
هونءَ اسان وٽ سنڌ جي به ڪيترن شهرن ۾ نالن جو اهو عربي وهنوار هلي ٿو _ خاص ڪري دادو لاڙڪاڻي پاسي. دادوءَ ۾ ته امن ماءُ، ڪوڏوءَ ماءُ، موهني ماءُ، سڪندر ماءُ ۽ جاويد پيءُ جهڙا نالا عام آهن. هونءَ به ان قسم جون ڪيتريون عرب ريتون رسمون سنڌ ۾ پراڻيون هلندڙ آهن.