سعودي عرب ۾ ڪم ڪرڻ لاءِ اقامو
نتيجي ۾ هونءَ جنهن حج بهاني جدي ۾ پهچي رياض، دمام يا جدي ۾ ئي ترسي نوڪري يا دڪان کولي ڌنڌو پئي ڪيو، ان تي سختي ڪئي وئي. حاجين جي جدي لهڻ تي هنن کي ان ئي وقت بسين ذريعي مڪي نيو ويو ٿي ۽ سندن هيڏاهن هوڏانهن ترسي پوڻ تي نظر رکي وئي ٿي ۽ پوءِ جڏهن ڏٺائون ته مڪي مديني ۾ به ماڻهو ترسي پون ٿا ته اڃان به وڌيڪ سختي ڪيائون ۽ سزائون ۽ جيل به وڌائي ڇڏيائون. ايندڙ سال کان ٻڌجي پيو ته جدي پهچڻ تي هر مسافر کان پاسپورٽ وٺي کيس هڪ ڪارڊ ڏنو ويندو، جيڪو پنهنجي ملڪ وڃڻ وقت جدي ۾ واپس ڪري پنهنجو پاسپورٽ وٺڻو پوندس. ڇو جو نوڪري ڌنڌو حاصل ڪرڻ لاءي پاسپورٽ ڏيکارڻو پوي ٿو. اهو ئي نه هوندو ته ڪٿي به نوڪري نه ملي سگهندي ۽ هو سعودي عرب ۾ غير قانوني طرح ترسڻ جي ڪوشش نه ڪندو.
نوڪري لاءِ هونئن ته ڪو عمري يا حج بهاني اچي نوڪري ڳولي سگهيو ٿي پر هاڻ سعودي حڪومت پنهنجن ماڻهن کي چئي ڇڏيو آهي ته کين آفيس يا گهر لاءِ ماڻهوءَ جي ضرورت پوي ته هو پهرين سعودي حڪومت کان موڪل وٺن ۽ پوءي اهو اجازت نامو “Visa” همراهه ڏي موڪلين جنهن کي هو دڪان، گهر يا آفيس لاءِ گهرائڻ چاهين ٿا. پوءِ ان همراهه کي ويزا وارو ڪاغذ ملڻ تي هن کي پنهنجي پاسپورٽ سان گڏ پنهنجي ملڪ ۾ موجوده سعودي سفارتخاني ۾ ڏيکارڻو پوي ٿو. جنهن تصديق ڪري سندس پاسپورٽ تي سعودي عرب ۾ اچڻ جوٺپو هنيو وڃي ٿو. ان بعد هو ٽڪيٽ وٺي سعودي عرب ۾ ان عرب وٽ اچي سگهي ٿو، جنهن هن کي گهرايو آهي. سعودي عرب پهچي هن کي پنهنجو پاسپورٽ عرب ڪفيل کي ڏيڻو آهي، جيڪو پاسپورٽ اميگريشن ۾ ڏيکاري هن لاءِ ڇهه مهينن، سال يا ٻن سالن لاءي اقامو ٺهرائي ٿو. اقامو هڪ قسم جي Work Permit ۽ سعودي عرب ۾ رهڻ جي پاس آهي. اقامو نه ٺهرائڻ تي هو فقط ڇهه مهينا رهي سگهي ٿو. بهرحال هر ڌارئين کي سعودي عرب ۾ گهر کان ٻاهر نڪرڻ وقت جيسين اقامو ملي تيسين پاسپورٽ، ان بعد اقامو کيسي ۾ وجهي هلڻو آهي. پوليس طرفان وقت به وقت چڪاس ۾ هن کي اهو ڏيکارڻو آهي. نه هجڻ جي صورت ۾ في الحال هن کي جيل اندر ڪيو وڃي ٿو. شروع شروع ۾ جيسين ماڻهن ۾ عادت ٿئي ۽ ڳالهه سمجهن ته هتي جو قاعدو قانون سخت آهي ڪيترا بنا پاسپورٽ يا اقامي جي ٻاهر نڪري پوندا هئا يا کين کڻڻ وسري ويندو هو. پوءِ ڪيترا جهلجي پيا ۽ گهڻيون ئي منٿون ڪيائون ته هو غير قانوني طور هتي نه آيا آهن، هنن وٽ اقامو آهي ۽ فلاڻي ڪمپني ۾ ڪم ڪن ٿا. پر سائين هتي جو شرطو (پوليس وارو) پوءِ ڪنهن جو مِٽ نه يار. هڪ دفعو هڪ عام پوليس واري به ڪنهنکي جهلي اندر ڪيو ته پوءِ هتي جو ڊي سي، ايس پي، ايم اين اي، ايم پي اي وڏيرو پير ڀلي پيو پويان هن جي بچاءُ لاءِ فون ڪري يا جتيون گسائي. پوليس وارو هتي سڀ کان سگهارو آهي. اهو ئي سبب آهي (شايد)، جو سڄي شهر ۾ جيتوڻيڪ ڪي ايڪڙ ٻيڪڙ پوليس وارا نظر اچن ٿا- سي به جونيئر ڇوڪراٽ ٽائيپ، پر مجال آهي جو ڪو مستي فساد ڪري. شريف توڙي لوفر لڙو سڌي چال چلت سان هلي ٿو.
بهرحال هتي هر ڌارئين وٽ، ثبوت طور ته هو قانوني طرح هتي ڪم يا واپار لاءِ آيو آهي، اقامو رکڻو پوي ٿو، جيڪو پاسپورٽ جي سائيز جو چئن صفحن جو ڪتابچو آهي. ان ۾ هتي آيل جو نالو، ملڪ جو نالو، پاسپورٽ نمبر، ڪيتري مدي تائين هتي آهي ۽ ڪهڙي شهر ۾ ڪم ڪري ٿو ۽ ڪهڙي ڪفيل (سعودي عرب جي باشندي) کيس سعودي عرب ۾ گهرايو آهي، لکيل رهي ٿو.