ڪعبي تي حملو: حضور جن جي ولادت
انهن ڏينهن ۾ يمن تي حبش Abyssinia وارن جو قبضو هو، جيڪو ملڪ ڳاڙهي سمنڊ جي ٻي پاسي آفريڪا جو آهي. پر جهڙي نموني سان انگلنڊ جي هٿ ۾ هندسگتنا هوندو هو ۽ انگلنڊ طرفان لائسراءِ حڪومت ڪندو هو، اهڙي طرح ابراحاه ناهي يمن ۾ Vice Regent هو. ظاهر آهيته هو عيسئاي هو.اسلام اڃان نه آيو هو، پر ڪعي جي حضرت ابراهيم جي ڏينهن کان وٺي وڏي اهميت هئي. بقاعدي هر سال حج ٿيندو هو. ماڻهو پري پري کان ايندا هئا.هن کي الله جو گهر سمجھيو ويندو هو، پر هڪ الله جي عبادت ڪرڻ بدران ان ۾ اکيل انيڪ بتن جي پوڄا ٿيندي هئي. ڪعبي جي نگهباني وقت جي اهم ماڻهوءَ حوالي هئي ۽ انهن ڏينهن ۾ ان جو انچارج عبدالمطلب ـــ حضور صلعم جن جو ڏاڏو هو.
يمن جو اڄ ڪلهه گاديءَ جو هنڌ صنعا Sana آهي ۽ تڏهن به اهوئي هو. عربستان جي رڻ پٽ ۾ صنعا ائين بلنديءَ تي شهر آهي جيئن پاڻ وٽ ڪوهه مري، ايوبيا. ابراحاه صنعا شهر ۾ هڪ عاليشان گرجا گهر Cathedral ان خيال کان ٺاهيو ته جيئن سڄي عرب دنيا جا ماڻهو حج لاءِ مڪي وڃڻ بدران هتي صنعا جي هن گرجا گهر ۾ اچي گڏ ٿين. هن ان گرجا گهرکي بيحد اوچو ۽ سهڻو ڪري ٺهرايو هو. ان جي بناوت لاءِ هن راڻي شيبا جي رد ڪيل محلاتن جو پٿر استعمال ڪيو. سون ۽ چانديءَ جا ڪراس (Cross) ٺهرايائين. ڏورانهين هنڌن تان عاج ۽ ايبوني هٿ ڪري Pulpits ٺهرايائين ۽ پنهنجي حاڪم نيجس Negus کي لکيائين: “مون تنهنجي نالي هڪ اهڙو مندر ٺهرايو آهي، جنهن جهڙو اڄ ڏينهن تائين ڪنهن به پنهنجي حاڪم لاءِ نه ٺاهيو هوندو ۽ آئون تيسين سک سان نه سمهندس جيسين سڀني عربن کي ڪعبي ڏي وڃڻ بدران هيڏي نه موڙيان.”
اهو ٻڌي حجاز ۽ نجد (هاڻوڪي سعودي عرب) جا عرب ڪاوڙجي پيا. قريش قبيلي جي مائٽيءَ جي هڪ قبيلي ڪاناح جا ماڻهو صنعا (يمن) وڃي ان مندر جي ڊاهه ڊوهه ڪري موٽي آيا.
ابراحاهه کيجو اها خبر پئي ته هو باهه ٿي ويو ۽ ڪعبي کي ڊاهي تڙپٽ ڪرڻ جو هن عهد ڪيو هو وڏو لشڪر وٺـي مڪي طرف روانو ٿيو. لشڪر سان گڏ هاٿي پڻ هو. رستي تي ڪجهه عرب قبيلن هن کي روڪڻ جي ڪوشش ڪئي، پر اهو ان ۾ ڪامياب نه ٿيا. ابراحا مڪي جي ٻاهران پڙاءُ وجهي پنهنجن ڪجهه ماڻهن کي ڦرلٽ لاءِ موڪليو جن ٻئي مال سان گڏ ٻه سؤ اٺ به آندا، جيڪي عبدالمطلب جا هئا. قريش ۽ ٻين قبيلن اهو ئي فيصلو ڪيو ته مقابلو ڪرڻ کان بهتر آهي ته پاسو ڪجي.
هوڏانهن ابراحاه مڪي شهر جي وڏي کي گهرايو ته جيئن هن کي ٻڌائي سگهي ته هو ڪنهن سان وڙهڻ بدران فقط ڪعبي کي ڊاهڻ لاءِ آيو آهي. قريش قبيلي جو عبدالمطلب مترجم سان گڏ ابراحاه وٽ پهتو، جنهن پڇيس ته حملي کان اڳ جيڪڏهن هن کي ڪنهن شيءِ جي گهر ڪرڻي هجي ته ڪري. عبدالمطلب کيس ٻڌايو ته سندس فوج هن جا ٻه سؤ اٺ کنيا آهن، جيڪي موٽايا وڃن.
ابراحاه تعجب مان چيو: “ مون سمجهيو ته تون پنهنجي مذهب ۽ ڪعبي جي بچاءَ لاءِ چوندين پر تون اٺ گهري رهيو آهين؟”
“ان ڪري جو، “ عبدالمطلب وراڻيو، “ آئون اٺن جو مالڪ آهيان. اهڙي طرح ڪعبي جو به مالڪ آهي، هن کي پاڻ بچائيندو.”
ابراحاه اٺ واپس ڪرڻ جو حڪم ڏنو ۽ عبدالمطلب موٽي اچي پنهنجي قبيلي جي ماڻهن کي صلاح ڏني ته شهر ڇڏي ٽڪرين تي هلي ويهجي ۽ پوءِ پاڻ ڪعبي جي در جي گول ڪڙي ۾ هٿ وجهي رب پاڪ کي ان جي سلامتيءَ لاءِ ٻاڏايو. ان بعد پاڻ به ٽڪرين ڏي روانو ٿي ويو.
ٻئي ڏينهن ابراحاه ڪعبي تي حملو ڪرڻ لاءِ وڌيو. سندس هاٿي مڪي طرف هلڻ بدران گوڏن تي جهڪي ويو ٿي. پٺيان موڙڻ تي وري هليو ٿي. ابراحاه لاءِ اها صاف نشاني هئي ته هو حملي ڪرڻ بدران موٽي وڃي ۽ وڏي نقصان کان بچي وڃي. پر هن کي پنهنجي طاقت تي گهمنڊ هو ۽ سندس اها خواهش هئي ته ماڻهو ڪعبي بدران سندس ٺهيل گرجا گهر تي گڏجاڻي ڪن. ان ڪري موٽڻ بدران ڪعبي کي ڊاهڻ لاءِ اڳتي وڌڻ جي ڪوشش ڪئي. پوءِ اولهه طرف کان آسمان ڪارو ٿيندو نظر آيو ۽ عجيب آواز ٻڌڻ ۾ آيا. آواز ۽ اونداه وڌندي وئي ۽ پوءِ سندن مٿان پکين جا انبار ئي انبار هئا. جيستائين نظر وئي ٿي اوستائين پکي ئي پکي هئا. جيڪي بچي نڪتا انهن ٻڌايو ته اهي Swifts (ابابيلن) جهڙا پکي هئا. هر هڪ پکي وٽ چڻن جيڏيون ٽي ٽي پٿريون هيون. هڪ چهنب ۾ ۽ ٻه هر هڪ پير جي چنبي ۾. هنن هيٺاهون لامارو ڏيڻ وقت اهي پٿريون ڇڏيون ٿي جيڪي ايڏيون ته سخت هيون ۽ اهڙي ته رفتار سان لڳيون ٿي جو جسم کي چيري ويون ٿي. پٿريون لڳڻ سان ماڻهوءَ جي جسم ۾ ڌپ پئدا ٿي ٿي. ڪيترا اتي جو اتي مري ويا. ڪيترا خوف ۽ هراس ۾ پٺيان پير ڪري ڀڄڻ لڳا. ابراحاه خود به رستي تي مري ويو.
مٿئين حملي جو پڻ ذڪر قرآن شريف جي 105 سورة الفيل ۾ آهي. انهن پکين جي حملي واري معجزي وقت عبدالمطلب جو پٽ عبدالله مڪي ۾ موجود نه هو. هو واپار سانگي فلسطين ۽ شام ڏي هڪ قافلي سان گڏ روانو ٿيو هو. واپسي تي هو پنهنجي ڏاڏيءَ جي مائٽن وٽ هتي مديني ۾ ٽڪي پيو جيڪو ان وقت يثرب سڏبو هو. هو هتي سخت بيمار ٿي پيو. عبدالمطلب پنهنجي پٽ حارث کي هيڏانهن مديني ڏي روانو ڪيو ته پنهنجي ڀاءُ عبدالله جي پرگهور لهي ۽ چاق ٿيڻ تي مڪي وٺي اچڻ ۾ مدد ڪريس.
مديني (يثرب) پهچڻ تي حارث کي پنهنجي ڀاءُ عبدالله جي وفات جي خبر پئي جيڪو نه فقط هن لاءِ پر واپسي تي مڪي پهچڻ تي ٻين مائٽن عزيزن لاءِ پڻ وڏو ڏک ثابت ٿيو. سندس زال آمنا کي مڙس جو وڏو صدمو رسيو، هن لاءِ هاڻ فقط اهو ٻار سهارو هو جيڪو اڃان ڄائو نه هو.
ڪجهه هفتن بعد هي ٻار جنهن جو نالو محمد صلعم رکيو ويو، هن جهان ۾ آيو. آمنا ان وقت پنهنجي چاچي جي گهر ۾ هئي. هن عبدالمطلب ڏي ماڻهو موڪليو ته اچي پنهنجو پوٽو ڏسي. عبدالمطلب پنهنجو پوٽو پنهنجين ٻانهن تي کڻي ڪعبي ڏي روانو ٿيو، جتي هن لاءِ دعا گهري ۽ خدا جو شڪرانو ادا ڪيو، جنهن هن کي پوٽي جي تحفي سان نوازيو هو. ان بعد هن کي پنهنجي ماءُ آمنا ڏي کڻي آيو. واٽ تي ڪجهه دير لاءِ پنهنجي گهر وارن کي پڻ ڏيکاريو. در تي سندس ننڍو پٽ (يعني حضور صلعم جن جو چاچو) عباس مليو، جيڪو ان وقت ٽن سالن جو هو.
“ هي تنهنجو ڀاءُ آهي، هن کي پيار ڪر.” عبدالمطلب پنهنجي پٽ عباس اڳيان نئون ڄاول ٻار محمد صلعم جهلي بيٺو. عباس هن کي چمي ڏني.*
*Chapter VII,
The year of the Elephant
Muhammad – his life based on the earliest sources By Martin Lings.