موچڙو ڇٽيهه لڇڻو
آءُ چپ رهيس. کيس ملائيشيا، هانگ ڪانگ، سنگاپور جهڙن ملڪن جو مثال نه ڏنم. مثال به ڪيئن ڏيانس. مين ني مجنون پي لڙڪپن مين اسد. سنگ اٺايا تو سر ياد آيا، وارو حساب هو. سڀاڻي هو مون وٽ اچڻو آهي. ڪراچي، حيدرآباد، سکر، سيوهڻ ڏيکارڻ وقت کيس ڀڳل ۽ چتين لڳل رستن جو ڪهڙو سبب ڏيندس. جڏهن ته اسان وٽ اها برسات به نٿي پوي. اسان وٽ ڪيترا رستا ته بقول شاعر، افسوس مجهي ان غنچون په هي جو بن کلي مرجهاگئي. يعني ڪيترا رستا ته سيمينٽ گهٽ ريتي گهڻيءَ ڪري مينهن جي پهرين وسڪاري کان اڳ ڀُر ڀُر ٿيو وڃن. ۽ پلاننگ جي ڇا ڳالهه ڪجي، ننڍي هوندي کان ڪراچي حيدرآباد جي شهرن جي کوٽائي پئي ڏسجي ته اچي عمر هيءَ ٿي آهي ، پئي هلي. ڪڏهن ٽيليفون جو تارون پيون وڇائجن ته ڪڏهن بجليءَ جون. زمين هيٺ وڇايل ردي ۽ (Sub Standard) پائيپ سڙي ڪٽجي ويا آهن. جن جو پاڻي سميو مٿي رستي تي ٻين بارش ٻوڏ پيو ڪري. سو اهڙي صورت ۾ سعودي عرب جا رستا ڏسي لڳي ٿو ته اڃان ڪي آهن ڪلجڳ منجهه ڪاپري”. ڪي ڪي مسلمان ملڪ اڳتي به وڌي رهيا آهن.
۽ سعودي عرب جي رستن تي ٻرندڙ بجلين جي ڇا ڳالهه ڪجي. جنهن جي آڱر سيد هٿ ۾ تنهن کي لهر نڪي لوڏو. جنهن جي ڌرتي هيٺان تيلن جا درياهه پيا وهن ان کي اهو سوچڻ جي ڪهڙي ضرورت ته لالٽين ۾ تيل به آهي يا نه، سڄو ملڪ تيل لڳو پيو آهي. سڄو ملڪ اليڪٽرانڪ پاور ۽ اليڪٽرڪ جنريٽر لڳو پيو آهي. پيو تيل نڪري. پيو تيل ڇاڻجي، پيو تيل ايڪسپورٽ ٿئي۽ پيون بتيون ٻرن! ڀلي پيون ٻرن، في الحال ته سئو ٻه سئو سال ته خير جهڙي ڳالهه آهي پوءِ جون ڳالهيون پوءِ سان. ينبو جهڙي ننڍي شهر جي پرائمري اسڪولن جي به هر ڪمري لاءِ ايئر ڪنڊيشنر آهي هڪ اهڙي اسڪول ۾ موڪل واري ڏينهن جمعي تي وڃڻ ٿيو. چوڪيدار کي اربع تي ايئر ڪنڊيشنر بند ڪرڻ وسري ويا هئا، پئي هليا. هتي اسڪولن، ڪاليجن ۽ سرڪاري آفيسن ۾ خميس ۽ جمعو موڪل ٿئي. خانگي آفيسن ۾ فقط جمعو موڪل ٿئي. دڪان سڄو هفتو کليل رهن. رات جو به ٻارهن هڪ تائين کليل رهن ٿا. بلڪ گهڻا ماڻهو رات جو گهمڻ ۽ خريداري لاءِ نڪرن جو ڏينهن جو گرمي ٿي ٿئي. رات ٺري ٿي. هنن وارياسن ڀٽن جي رات جي ڇا ڳالهه ڪجي. حيدرآباد ڄامشوري جهڙي موسم رهي ٿي. ملڪ ۾ امن امان آهي. پئسن جا پرس کڻي اڪيلي سر زالون دير دير تائين پيون هلن. سونن سان ڀريل دڪان (شوڪيسن ۽ ڀتين تائين) کليا پيا آهن. نه چوڪيدار نه گن مين. مجال آهي جو ڪا ڪک جي به چوري ٿئي. چوريءَ ته ڇا چوريءَ جي نيت ڪندي به وڏا وڏا چور ڇرڪندا هوندا جو کين سندن هٿ ياد ايندو هوندو جيڪو چوريءَ جي حالت ۾ ڪٽيو وڃي ٿو.
اهڙي طرح ڀلي ڪا سعودي عرب جي عربياڻي هجي يا ٻي ڪا هندستاني، ڪاري ڪپڙي ۾ سڄي ويڙهيل هجي يا منهن ۽ مٿو اگهاڙي، مصري ، فلپينو، ڪورين يا ڪا ٻي يورپي عورت هجي. ڪو واٽهڙو هن سان هٿ چراند ته ڇا پر وات سان رمارڪ يا اکين سان اک ٻوٽ به نه ڪندو. هتي جي اسلامي ڳرين سزائن وڏن وڏن ڪاٽڪن کي صحيح ڪري ڇڏيو آهي ۽ هرڪو صحيح معني ۾ ملان مولوي ٿيو پيو هلي. ڀلي پوءَ منهن تي ڏاڙهي هجيس يا نه. اهو پوءِ اسان جا ماڻهو اسان جي ملڪ ۾ پهچي ڦڙ ڦڙ شوبازي ڪن ٿا. جو کين خبر آهي ته اسان وٽ قانون ناهي. بلڪ ائين چئجي ته قانون آهي، پر ان تي عمل نه ٿو ٿئي. پوءِ اسان جي ملڪ ۾ ڏاڙهين وارا به ڪلف لڳل ڪپڙا پائي مڇ کي وٽ ڏئي، سگريٽ جو سوٽو هڻيو وتن آئي وئي تي چٿرون ۽ رمارڪ بازي ڪندا. هتي سعودي عرب م هر ڪو (Extra Ordinary) شريف ٿيو زالن جي ڀرسان ائين ٿو لنگهيو وڃي ڄڻ هو ماڻهو نه پر رڍ هجي. الائي اها ڪهڙي ڪرامت آهي. پر بقول اسان جي هڪ ايراني دوست جي “ هتي قانون ۽ ان جي سختي سان عمل آهي. اها ڪرامت موچڙو آهي جيڪو ڇٽيهه لڇڻو آهي” هو ڇا چوندا آهن.
People are not honest
But the system makes them honest.