ڪجهه معلوماتي ڳالهيون
حضور صلعم جن جي هجرت کان ڏيڍ سال اڳ نماز شروع ٿي ۽ روزو مديني پهچڻ (يعني هجرت) کان پوءِ ڏيڍ سال رکي فرض ٿيو. جهاد ٻي هجري ۾ فرض ٿيو ۽ شراب ٽي هجري ۾ حرام ٿيو. مڪي جي فتح 8 هجري ۾ ٿي. وياج نائين هجري ۾ حرام قرار ڏنو ويو. حج پڻ نائين هجري ۾ فرض ٿيو. حضور صلعم جن ڏهين هجري ۾ حجة الوداع ادا فرمايو.
طهر جي رسم ٻي هجري ۾ شروع ٿي ۽ چنبن وارا پکي ۽ گڏهه ستين هجري ۾ حرام ٿيو. عيسوي سن لکڻ بدرا هجري سن لکڻ جي شروعات حضرت عمر جي ڏينهن کان شروع ٿي ۽ ٻانگ ڏيڻ جي ابتدا پهرين هجري کان ٿي. حضور صلعم جن تي سڀ کان پهريون ٻه نمازون فجر ۽ وچين فرض ٿيون. فجر جي نماز جي ٻانگ ۾ “الصلوة خير من النوم” جو واڌارو حضرت بلال جي ڏنل صلاح تي قبول ڪيو ويو.
حضور صلعم جن جي معراج جي سواري براق بيت المقدس ۾ لهڻ واري جاءِ ابراق سڏجي ٿو ۽ يهودي ان ڀت کي گريه چون ٿا. نبين جو تعداد هڪ لک چوويهه هزار آهي. جنهن مان ٽي سؤ پنڌرهن رسول يعني صاحب ڪتاب هئا. ڪل هڪ سؤ صحيفا ۽ چار آسماني ڪتاب (توريت، انجيل، زبور ۽ قرآن) رمضان جي مهيني ۾ نازل ٿيا. حضرت آدم عليه السلام تي ڏهه صحائف، حضرت شيش عليه السلام تي پنجاهه، حضرت ادريس عليه السلام تي ٽيهه ۽ حضرت ابراهيم تي ڏهه صحائف لٿا. توريت عبراني زبان ۾ حضرت موسى عليه السلام تي، انجيل آرامي زبان ۾ حضرت عيسى عليه السلام تي، زبور سرياني زبان ۾ حضرت دائود عليه السلام تي ۽ قرآن عربي زبان ۾ حضرت محمد مصطفى صلي الله عليه وسلم تي لٿو.
+ حضرت آدم عليه السلام کي ' ابوالبشر' حضرت نوح عليه السلام کي (آدم ثاني)، حضرت ابراهيم عليه السلام کي (آدم ثالٽ) حضرت شعيب عليه السلام کي (خطيب الانبيا)، حضرت يونس عليه السلام جيڪو شارڪ مڇيءَ جي پيٽ ۾ چاليهه ڏينهن رهيو (ذوالنون) ۽ حضرت محمد صلي الله عليه وسلم کي (خاتم الانبياء) چيو وڃي ٿو.
+ حضرت آدم عليه السلام ۽ حضرت عيسى عليه السلام بنا پيءُ جي پيدا ٿيا. حضرت آدم جي ٻن پٽن قابيل ۽ هابيل جو جهيڙو ٿيو، جنهن ۾ قابيل هابيل کي ماري رکيو. دنيا جو هي پهريون قتل هو. قاتل پنهنجي ڀاءُ جو لاش کڻي پريشان هو ته هڪ ڪانگ پنهنجي چهنب سان زمين کوٽي هن کي زمين ۾ دفن ڪرڻ جو اشارو ڏنو.
+ حضرت آدم عليه السلام پوک جو ڪم ڪندو هو. حضرت نوح عليه السلام سڀ کان پهرين جهازسازي جو فن ايجاد ڪيو. حضرت موسى عليه السلام ٻڪريون چاريندو هو. حضرت ابراهيم عليه السلام پوک ۽ عمارت سازي جو ڪم ڪيو. حضرت عيسى عليه السلام ڪپڙا رنڱڻ جو ڪم ڪيو. حضرت ادريس عليه السلام درزڪو ڌنڌو ڪيو پاڻ علم نجوم جو به ماهر هو. حضرت صالح عليه السلام صابڻ ايجاد ڪيو. حضرت دائود عليه السلام لوهار جو ڪم ڪيو. حضرت هارون تجارت ڪئي. حضرت يعقوب ۽ حضرت شعيب عليه السلام ٻڪريون چاريون. حضرت يوسف اناجَ جو واپار ڪيو. حضور صلعم جن پڻ ٻڪريون چارڻ ۽ واپار جو ڪم ڪيو.
+ حضرت آدم عليه السلام جنهن وقت جنت مان دنيا ۾ آيو، ان وقت صبح فجر جو وقت هو. پاڻ سڀ کان پهرين ٻه رڪعتون شڪرانو نماز ادا ڪئي. اڳئين (ظهر) جي نماز سڀ کان پهرين حضرت ابراهيم عليه السلام پڙهي جڏهن الله تعالى هن کي نمرود جي باهه کان نجات ڏياري. عصر (وچين) نماز سڀ کان پهرين حضرت يعقوب عليه السلام ان وقت پڙهي جڏهن جبرئيل هن کي حضرت يوسف جي خوشخبري ٻڌائي.
مدينه منوره جي معنى روشنين جو شهر آهي. هن شهر کي نالي مطابق رکڻ لاءِ سعودي حڪومت هن کي واقعي روشنين جو شهر بنائي ڇڏيو آهي. رات جو به ڏينهن لڳي ٿو. مسجد نبوي اندر ۽ چوڌاري ايترا ته مرڪري بلب لڳل آهن جو ان جي روشني پري پري تائين پهچي ٿي.
حضور صلعم جن اسلام جي روشني هن شهر کان چوڌاري پري پري تائين پکيڙي. جبرالٽر کان انڊيا تائين. چين کان موراڪو تائين. جنوري 1966ع جي نئشنل جاگرافڪ رسالي ۾ سعودي عرب واري مضمون ۾ مديني تي لکندي آخر ۾ مضمون جو ليکڪ Thomas Abercrombie لکي ٿو ته :
Arabia shone with the light of Islam long before Edison’s electric illumination. It prospered without oil wells, occupied the deserts without trucks and fertilizers, conquered great distances without jet planes.