الطاف شيخ ڪارنر

اي روڊ ٽو مدينہ

هي ڪتاب الطاف شيخ جي سعودي جي ان سفر جو آهي جنهن ۾ پاڻ کي هڪ نوڪري جي سلسلي ۾ سعودي وڃڻ ٿيو ۽ پاڻ سعودي جي شهر ينبو ۽ ان کان پوءِ ڪجهه وقت مديني رهيا. نوڪري ته نه ڪيائون پر اُتي مُشاهدي ۾ آيل گهڻيون ئي دلچسپ ڳالهيون هن سفرنامي ۾ قلم بند آهن. خاص طور سعودي جي ماڻهن جي رهڻي ڪهڻي، رويا ۽ انهن ماڻهن جا حال جيڪي وٽن نوڪري لاءِ ويزا وٺي پُهچن ٿا. خاص ڪري ننڍي کنڊ جا ماڻهو جيڪي ٿوري معاوضي تي وڏو پورهيو ڪن ٿا.
  • 4.5/5.0
  • 5351
  • 1033
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book اي روڊ ٽو مدينہ

سعودي عرب ۾ چوري نه برابر

اڄ ڪلهه مديني ۾ اڳين نماز جو وقت ڏيڍ آهي. منهنجي اک کلي ته ساڍا ٻارنهن ٿي رهيا هئا. ائين لڳو ڄڻ پڪي ننڊ ئي هاڻي شروع ٿي هجي. دري جو پڙدو هٽائي ڏٺم. تکي روشني ۽ اڻ پوري ننڊ ڪري اکيون پوسرڻ لڳيون. دل ننڊ ڪرڻ تي چئي رهي هئي. ڪلاڪ کن ٻيو به جيڪر سمهي نماز هتي گهر ۾ يا گهر سامهون واري مسجد ۾ کڻي پڙهجي. ٻاهر نڪري مسجد نبوي تائين ته کڻي پڇائيندو پڇائيندو پهچي وڃان واپس هن گهر ڪئين پهچندس، جيڪو مسجد کان ڪافي پري آهي ۽ تمام سوڙهين گهٽين ۾ آهي. مسجد تائين خبر ناهي ڪيترو پنڌ آهي، ههڙي اس ۽ گرمي ۾ ايترو پنڌ ڪري به سگهندس يا نه ڇو جو ڪار رستي ته تمام وڏو رستو لڳو ٿي. دريءَ تي پڙدو ڏئي هڪ دفعو وري سمهي رهيس پر مزو نه آيو. ماڻهون سڄي عمر عبادتن ۾ گذاريو ڇڏين، پر هتي ميل پنڌ جو ڪري جماعت سان نماز نٿي پڙهي ٿئي. جهاز جي انجڻ روم ۾ اٺ اٺ ڪلاڪ پنجيتاليهه ڇاهيتاليه ڊگريون گرميءَ ۾ بيٺي پير نوڪري ٿي سگهي ٿي. گهمڻ خاطر ممباسا، ڊڪار، مپوتو، ملاڪا جهڙن گرم شهرن ۾ ڪلاڪن جا ڪلاڪ هلي سگهجي ٿو، پر هتي عبادت لاءِ نٿو نڪتو ٿئي. وڌ ۾ وڌ پنڌرهن منٽن کان اڌ ڪلاڪ جيترو پنڌ ٿيندو. مٿي تي ڄاري واري آر جي اڇي ٽوپيءَ بدران رانديگرن واري ٽوپي پائي سگهجي ٿي. اڇي عينڪ بدران رنگين چشمو پائي سگهجي ٿو ۽ سڄي واٽ ته اس به نه هوندي. ڪٿي ته عمارتن ڀرسان ڇانوَ مان لنگهه ٿيندو ۽ رستي ڀلجڻ جي بچاءِ لاءِ پاڻ سان پنو پينسل کڻي نڪري سگهجي ٿو ۽ مسجد نبوي تائين رستي تي ايندڙ هر اهم دڪان عمارت يا ٻي پڪي نشاني نوٽ ڪندو وڃان. بهرحال ننڊ کان پاڻ آجو ڪريان نه ته پوءِ مهل وڃڻ بعد منهنجو ضمير مون کي ئي ملامت ڪندو. اسان ننڊن جي شوق ۾ عبادتون، پورهيا، ڊيوٽيون ڪم سڀ ڪجهه وڃايو ڇڏيون. شايد انهيءَ ڪري اسان جي شاعرن اسان کي ننڊ کان پاسو ڪرڻ لاءِ خبردار ڪيو آهي جو اسان ننڊن جا وڏا شوقين ثابت ٿيا آهيون. شاهه لطيف به تتيءَ ٿڌيءَ ڪاهه ڪانهي مهل ويهڻ جي ۽ سلطاني سهاڳ ننڊ ڪندي نه ملي جهڙا نياپا ۽ چتاء ڏنا آهن.
ڳالهه ٿا ڪن ته هڪ ڏينهن شاهه لطيف ستو پيو هو ته هڪ ڀاڄيءَ واري اچي هوڪو ڏنو. پاڻ ڇرڪ ڀري اٿيو ۽ ويٺل فقيرن کي چيائون: “ٻڌانوَ ته هن ڇا چيو؟”
““سائين هو ته ڀاڄيون وڪڻي رهيو آهي سوئا، پالڪ ۽ چڪا.”
“نه،” شاهه لطيف وراڻيو، “ستا پلڪ چڪيا.”
بهرحال اکيون پوري سمهڻ بدران ڪجهه دير جاڳڻ ڪري هاڻ هوش اچڻ لڳو ۽ چادر پري ڪري اٿي ويٺس. حسن جو هنڌ سندس ڀيڻ يا زال ويڙهي ڪنڊ ۾ رکي وئي هئي. مون اٿي بيهي چادر ۽ کيس نما اوڍڻي تهه ڪئي، ان مٿان وهاڻو ۽ ان مٿان اسپنج جو گاديلو چئوڻو ڪري ٺاهي رکيم. سعودي عرب ۾ جپانين واري هي ڳالهه مون کي وڻي ته هو گهڻو تڻو پٽ تي ويهي ماني کائين ٿا ۽ پٽ تي سمهن ٿا. ڇا جا ڳرا پلنگ ۽ کٽون ۽ ڇا جا ڊائننگ ٽيبل ۽ منگهڻن هاڻيون ڪرسيون. مهمانن لاءِ هر گهر ۾ سنها اسپنج (فوم) جا ڇهه ست گاديلا ٿين، جيڪي اسٽور روم ۾ اڀا ڪري رکن. جيترا مهمان اچن اوترا اهي گاديلا ڪڍي هر هڪ کي ڏين، جن مٿان چادر ۽ هڪ وهاڻو رکي مرد ڊرائينگ روم ۾ ۽ زالون بيڊ روم ۾ ماچيس جي تيلين وانگر قطار ۾ سمهن. انهن گاديلن جي ٿولهه ٽي انچ کن ٿئي. ڊيگهه ڇهه فٽ ۽ ويڪر ٻه فوٽ کن.
پنهنجو هنڌ پاسي تي رکي ايئرڪنڊيشنر بند ڪيم ۽ وضو ڪري گهر کان ٻاهر نڪتس. سعودي عرب ۾ لڳي ٿو ته چوري نه برابر آهي ۽ سيڪيورٽي، سيفٽي ايتري حد درجي جي آهي جو هي ته پاڪ شهر مدينو آهي، پر ينبو جهڙي بندرگاه ۾ به گهرن جا در ـ مين گيٽ کان اندرين بيڊ روم تائين ۽ اسٽور روم جا دروازا کليا پيا آهن. مهمان ته ڇا گهر جا ڀاتي به هليا ويندا آهن ته به تالي جي ضرورت ناهي. اها هڪ وڏي ڳالهه آهي، جيڪا دنيا جي شايد ئي ڪنهن ملڪ ۾ هجي. ڪو کڻي ڇا به چئي پر سعودي عرب ۾ چوري چڪاري ناهي. ڇو نه آهي ان جو سبب خدا جو خوف سمجهو يا ڏوهه جي جهٽ پٽ سخت سزا (هٿ ڪپڻ) پر ڪنهن طريقي سان Law & Order جي حالت مضبوط آهي. پوليس واري (شرطي) جي نالي سان چڱن خاصن جو ساهه ٿو وڃي. پوليس جو ڪو وڏو آفيسر ته ڇا جونئير ٽيٽيهرن جهڙا ڇوڪرا جن جو نه قد بت آهي نه رعب تاب پر پوليس جي وردي ۾ ملبوس هجڻ ڪري وڏا وڏا داداگير (هتي جا يا اسان جي ملڪ جا) انهن کان ڪن ٿا هڻن ۽ هتي شرافت جا پتلا بڻجيو هلن ٿا.
سو ڪمرو ڇڏڻ مهل ضروري ناهي ته گهر جي مالڪن کي ٻڌائجي ته آئون وڃان پيو، پٺيان منهنجو ۽ توهان جو قيمتي سامان پيو آهي ان جو خيال ڪجو يا در کي لاڪ ڪري ڇڏجو. ها اچڻ وقت در تي ڪڙو هڻڻ ان ڪري ضروري آهي ته جيئن گهر ۾ رهندڙ عورتون چڱي طرح پڙدو ڪري سگهن. ان بعد ڪاٺ جي ڦيرڻي يا ٻاهر لڙڪندڙ رسي ذريعي اندريون ڪنڍو کولي اندر اچي سگهجي ٿو.